Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O

II bob. 
XALQARO HUQUBUZARLIK TUSHUNCHASI, 
TURLARI VA TASNIFINING ILMIY NAZARIY TAHLILI 

2.1. Xalqaro jinoyatlar uchun javobgarlik asoslari 

Xalqaro huquqda barcha xalqaro huquqbuzarliklarni ularning

xavflilik darajasi, miqyosi va oqibatidan kelib chiqqan holda,
uchta katta guruhga ajratish mumkin.
Birinchidan: xalqaro jinoyatlar;
Ikkinchidan: xalqaro xarakterdagi jinoyatlar;
Uchinchidan: boshqa xalqaro huquqbuzarliklar (xalqaro
deliktlar).
Xalqaro jinoyat deb, insoniyat uchun xavfli bo lgan, shaxs-
ni himoyalash, xalqaro hamjamiyatning muhim hayotiy man-
faatlari, tinchlikni saqlash uchun asosiy ahamiyatga ega bo lgan
xalqaro huquq norma va prinsiplarining buzilishiga aytiladi.
Xalqaro jinoyatlar BMTning Xalqaro huquq komissiyasi to-
monidan xalqaro hamjamiyatning hayotiy muhim manfaatlarini
ta minlash uchun asosiy ahamiyat kasb etadigan majburiyatla-
rini buzish xalqaro-huquqiy qilmish sifatida baholandi. Bunday
huquqbuzarliklar sodir etganlik uchun davlat bilan bir qatorda
individlar ham javobgarlikka tortiladi
1
.
Birinchi marta xalqaro jinoyatlarning ro yxati 1945-yilgi
Xalqaro harbiy Tribunal (Nyurnberg tribunali)ning Nizomida va
1946-yilgi Uzoq Sharq bo yicha tribunal (Tokio tribunali)ning
Nizomida keltirilgan edi. Nyurnberg tribunali Nizomining 6-mod-
dasida xalqaro jinoyatlar uch guruhga bo linadi:
Xalqaro jinoyatlarning turlariga quyidagilar kiradi: 
I. Tinchlikka qarshi jinoyatlar
bu agressiv urushni
rejalashtirish, unga tayyorgarlik ko rish, bunday urushga yo l
ochish yoki uni amalga oshirish hamda xalqaro shartnomalar

1
A.X. Saidov. Xalqaro huquq. Darslik./ Mas ul muharrir: U. Tojixonov. T.: O zbe-

kiston yozuvchilari uyushmasi Adabiyot jamg armasi nashri, 2001. 320-bet.

---

---

42
yoxud ahdlashuvlarni buzgan holda urush olib borish, hattoki

harakatlarning biror turini amalga oshirishga yo naltirilgan reja
yoki fitnada ishtirok etish.