Zamonaviy axborot texnologiyalari

Pragmatik 
(foydalanuvchanlik) 
adekvatlik
– 
axborot 
bilan 
foydalanuvchining 
munosabatlarini aks ettiradi, axborotni uning asosida amalga oshiriladigan boshqarish 
sistemasi maqsadiga muvofiqligini ifodalaydi. Axborotning pragmatik xususiyatlari faqat 
axborot (ob`ekt), foylanuvchi va boshqarish maqsadlarining umumiyligida namoyon 
bo‘ladi. Adekvatlikning ushbu shakli axborotdan amaliy foylanish bilan bevosita 
bog‘langan.
Faqat dolzarb axborotgina ahamiyatga ega va u kutilgan natijaga erishish imkonini 
beradi. Biroq axborotni shoshilib, to‘liq shakllanmagan holda yoki kechiktirilib uzatilishi 
undan unumli foydalanish imkonini bermaydi. 
Axborotning 
qimmatliligi 
uning qanchalik muhimligi va inson faoliyatgda qo‘llanilib, 
ijobiy natija olishnishi bilan baholanadi. 
Agar 
qimmatli 
va 
dolzarb 
axborot 
tushunarsiz 
ifodalangan bo‘lsa, u foyda 
keltirmasligi va qimmatlilik ahamiyatini yo‘kotishi mumkin. 
Axborot uning iste‘molchisiga 
tushunarli 
bo‘lgan tarzda ifodalanishi kerak. 
Axborot iste‘molchi tomonidan 
qulay 
tarzda tushunilib, mohiyati anglanishi va undan 
oqilona foydalanish imkoniga ega bo‘lishi kerak. Biroq manbalarda, o‘quv darsliklari va 
qo‘llanmalarda ba‘zi axborotlar murakkab tarzda, tushunib yetish qiyinchilik tug'diradigan 
holda, ba‘zilarida esa lo‘nda va ravon tilda bayon etiladi. 
Biror ob‘ekt haqidagi axborot 
qisqa 
(ortiqcha belgilarsiz, lo‘nda) yoki keng (ortiqcha 
belgilar bilan, ko‘p jumlali holda) bayon etilishi mumkin. Qisqa axborot kam xotira sig'imi 
talab qilib, undan foydalanish qulay. 
Umuman axborotning ikki turini alohida ajratib o‘tish mumkin: 
uzluksiz 
va 
uzlukli 
(diskret) 
Uzluksiz axborot - fazo, vaqt; uzlukli axborot - ma‘ruza, teledastur va hokazolar 
1 Kilobayt (Kbayt) = 1024 bayt = 2
1
bayt, 
1 Megabayt (Mbayt) = 1024 Kbayt = 2
20
bayt, 
1 Gigabayt (Gbayt) = 1024 Mbayt = 2
30
bayt. 
Keyingi paytlarda qayta ishlanadigan axborot hajmi ortib borishi munosabati bilan 
axborotning katta o‘lchov birliklari ham kiritildi::1 Terabayt (Tbayt) = 1024 Gbayt = 2
40
bayt, 
1 Petabayt (Pbayt) = 1024 Tbayt = 2
50
bayt, 
1 Eksabayt (Ebayt) = 1024 Pbayt = 2
60
bayt, 
1 Zettabayt (Zbayt) = 1024 Ebayt = 2
70
bayt. 
1 Yottabayt (Ybayt) = 1024 Zbayt = 2
80
bayt, 
belgilar pozitsiyasi sonini bildirsa, uning tarkibi koddagi belgilarning ma‘lum bir alomatga 
ko‘ra joylashish tartibini belgilaydi. 
Obyekt uchun uning kodli belgisini berib almashtirish jarayoni kodlashtirish deyiladi. 
Kodlashtirish tizimida ikki metodan foydalaniladi: 
•
tasnifli kodlashtirish tizimi; 
•
qayd qiluvchi kodlashtirish tizimi.