Z. Shamsiyeva Respublika ta’lim markazi bo‘lim boshlig‘i

Texnologik jarayon.
Chizmani tahlil qiling va uni
ya sash uchun ketma-ket bajariladigan ishlar tartibini 
rejalash tiring, qo‘shimchalar kiritishni aniqlab olib, ishni 
bajaring.

---

85
3 
4
5 
6
7 
8
9 
10

---

86
Lego konstruktoridan kema yig‘ish
Kema modelini tayyor konstruktor qismlaridan ham 
yi g‘ish mumkin. Buning uchun konstruktor qismlarini 
o‘rganib chiqing va siz yasamoqchi bo‘lgan kemaga 
oid kerakli qismlar va asboblarni tanlang. Texnologik jarayon-
ni mustaqil ravishda rejalashtiring.
1
3
5
2
4
6

---

87
Mustaqil bajarishga oid topshiriqlar
Muzqaymoq cho‘pidan, baklashka qopqog‘idan kema
yasashni mashq qilib ko‘ring. Buning uchun suratni yaxshilab 
kuzating. Yasash yo‘llarining rejasini tuzing. Qiynalsangiz katta- 
lardan yordam so‘rang. Darslikda taqdim etilgan videoga 
murojaat qiling. 
7
9
8

---

88
1. Suvda harakatlanuvchi qanday transport turlarini bila-
siz?
2. Suvda harakatlanuvchi transportlarning bir-biridan farqi 
nimada?
3. Kattalar yordamida yasagan kemalaringizni komp- 
yuter dasturi asosida yoki suvga qo‘yish orqali harakatlan - 
tirib ko‘ring. Quyidagi kemani mustaqil yasab ko‘ring.
1
4
8
9
10
2
5
3
6
7
Savol va topshiriqlar:

---

89
Suratga diqqat bilan qarang. Qanday havo transpor-
ti turlari ko‘rsatilgan? Nima uchun havo transportlari 
deyiladi? Ular insonga qanday xizmat ko‘rsatadi? Ularni 
kim boshqaradi? 
Inson koinotni qanday ketma-ketlikda egallaganini tu - 
shun tirishga harakat qiling.
Uchuvchi
— bu samolyot, vertolyot yoki boshqa havo trans-
portlarini boshqaradigan mutaxassis. Bu texnik jihatdan qiyin 
kasblardan biri hisoblanadi.
Shturman
— berilgan yo‘nalish bo‘ylab parvozlar xavfsizli- 
gini nazorat qiladi, u uchuvchiga manzilni va parvozning
to‘g‘ri yo‘nalishini ko‘rsatadi. 
1. Suratda ko‘rsatilgan havo transportlaridan qaysi biri av - 
val yaratilgan?
2. Havo transportidan qanday maqsadlarda foydalaniladi?
3. Nima uchun havo transportini yasashda o‘lcham va 
xom ashyoga alohida e’tibor beriladi?
Savol va topshiriqlar:

---

90
Qanot
Havo kemalarining barqarorligini ta’minlaydi
Stabilizator 
Samolyotning bir qismi bo‘lib, aerodromdan ko‘tarilish 
va qo‘nish paytida uning keskinligini yumshatishga
xizmat qiladi
Kil 
Sirtning ko‘tarish kuchini yaratadi
Fyuzelaj
Samolyot korpusi
Shassi 
Samolyot dum qanotining bir qismi
Parrak
Kichik samolyotning bir qismi bo‘lib, katta tezlikka
erishish uchun xizmat qiladi