Yunon faylasuflari

Demokrit Eratosfen
(
grekcha
:demokritos; taxminan mil. av. 460 
—
Abderi (Frakiya) 
—
370)
—
yunon
faylasufi
. Atomistik nazariya (
Atomizm
) 
asosçhilaridan
biri. 
Falsafa, mantiq, fizika, matematika, texnika, axloq, musiqa kabi sohalarda asarlar
yaratgan. 
Bizgaçha
bularning ayrim
parçhalari
yetib kelgan. Demokrit talimotiga
köra
, tabiyat obyektiv
ravişhda
mavjud. Tabiyatdagi
barçha
narsa va hodisalar
bölinmas
zarralar
—
atomlardan
taşkil
topgan.

Atomlar
eñ
mayda, 
bölinmas
va
özgarmas
, boqiy, moddiy zarralar
bölib
, fazoda
doimo har tomonga harakat qiladi. 
Zarralarniñ
har xil
qöşiluvidan
turli narsalar
vujudga kelgan. Hatto
odamniñ
joni ham 
eñ
nozik
harakatçan
atomlardan
taşkil
topgan. Atomlar hajmi, 
şakli
, tartibi va holati bilan bir-biridan farq qiladi; sifat jihatdan
esa bir xil, yani
rañ
, hid, maza kabi sifatlar atomga
tegişli bölmay
, balki subyekt
sezgi organlari mahsulidir. Atomlar bilan bir qatorda
böşliq
mavjud. Atomlar harakati
tasodifiy
bölmay
, muayyan qonuniyatlarga
böysungan
holda
böşliqda
sodir
böladi
. 
Harakatni materiyadan
ajratiş
mumkin emas. Atomlar
harakatiniñ
vaqt nuqtayi
nazaridan
boşi yöq
, u abadiy. Demokrit olam
çeksiz
va abadiy, dunyolar vujudga
kelib, 
yöq bölib
turadi, jon ham moddiy va tana bilan birga
öladi
degan fikirlarni ilgari
surdi. 
Biliş
nazariyasida Demokrit moddiy olamni
biliş
va haqiqatga
erişiş
mumkinligini takidladi, 
biliş
jarayonida sezgi va tafakkur rolini
körsatdi
. 
Uniñça
, 
sezgilarimiz (
köriş
, 
eşitiş
, maza
biliş
va b.) orqali olingan bilim "
qoronği
", u 
olamniñ
mohiyatini
oçib
bera olmaydi. Aqil orqali olingan bilim "
yoruğ
", haqiqiy bilimdir. Bu 
yerda Demokrit hodisa va mohiyatni
tuşuna boşlagani
, hissiy
biliş
bilan abstrakt
tafakkurni farq qila olgani
körinib
turibdi. Lekin, u "
yoruğ
" 
bilişni
"
qoronği
" 
bilişdan
ajratib
qöygan
. 
Demokritniñ
bu fikri Jon Lok tomonidan ilgari surilgan
narsalarniñ
birlamçi
va
ikkilamçi
sifati
töğrisidagi talimotniñ
kurtagi edi. Demokrit etikada
ataraksiya tali-motini rivojlantirdi. Demokrit ilgari surgan
ğoyalar
uzoq yillar
davomida fan va falsafa rivojiga tasir
körsatdi

---

Levkipp (miloddan avvalgi 5-asr o
ʻ
rtalari)
Atomizm asoschisi hamma narsa mayda
bo'linmas zarrachalar va bo'shliqdan iborat
deb hisoblagan. Hamma narsa sabab
qonuni va etarli sabab tufayli sodir bo'ladi. 
Hech bir narsa sababsiz paydo bo'lmaydi, 
lekin hamma narsa zarurat va qandaydir
asosda paydo bo'ladi.
Demokrit (miloddan avvalgi 460-370)
borliqning
ko‘pligi
haqidagi
ta’limot
borliq - atomlar, yo'qlik - bo'shlik
atomlar bir-biridan shakli, hajmi, tartibi va joylashishi
bilan farqlanadi
Cheksiz ko'p olamlar nobud bo'ladi, ular paydo
bo'ladi va
• 
sharsimon tinchlik,
hayajonlanmadi
atomlardan va bo'shliqdan iborat, abadiy emas.

---

Qadimgi faylasuflar materiya haqida
SUV
Olov
HAVO
Suv, olov, havo
tuproq
Anaksimenlar
Mil, avv 585-525 y
.
Fales
Geraklit
Mil,avv544-483 
Empedokl
490-430
Kelib chiqishi

---