27
qadirdir v
ə
n
ə
l
ə
r
ə
qadir deyil.
İnvestisiyalar
investisiyalar nə
y
ə
gör
ə
qoyulmalı
investisiyaları necə
v
ə
harada qoymaq olar
investisiya alə
tl
ə
rinin
ə
sas növl
əri, onların
xüsusiyy
ə
tl
ə
ri, o cüml
ə
d
ə
n riskl
ə
r, v
ə
seçim qaydaları
Özünü və
ail
ə
ni riskl
ə
r
ə
qarşı müdafiə
etm
ə
k
risklə
rd
ə
n n
ə
y
ə
gör
ə
müdafi
ə
olunmalı
riskl
ə
r
ə
qarşı müdafiə
olunmaq üçün t
ə
klif olunan
müxt
əlif sığorta məhsulları və
h
ə
min m
əhsulların ə
hat
ə
etdiyi v
ə
etm
ə
diyi riskl
ə
r
Məhsulların s
eçilm
ə
si v
ə
m
əlumatlı qalma
Məhsulların müqayisə
edilm
ə
sinin üstünlükl
ə
ri
Məhsullar arasında seçim edə
nd
ə
ə
n vacib m
ə
lumatlar
Alternativ məhsullar haqqında məlumatı necə
v
ə
haradan
ə
ld
ə
etm
ə
k olar
Özünü maliyyə
fırıldaqlarına qarşı müdafiə
etm
ə
k
Rə
smi
firmalarla işin üstünlüklə
ri v
ə
firmanın rə
smi olub-
olmamasını necə
yoxlamaq
PIN nömr
ə
nizi n
ə
üçün v
ə
nec
ə
qorumalısınız
“
tez
varlan” sxemlə
rini v
ə
dig
ə
r maliyy
ə
fırıldaqlarını
nec
ə
mü
ə
yy
ə
n etm
ə
k v
ə
qarşısını almaq
olar (m
ə
s
ə
l
ə
n,
piramid sxeml
ə
ri v
ə
şə
xsi m
əlumatları öyrə
nm
ə
k
c
ə
hdl
ə
ri)
Şikayə
tin
iz olduğu halda h
üquq v
ə
öhd
ə
likl
ə
rinizi
–
v
ə
nec
ə
davranmalı olduğunuzu bilmə
niz
əsaslı şikayə
t
ə
s
ə
b
ə
b ola bil
ə
c
ə
k v
ə
bilm
ə
y
ə
c
ə
k
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin növl
ə
ri
şikayə
ti nec
ə
t
ə
rtib etm
ə
k
ilk instansiyada şikayə
ti kim
ə
ün
vanlandırmaq və
ə
g
ə
r siz n
ə
tic
ə
l
ə
rl
ə
razı deyilsinizsə
hansı imkanlar
mövcuddur
Pul köçürmələri
xaricd
ə
n pul köçürm
ə
l
ə
rind
ə
n istifad
ə
seçiml
ə
ri
Köçürm
ə
axınının azalması və
ya dayanması halında
g
ə
l
ə
c
ə
kl
ə
bağlı planların necə
qurulması
26.
Prioritetlərin müəyyənləĢdirilməsi zamanı dəlil olaraq istehlakçıları zərərə məruz qoyan
hər hansı xüsusi məsələ və ya digər narahatçılıqlar nəzərə alınmalıdır (məsələn, Ģikayət
topluları və ya AMB-nin istehlakçı üçün qaynar xətti vasitəsilə)
II.
Həyata Keçirilməsi Nəzərdə Tutulan Xüsusi Tədbirlər
Maliyyə Məsələləri üzrə Bacarıqları Gücləndirməsi üçün Milli Proqramın
Formalaşdırılması
27.
Maliyyə məsələləri üzrə bacarıqlar ilə bağlı təĢəbbüslərin hazırlanması və həyata keçirilməsində
iĢtirak etməli bir çox təĢkilatın iĢinin irəlilədilməsi və əlaqələndirilməsinə güclü rəhbərliyin olması
vacibdir. Maliyyə məsələləri üzrə bacarıqların yaxĢılaĢdırılmasına yönəlmiĢ strategiya və ya
proqramlara, bir qayda olaraq, dövlət sektoruna aid orqan, məsələn, mərkəzi bank, maliyyə
xidmətlərini tənzimləyən digər qurum və ya dövlət idarəsi və ya təĢkilatı
5
rəhbərlik edir.
Maliyyə
məsələləri üzrə bacarıqların təkmilləĢdirilməsi üzrə iĢlərə rəhbərlik edən və onları
əlaqələndirən təĢkilatın tələb olunan bacarıqları (buraya ən pis halda Ģəxsi maliyyə
məsələləri üzrə əsas anlayıĢlarla birgə əsas maraqlı tərəflərin idarə edilməsi,
kommunikasiya və layihənin idarə edilməsi bacarıqları daxildir
4
) olan kifayət sayda heyət
üzvlərini təyin etmək və bu rolu öz üzərinə götürməsinə ehtiyac vardır. Rəhbər təĢkilat
əhalinin maliyyə məsələləri üzrə bacarıqlarının təkmilləĢdirilməsi üçün lazım olan bütün
təĢəbbüsləri öz üzərinə götürməyə səy göstərməməlidir: geniĢ miqyasda müxtəlif
təĢkilatlar bu prosesin bir hissəsi kimi iĢtirak etməlidirlər.
28.
Əhalinin maliyyə bacarıqlarının təkmilləĢdirilməsi üzrə iĢlərin aparılması üçün Mərkəzi
Bank ən yaxĢı mövqedədir. Mərkəzi Bank bu cür fəaliyyət göstərərək müxtəlif hökumət
təĢkilatları (xüsusilə Maliyyə Nazirliyi, Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi, Təhsil
Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Ġqtisadi ĠnkiĢaf Nazirliyi, Rabitə və Ġnformasiya
Texnologiyaları Nazirliyi və Vergilər Nazirliyi), Parlamentin Ġqtisadi Siyasət Komissiyası,
Azərpoçt MMC, özəl sektor (bankçılıq, sığorta, mikromaliyyə və peĢəkar kredit birliyi
assosiasiyaları daxil olmaqla) və qeyrihökumət təĢkilatları (Amerika Ticarət Palatası,
Azərbaycanda icmaların inkiĢafı üzrə tədqiqat təĢkilatı, Təlim və resurs mərkəzi və
Müstəqil Ġstehlakçılar Birliyi kimi təĢkliatlar) ilə əməkdaĢlıq Ģəraitində iĢləməlidir.
5
Nümunələrə ABġ Xəzinədarlığını, Avstraliyanın Qiymətli Kağızlar və Ġnvestisiyalar Komissiyasını, Yeni
Zelandiyanin Pensiya Komissiyasını, Bank Negera Malayziyanı (Malaziyanın Mərkəzi Bankı), Trinidad və
Tobaqonun Mərkəzi Bankını, Böyük Britaniyanın Maliyyə Xidmətləri Orqanını, Perunun bank, sığorta və özl
pensiya fondlarına nəzarət orqanı və Cənubi Afrikanın Maliyyə Xidmətləri Ġdarəsini aid etmək olar