Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kirayə müqaviləsinin forması.
- Müqavilənin tərəfləri
V fəsil. Əmlak kirayəsi müqaviləsi 5.2. Kirayə müqaviləsinin elementləri Kirayə müqaviləsinin predmeti kimi yalnız fərdən müəyyən olunan əşyalar çıxış edir. Bu tələb kirayə müqaviləsinin hüquqi təbiətindən və qanunvericilikdə verilən anlayışından irəli gəlir. Həmin anlayışa görə kirayəyə verən əmlakı kirayəçinin istifadəsinə verir. Kirayəçi kirayəyə götürdüyü əşyanı kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra qaytarmağa borcludur (bax. AR MM, mad. 697.1). Cinsən müəyyən olunan əşya kirayə müqaviləsinin predmeti ola bilməz, çünki bu cür əşyalar təyinatı üzrə istifadə olunduqdan sonra tükənir və ya istifadəçinin başqa əşyalarına qarışır və onun tərkib hissəsi olurlar. Belə olan halda kirayəçi kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra istifadə etdiyi əşyanı qaytarmaq imkanından məhrum olur. Fərdən müəyyən olunan əşyaları isə istifadə edib qaytarmaq mümkündür. Bu cür istifadə nəticəsində əşyanın köhnəlməsinə və əvvəlki keyfiyyətini itirməsinə gəldikdə isə, bununla əlaqədar AR MM-in 682-ci maddəsində müəyyən olunur ki, kirayəçi kirayəyə götürdüyü əşyanın müqavilə üzrə istifadəsi nəticəsində dəyişməsi və ya pisləşməsi üçün məsuliyyət daşımır. Alqı-satqı müqaviləsində olduğu kimi, predmet haqqında razılaşma kirayə müqaviləsinin yeganə mühüm şərti kimi çıxış edir. Kirayə predmeti müqavilədə dəqiq müəyyənləşdirilməlidir. Tərəflərin hüquq və vəzifələri məhz müqavilədə razılaşdırılmış kirayə predmeti ilə əlaqədar yaranır. Kirayə müqaviləsinin forması. Qanunverici kirayə müqaviləsinin forması haqqında Mülki Məcəllənin kirayə münasibətlərini tənzimləyən 33-cü fəslinin normalarında xüsusi qayda müəyyən etməmişdir. Odur ki, müqavilənin forması mülki hüququn müxtəlif obyektləri ilə əlaqədar əqdlərin bağlanmasını tənzimləyən ümumi qaydalara tabedir. Həmin qaydalar müqavilənin 111
Rüfət Göyüşov predmctinin daşmar və ya daşınmaz olmasından asılı olaraq fərqləndirilir. Daşınmaz əmlakla əlaqədar kirayə müqaviləsinin bağlanması bir sıra şərtlərlə müşahidə olunur. Belə ki, AR MM-in 146.1- ci maddəsinə görə, daşınmaz əmlaka sahiblik və istifadə hüququ onun barəsində əqdin notariat qaydasında təsdiq edildiyi andan əmələ gəlir. Odur ki, daşınmaz əmlakla əlaqədar kirayə müqaviləsi üzrə əmlakdan istifadə hüququnun yaranması üçün həmin əqdin notariat qaydasında təsdiq olunması zəruridir. Əks halda müqavilə etibarsız sayıla bilər (bax. AR MM, mad.337). Qanunda bu xarakterli ümumi göstərişlərin olmasına baxmayaraq, təcrübədə daşınmaz əmlakın kirayəyə verilməsi ilə əlaqədar müqavilələrin notariat qaydasında bağlanması hallarına çox nadir hallarda rast gəlinir. Tərəflər əsasən sadə yazılı formaya üstünlük verirlər. İstirahət zonalarında yaşayış yerlərinin mövsümi olaraq kirayəyə verilməsi münasibətləri isə adi şifahi formada həyata keçirilir. Mövsümi kirayə münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsinin notariat variantı mülki dövriyyənin sərbəstliyi baxımından müəyyən əngəl hesab oluna bilər. Məsələn, dağ yerində evinin bir hissəsini şəhərdən gələn ailəyə bir aylıq kirayəyə verən şəxs bir də bundan ötrü notariusu haradan tapsın ki, ona da müqaviləni təsdiqlətsin. Lakin bu halda tərəflər arasında heç olmasa yazılı müqavilənin olması zəruridir. Daşınmaz əmlakın kirayə müqaviləsinin lazımi formada bağlanmaması tərəflərin hüquq və maraqlarının müdafiə olunması cəhətindən problem yarada bilər. Daşmar əşya ilə əlaqədar kirayə müqaviləsi əqdlərin bağlanması üçün nəzərdə tutulan hər hansı formada ola bilər. Odur ki, bu halda kirayə müqaviləsinin forması tərəflərin istəyinə uyğun olaraq müəyyən olunacaqdır. Müqavilənin tərəfləri kimi kirayəyə verən və kirayəçi çıxış edir. Kirayəyə verən kimi əmlakın mülkiyyətçisi və ya qanunla və ya müqavilə ilə həmin əmlakı idarə edən şəxslər çıxış edə bilərlər. 112
V fəsil. Əmlak kirayəsi müqaviləsi Mülkiyyətçi qismində fiziki və hüquqi şəxslər, dövlət və bələdiyyə orqanları çıxış etdikləri üçün həmin şəxslər öz səlahiyyətləri daxilində mülkiyyətlərində olan əmlakla əlaqədar kirayə müqaviləsi bağlaya bilərlər. Qanunla əmlakı idarə edən şəxslər dedikdə, qəyyumlar və hi- mayəçilər nəzərdə tutulur. Qəyyumlar qəyyumluqda olanların qanun üzrə nümayəndələri olur və onların adından və onların mənafeləri üçün bütün zəruri əqdləri bağlayırlar. Himayəçilər isə himayəçilikdə olan fiziki şəxslərin müstəqil surətdə bağlamağa ixtiyarı çatmadığı əqdlərin bağlanmasına razılıq verirlər. Həmin şəxslər AR MM-in 36.2-ci maddəsinin tələblərinə əsasən, qəyyumluq və himayəçilik orqanının qabaqcadan icazəsini almaqla qəyyumluqda və ya himayədə olanın əmlakının kirayəyə (icarəyə), əvəzsiz istifadəyə verilməsinə dair əqdləri bağlaya və ya bağlanmasına razılıq verə bilərlər. Xəbərsiz itkin düşmüş şəxsin vərəsələri də məhkəmənin müvafiq qərarı qanuni qüvvəyə mindikdən sonra xəbərsiz itkin düşmüşün əmlakını etibar olunmuş əmlak kimi əmlakı qanuni əsaslarla idarə etmək səlahiyyəti əldə etdikləri üçün fayda götürmək (xəbərsiz itkin düşmüşün öhdəsində olan şəxslərə dolanacaq xərcləri vermək və borcları ödəmək) məqsədilə xəbərsiz itkin düşmüş şəxsin əmlakı ilə əlaqədar kirayə (icarə) müqaviləsi bağlaya bilərlər (bax. AR MM, mad.40.3). Mülkiyyətçi öz əmlakını başqa şəxsin etibamaməli idarəçiliyinə (etibarnaməli idarəçi) verə bilər. Bu zaman həmin şəxs əmlakı mülkiyyətçinin və ya mülkiyyətçinin göstərdiyi üçüncü şəxsin mənafeyi naminə idarə etmək üçün həmin əmlakla əlaqədar müxtəlif əqdlər, o cümlədən kirayə müqaviləsi bağlaya bilər. Kirayəyə verən qismində əmlaka mülkiyyət hüququnu tam olaraq əldə etməyən mənzil-tikinti kooperativinin üzvləri də çıxış edə bilərlər. AR Mənzil Məcəlləsinin 112.1-ci maddəsinə görə, mənzil-tikinti kooperativinin üzvü pay haqqını tam ödədik 113
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|