Закон всемирного тяготения

Ağırlıq qüvvəsi 

Cisimlərin yer tərəfindən cəzb olunduğu qüvvəyə ağırlıq qüvvəsi deyilir.  

Ağırlıq qüvvəsi  

–

 

Yerin mərkəzinə doğru yönəlir.  

–

 

Yer səthindən uzaqlaşdıqca azalır. 

–

 

qravitasiya təbiətli qüvvədir. 

–

 

düsturu: 

F

ağ 

= mg.

 

Ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında olan cisimlər kütləsindən asılı olmayaraq eyni təcillə hərəkət edirlər.  Yalnız 

ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında yaranmış təcil sərbəst düşmə təcili adlanır.  

Sərbəst düşmə təcili 

–

 

qiymətcə qravitasiya sahəsinin intensivliyinə bərabərdir: 

𝑎⃗ = 𝑔⃗.

 

–

 

Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. 

–

 

Yer səthindən uzaqlaşdıqca azalır. 

.

caz

F

.

caz

F

I

II

1

m

2

m

r

cisimler arasında mesafedir



R

Yer

g

g

g

g

g

g

g

g

---

Агакишиев Сабухи

 

 

Закон всемирного тяготения

 

2 

 

Cisim yer səthinə yaxın yerləşib

. 

𝐹 = 𝐺 ∙

𝑚

1

𝑚

2

𝑟

2

  düsturunda  cismin  kütləsini 

m

1

=m

,  Yerin  kütləsini 

m

2

=M

 yerin mərkəzindən cismə qədər məsafəni 

r=R

 qəbul edək.  

Yer səthinə yaxın olan cismə təsir edən ağırlıq qüvvəsi:  

𝐹

0

= 𝐺 ∙

𝑚 ∙ 𝑀

𝑅

2

.

 

Yer səthinə yaxın olan cismin sərbəst düşmə təcili: 

𝑔

0

= 𝐺 ∙

𝑀

𝑅

2

.

 

 

Cisim Yer səthindən h hündürlüyünə qaldırılıb

.  

Cisim Yerdən uzaqlaşarsa, onda cismə təsir edən ağırlıq qüvvəsi və sərbəst 

düşmə  təcili  azalır.  Buna  səbəb  cisimlə  Yerin  mərkəzi  arasındakı  məsafənin 

artmasıdır: 

r = R + h

. 

Hündürlükdə olan cismə təsir edən ağırlıq qüvvəsi: 

𝐹 = 𝐺 ∙

𝑚𝑀

(𝑅 + ℎ)

2

.

 

 

Hündürlükdə sərbəst düşmə təcili: 

𝑔 = 𝐺 ∙

𝑀

(𝑅 + ℎ)

2

.

 

 

 

 

Hündürlüyə qaldırılmış cismə təsir edən ağırlıq qüvvəsinin neçə dəfə azaldığını bilmək üçün 

𝐹 = 𝐹

0

∙ (

𝑅

𝑅 + ℎ

)

2

 

düsturundan istifadə etmək olar. 

Hündürlükdəki sərbəst düşmə təcilinin Yer səthinə nəzərən neçə dəfə az olduğunu bilmək üçün  

𝑔 = 𝑔

0

∙ (

𝑅

𝑅 + ℎ

)

2

 

düsturundan istifadə etmək olar. 

Yer səthinə yaxın olan hissəsində sərbəst düşmə təcili ilə Yerin orta sıxlığı qrasında əlaqə düsturu 

𝑔

0

=

4

3

∙ 𝜋𝐺𝜌𝑅.

 

Sərbəst düşmə təcilinin cismin kütləsindən asılılıq qrafiki.  

 

Ağırlıq qüvvəsinin və sərbəst düşmə təcilinin hündürlükdən asılılıq qrafikləri: 

           

 

Yer

R

Cisim Yer səthinə 

yaxın yerləşib 

Yer

R

Cisim Yer səthindən 

h hündürlüyə 

qaldırılıb 

h