Z. T. M s h m o V a
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
| aniqlash,
tanlov komissiyasida maslahatchi sifatida ishtirok etish. Mazkur ishlar o ‘quvchilami maktab, kollej va litseylarda « ‘qitish davomida psixologik-pedagogik jihatdan chuqurroq o ‘rganishga y o ‘n altirilg an b o ‘lib, u larn in g individual xususiyatlarini, ta’lim-tarbiyadagi nuqsonlarning sabablarini 9 aniqlashga moijallangandir. Tashxis ishlari guruhiy yoki individual tarzda o ‘tkaziladi. Bu asnoda amaliy psixolog qu- yidagi vazifalarni bajaradi. Yosh davr taraqqiyoti mezonlariga muvofiqligini aniqlash maqsadida psixolog bolalar, o‘quvchilar, maxsus maktab o ‘quvchilarini, akdemik litsey va kasb-hunar kollejlari, oliy o ‘quv yurti talabalarini psixologik tekshiruvdan o ‘tkazadi, ularning bilim saviyalarini belgilaydi. 0 ‘quvchilarning kasbiy yaroqliligini tashxis qiladi, ularning shaxs xislatlari, irodaviy sifatlari, his-tuyg‘ulari, o ‘zini-o‘zi boshqarish imkoniyati, intellektual darajasini tekshiradi. Maslahat berish ishlari-amaliyotchi psixologning asosiy faoliyat turlaridan biridir. Maslahat berish ishlari o‘qituvchilar, o‘quvchilar, ota-onalar uchun olib boriladi. Maslahat berish ishlari individual va guruhiy bo‘lishi mumkin. Amaliyotchi psixologlar ish tajribasini umumlashtirish shuni ko‘rsatadiki, o‘qituvchilar ko‘pincha psixologga quyidagi muammolar: turli fanlar bo‘yicha o‘quvchilarning o‘zlashtirishdagi qiyinchiliklar, bolalarning o ‘qiy olmasligi va o ‘qishni istamasligi, guruhda nizoli vaziyatlar, shaxsiy pedagogik ta’sirning natija bermasligi, har xil yoshdagi bolalarning tengdoshlari orasida oila muloqoti va bolalar jamoasining shakllanishi, kasbiy malakalarini oshirish yo‘llari, o ‘quvchilarning qobiliyatlari, layoqatlari, qiziqishlarini aniqlash va rivojlantirish yo‘llari, o ‘quvchilar bilan kasbga yo‘naltirish ishlarini olib borish bo‘yicha murojaat qiladilar. Amaliyotchi psixologga o ‘qituvchilar ham murojaat qi ladilar: — kattalar va tengdoshlari bilan o‘zaro munosabatni yaxshilash masalalari, o ‘z-o‘zini tarbiyalash, kasbiy va shax siy o ‘z-o‘zini bilish, aqliy mehnat va xulq-atvor madaniyati va boshqa muammolar bo‘vie ha maslahat so‘raydilar. Psixolog o ‘quvchilar bilan bevosita aloqada ularda vujudga kelgan muammolarni hal qiladilar. Bu to‘g‘ridan to‘g‘ri maslahat berish deb ataladi. Ba’zan o ‘quvchilarga va ota- onalarga o ‘qituvchilarning u yoki bu muammolari bo‘yicha 10 maslahat beradi, bu bavosita maslahat berishdir, bunda ma'lum qoidalariga amal qilishga to‘g‘ri keladi. Maslahat berish markazida har doim psixolog va maslahat berilayotgan shaxsning o‘zaro ta’sir jarayoni, ular orasida ishonchli o‘zaro munosabatni o ‘rnatish yotadi. Bunda psixolog — maslahat bemvchi, o ‘qituvchi, ota-ona — maslahat beriluvchi, o ‘quvchi mijoz rolida bo‘ladi. Maslahat berish — psixologik xizmatning asosiy yo‘na- lishlaridan biridir. Lekin psixologik maslahat o‘zi nimaligi liaqida yagona tushuncha yo‘q. Kollejlardagi yoki akademik lilseylardagi psixolog ishi bir-biridan tubdan farq qiladi. Psixolog aniq o ‘quv muassasadagi o ‘qituvchilar va o ‘quv- chilar orasidagi munosabatning ijobiy va salbiy tomonlarining, rivojlanadigan ijtimoiy muhitning ichida bo‘ladi. U har bir o4|uvchi yoki o ‘qituvchining o ‘zinigina emas, shaxslararo mu- nosabatning murakkab tizimini ham ko‘radi, boshqa ish turlari bilan birgalikda vaziyatni hal qiladi. Maslahat berish ishini chizmada quyidagicha tasvirlash mumkin. Psixolog maslahat 0 ‘qituvchi Yuqoridagi usulda ish olib borganda psixolog va o ‘qi- tuvehi o ‘z sohasini yaxshi biluvchi mutaxassislar sifatida namoyon bo‘ladi. 1. 0 ‘quvchi muammolari bo‘yicha ularning hamkorligi bilimlarining birikuviga imkon beradi va muammolarni hal qilish uchun keng ijodiy imkoniyatlar yaratadi. Maslahat berishning asosiy ahamiyati ana shunda. 2. Psixolog o‘quvchilar va talabalarning psixologik xusu- siyatlari, ularning qiziqishi, mayli, ilk iqtidori kabilarni o ‘r- ganadi, mutaxassis va yetuk shaxs sifatida shakllanishiga vordam ko‘rsatadi. Sababl; aniqlash m uam mo 1 0 ‘quvchi bola bilan ishlash 3. Maktabgacha yoshdagi bolalar, o‘quvchilar, hunar bi- lim yurti tinglovchilari yangi tipdagi maktab, oliy o ‘quv yurti talabalarida uchraydigan o ‘quv malakalari va ko‘nikmalarini egallashdagi nuqsonlar, xulq-atvordagi kamchiliklar, intel- lektual taraqqiyot va shaxs fazilatlaridagi muammolarni tashxis qiladi. 4. Boshqa sohaning mutaxassislari bilan birgalikda psixik rivojlanishdagi nuqsonlar xilma-xilligini hisobga olgan holda differensial tashxisni amalga oshiradi. Nuqsonlaming tibbiy va defektologik tabiatini aniqlaydi. Assotsial xulq-atvor sa- bablarini va shakllarini belgilaydi. Giyohvandlik va taksiko- manlik, alkogolizm, o‘g‘irlik, daydilikning ijtimoiy psixologik ildizlarini tekshiradi, omillarni tahlil qiladi. 5. Iqtidorli talabalar, yosh mutaxassislarni tanlashda ishtirok qilish, ilmiy psixologik tavsiyalar ishlab chiqish va unga asoslanib, ularga nafaqalar belgilashda ishtirok etadi. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|