Ўзбекистон республикаси алишер навоий номидаги самарқанд давлат университети
Yüklə 81,99 Kb.
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA VAZIRLIGIAJINIYOZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI TURKIY TILLAR FAKULTETIO‘ZBEK ADABIYOTI KAFEDRASIO‘zbek tili va adabiyoti bakalavr ta’lim yo‘nalishi 3- «G» kurs talabasi TOJIYEVA SHOHSANAMning O’ZBEK ADABIYOTI fanidan «O’ZBEK MUMTOZ ADABIYOTIDA MASNAVIY JANRINING TUTGAN O’RNI » mavzusida tayyorlagan K U R S I S H I Ilmiy rahbar: Tayyorlagan: Tojiyeva SHohsanam Nukus – 2023 Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti Turkiy tillar fakulteti o‘zbek tili va adabiyoti bakalavr ta’lim yo‘nalishi XXXXXXXXXXXXXning XXXXXXXX fanidan «XXXXXXXXXXXX» mavzusida tayyorlagan kurs ishining yakuniy natijalari Kurs ishiga qo‘yilgan talablar va baholash mezoni:
Tojiyeva Shohsanamning O’zbek adabiyoti fanidan «O’zbek mumtoz adabiyotida masnaviy janrining tutgan o’rni » mavzusida tayyorlagan kurs ishi va himoyasi uchun «_____» ball («_____» %) qo‘yildi. «_____» __________ 2023- yil Komissiya a’zolari: M U N D A R I J A:
KIRISH I-BOB.O’ZBEK MUMTOZ ADABIYOTIDA MASNAVIY JANRI VA UNING JANR SIFATIDA SHAKLLANISHI 1.1.Masnaviy janri haqida ma’limot “Islomgacha bo‘lgan o‘zbek adabiyotida masnaviy she’riy shaklining paydo bo‘lish tarixi adabiyotshunoslarda katta qiziqish uyg‘otib kelmoqda va bu adabiyotshunoslikning munozarali masalalaridan biri hisoblanadi. Bir qator olimlar qadimiy turkiy adabiyotda masnaviyning paydo boʻlganligini tan olishsa, boshqalari esa bu sheʼriy shakl turkiy-fors adabiyoti shakllanishining dastlabki davrlarida paydo boʻlgan, deb taʼkidlaydilar. Bunday qarama-qarshi nuqtai nazar ob'yektiv va sub'yektiv omillarga bog'liq. Bir tomondan, qadimgi Movarounnahr yozma yodgorliklari orasida bizgacha yetib kelgan kichik bir qismi ham to‘laqonli adabiy she’riy asarlar yo‘q. Ularning aksariyati zardushtiylik diniy matnlariga tegishli’’1 Bu holat allaqachon murakkab masala yechimini ma'lum darajada og'irlashtiradi va tadqiqotchilarning ikkinchi guruhiga o'z taxminlariga ishonch hosil qilish uchun asos beradi. Boshqa tomondan, turkiy-fors adabiyoti taraqqiyotining dastlabki bosqichidayoq masnaviy she’riy shaklining mukammalligi, yaxlitligi va to‘liqligi, go‘zalligi va ravonligi she’riy shaklni takomillashtirish va sayqallashning uzoq va murakkab jarayonidan dalolat beradi, bu esa qisqa vaqt ichida yakunlanishi mumkin emas O‘tmishdoshlar va hozirgi zamon olimlarining ilmiy asarlarida qadimiy adabiyotda masnaviyni eslatuvchi she’riy doston va misralar borligi tilga olinadi va hatto ulardan ba’zilarining nomi ham keltiriladi, bu esa ma’lum darajada bu masala yechimiga oydinlik kiritadi. Biz olimlarning fikri va mavjud ma’lumotlarga asoslanib, islomgacha bo‘lgan adabiyotda masnaviy she’riy janrining paydo bo‘lish davri va vaqtini aniqlashga harakat qilishga qaror qildik. Shunday qilib, masnaviy (arab. – ikkilik. Koʻpligi – masnaviyot) – har bir baytining misralari qofiyadosh boʻlgan va baytdan baytga qofiyasi yangilanib boradigan sheʼriy shakl: a-a, b-b, v-v, .... “Masnaviy” so’zi arabcha “ikki” sanoq sonini bildiruvchi “isnan” so’zidan yasalgan bo’lib” ikkilik”, “juft” ma’nosini ifodalaydi. Sharq mumtoz adabiyotida har ikki juft misra o’zaro qofiyalanuvchi she’riy shakl masnaviy deb nomlanadi.O’rta asrlarda yirik hajmlardagi dostonlarga nisbatan ham ikkilik shakda yozilgan kichikroq hajmdagi she’rlarga nisbatan ham masnaviy janri qo’llash odatiy hol e di.Hozirgi o’zbek adabiyot shunoslikda bu atama ikki xil ma’noda janr va she’riy shakl ma’nosida qo’llanadi. 1.Mavzu jihatidan ikkilik shaklda yozilgan dostonlarga nisbatan masnaviy atamasi she’riy shakl sifatida qo’llanadi.Masalan: “Lison ut – tayr”ning janri doston”, shakli esa masnaviydir. (sujet asosida quriladigan katta hajmli asar). 2.Liril asarlar tarkibiga kiritilgan va ikkilik shaklda yozilgan liril she’rlarga nisbatan masnaviy janr nomi sifatida qo’llaniladi. (shoirning lirik kechinmalari ifoda etiladigan she'r shakli) “Mumtoz adabiyotda (masalan: Alisher Navoiy asarlarida) syujetli kichik sheʼriy asarlar ham, dostonlar ham masnaviy deb yuritiladi. Turkiy adabiyotda masnaviy shakli ilk bor Yusuf Xos Hojibning "Qutadgʻu bilig" asarida qoʻllangan. Durbekning "Yusuf va Zulayho", Haydar Xorazmiyning "Maxzan ul-asror" asarlari masnaviyda bitilgan. Navoiy davriga kelib masnaviy epik sheʼriyatning asosiy janri boʻlib qoldi. Ulugʻ shoirning asosiy epik asarlari ("Xamsa", "Lison ut-tayr" va boshqalar) masnaviy janrida yozilgan. Masnaviy Hozirgi zamon oʻzbek sheʼriyatida ham qoʻllanmoqda. Bunga H.Olimjonning "Oʻzbekiston" sheʼri, Gʻ.Gʻulomning "Koʻkan", "Egalari egallaganda" dostonlari va boshqalar misol tariqasida ko’rish mumkin”2 “Adabiyotshunos olim Muhammad Muxtoriyning fikricha, masnaviy she’riy shakli boshqa ko‘plab adabiy janrlar qatori og‘zaki shaklda vujudga kelgan va ma’lum vaqt o‘tgachgina yozma shaklga ega bo‘lgan. Ma’lumki, qadimgi O‘zbekistonda diniy matn va asarlarni yozish keng qabul qilinmagan. Ular maxsus tayinlangan odamlar tomonidan yodlangan va og'izdan og'izga o’tgan. M.Muxtoriy o‘zbek xalqining qadimiy she’r va dostonlari haqida fikr yuritar ekan, she’r kuylash qadim zamonlardayoq mavjud bo‘lgan va cholg‘u chalish bilan birga kelganligini ta’kidlaydi. Fors-turk adabiyoti taraqqiyotining dastlabki bosqichida ham islomgacha boʻlgan madaniyatda musiqaga moslab sheʼr oʻqish keng ommalashgan mashgʻulot boʻlgan.”3 “ Shu munosabat bilan Lutfali Suratgar islomgacha bo‘lgan o‘zbek she’riyati o‘ziga xos taraqqiyoti va yorqinligi bilan ajralib turganini, bu adabiyotning dastlabki davridagi ko‘plab mashhur o‘zbek shoirlari musiqa san’atidan yaxshi xabardor bo‘lganligini va o‘z asarlarini xalqimizga kuylab berganliklarini ta’kidlaydi. Ular cholgʻu asboblarini oʻzlari mahorat bilan chalib, baʼzan sheʼrlariga musiqa bastalaganlar”4 “Tadqiqotchining qadimgi o‘zbek she’riyatining yorqin taraqqiyoti haqidagi fikrlari e’tiborga loyiq bo‘lsa-da, o‘sha davr shoirlarining ashulalari ilmfanga qadimdan ma’lum. Sosoniylar davrida ham u yoqdan-bu yoqqa koʻchib, toʻy-hashamlarda, turli bayramlarda qatnashib, qoʻshiq kuylaydigan maxsus qoʻshiq ijrochilari boʻlgan. Xalq she’rlari va qadimgi turkiy xalq og‘zaki ijodi negizida masnaviy she’riy shakli paydo bo‘lganligi haqidagi taxminlarimizni adabiyotshunos olimlarning asarlari va tadqiqotlari tasdiqlaydi. Adabiyotshunos olim, professor Najmi Sayfiyevning fikricha, ilk ishqiy-maishiy she’rlar xalq og‘zaki ijodi bilan bevosita bog‘liqdir: “Qadimda xalq orasida eramizdan avvalgi IV asrda yunon yozuvchisi va shifokori Ktizias tomonidan to‘plangan “Zarina va Striangaus” kabi she’riy ertaklar keng tarqalgan”5 “Aytish joizki, qadimgi Turonzaminda nafaqat she’rlar yozilgan, balki boshqa xalq va millatlar she’riy dostonlarining ajoyib namunalari ham tarjima qilingan bo‘lib, uning muxlislari bisyor bo’lgan. Sosoniy hukmdorlari Ardasher Bobokan va Shopur saroy kutubxonasida qadimgi yunon tarixchisi, Aleksandr Makedonskiyning zamondoshi Leontiy Salaminining guvohligiga koʻra, Gomer “Iliatsa” asarining yigʻilishlarda musiqa joʻrligida ijro etilgan qadimgi forscha tarjimasini saqlashgan “.6 “Qadimgi adabiyotshunoslarning fikricha, “Darakhti asurig” she’rining parfiyacha matni she’riy asarga bog‘langan, mos ravishda bu asarlarning turkiy va fors tiliga zamonaviy tarjimalari masnaviy she’riy ko‘rinishida amalga oshirilgan. Yuqoridagi iqtibos va faktlardan xulosa qilish mumkinki, she’rlar Arshakiylar davridayoq mavjud bo‘lgan. Boshqa tomondan, nemis sharqshunosi Kristian Rempis “Forscha “Masnaviy” va “Musammat”ning kelib chiqishi oʻrta forslar davriga borib taqaladi .....” deb taʼkidlaydi. U sosoniylar davrining deyarli barcha asarlarini sinchkovlik bilan o‘rganib, bir qancha qadimiy yozma yodgorliklarni tiklaydi. Qadimgi turkiy adabiyotning bu qadimiy namunalari qoldiqlaridan maʼlum boʻladiki, ular 642- yildan oldin paydo boʻlgan va anonim muallifning ikki sheʼriy asaridan parchalar boʻlib, ulardan biri sheʼriy shaklda masnaviy, ikkinchisi esa musammat shaklida yozilgan”7 “ Darhaqiqat, o‘rta turkiy davrdan bizgacha yetib kelgan oz sonli she’riy asarlarda masnaviy she’riy shaklining qofiyalanish belgilari namoyon bo‘ladi, ya’ni juftlashgan olmoshlar baytlarda berilgan. Demak, manbalarda “Qarkuy madhiyasi” (“Surudi Karkuy”) yoki “Olov ibodatxonasi madhiyasi – Karkuy” (“Surudi otashkaday Karkuy”) nomi bilan berilgan sosoniylar davriga oid she’riy parchada masnaviy she’riy shakliga xos “juft qofiyali juftlar qatori” mavjud”.8 “Bunda olmoshlar asosan qo‘shni tartibda birikadi: aa, bb, ss, gg, lekin oxirgi qator qandaydir qofiyadan mahrum. She’riyparchaning qofiyalanishi masnaviyning qofiya misralariga o‘xshash bo‘lishiga qaramay, tadqiqotchilar uni g‘azal yoki qasidaga nisbat berishadi. Bu o‘rinda uning janrini o‘rganishga hojat yo‘q. Shunday bo’lsada, muallif qo‘shni masnaviy qofiyasini qo‘llagani e’tiborimizni tortadi. Katta ishonch bilan aytish mumkinki, turkiy-fors adabiyotining ilk davrlari shoirlari, turkiy-fors she’riyatining ilk urinishlarini tadqiqotchilar e’tirof etgan Abulyon-bagi, Mas’ud Marvaziylar she’riy asarlardan juft qofiyalarni o‘zlashtirganlar. Demak, masnaviy ona zaminimizda vujudga kelgan va turkiy-fors adabiyotida oʻzining munosib oʻrnini egallagan turkiy baytning eng qadimiy shaklidir. Koʻpchilik sharqshunoslar yirik alohida arab asarlarida qoʻsh qofiya qoʻllanilishiga shubha bilan qaraydilar va bu adabiyotdagi masnaviy va uning qofiyasi aynan turkiy asl arabzabon shoirlar va oʻzbek adabiy anʼanalarining taʼsiri natijasida paydo boʻlganiga ishonch hosil qiladilar. Va bu borada shuni aytishimiz mumkinki, arab shoirlari turkiy (o‘zbek) safdoshlaridan farqli ravishda she’r yozish qobiliyatidan mutlaqo mahrum bo‘lganlar”.9 Demak, bu taxmin va faktlar o‘zbek adabiyotida masnaviy she’riy shakli qadimiy kelib chiqishi, turkiy-fors adabiyoti rivojining dastlabki bosqichida gullab-yashnashi o‘zgacha bo‘lgan madaniy an’analarimiz davomi ekanligi haqidagi farazimizni tasdiqlaydi. Yuqoridagilarga asoslanib, quyidagi xulosalar chiqarish mumkin: – masnaviy she’riy shakli va qofiyalanishi Turonzaminning islomgacha bo‘lgan xalq adabiyoti bilan bevosita bog‘liqligi; – ishqiy-romantik va doston she’rlari qadimiy o‘quv yurtlarida o‘rganilib, tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan; – qadimiy og‘zaki adabiyotda va ahamoniylar, arshakiylar va sosoniylar davrida ham ishqiy-romantik va epik she’rning mavjudligi masnaviy she’riy shakli qadimiyligining yorqin dalilidir; – masnaviy qadimiy turkiy (o‘zbek) adabiyotining mevasi bo‘lib, qo‘sh qofiya qo‘llanishi qadimgi turkiy adabiy an’analardan o‘zlashtirilgan; – she'riy shakl-masnaviy arab she'riyati an'analari bilan bog'lanmagan, balki qadimgi turkiy adabiyotdan ildiz otgan va faqat arablar istilosidan keyin arab shoirlari orasida mashhur bo'lib, ular tomonidan o'zlashtirilgan; – turkiy-fors adabiyoti taraqqiyotining dastlabki davrlarida masnaviyning gullabyashnashi va mashhurligi islomgacha boʻlgan turkiy (oʻzbek) adabiyoti madaniy anʼanalarining qadimiyligidan dalolat beradi. Masnaviy o’zaro qofiyalanuvchi ikki misradan iborat she’r shaklidir.”Masnaviy”so’zi arabcha so’z bo’lib,”ikkilik”,”juft” degan ma’nolarni bildiradi.Masnaviy usuli voqea va hodisalarni epik ko’lamda aks ettirishga imkon bergani uchun ham doston ko’pincha shu yo’l bilan yoziladi.Bundan tashqari,qasida,she’riy noma va boshqa turdagi asarlar ham masnaviy shaklida yaratilishi mumkin.Masnaviy mumtoz adabiyotimizda eng ko’p qo’llangan.”Xamsa”(Alisher Navoiy),”Shayboniyxon”(Muhammad Solih), ”Tanobchilar”(Muqimiy),”Ilm xosiyati”(Furqat) kabi asarlar masnaviy janrida yozilgan. Mumtoz adabiyotda (masalan: Alisher Navoiy asarlarida) syujetli kichik sheʼriy asarlar ham, dostonlar ham masnaviy deb yuritiladi. Turkiy adabiyotda masnaviy shakli ilk bor Yusuf Xos Hojibning "Qutadgʻu bilig" asarida qoʻllangan. Durbekning "Yusuf va Zulayho", Haydar Xorazmiyning "Maxzan ul-asror" asarlari masnaviyda bitilgan. Navoiy davriga kelib masnaviy epik sheʼriyatning asosiy janri boʻlib qoldi. Ulugʻ shoirning asosiy epik asarlari ("Xamsa", "Lison ut-tayr" va boshqalar) masnaviy janrida yozilgan. Masnaviy Hozirgi zamon oʻzbek sheʼriyatida ham qoʻllanmoqda. Bunga H.Olimjonning "Oʻzbekiston" sheʼri, Gʻ.Gʻulomning "Koʻkan", "Egalari egallaganda" dostonlari va boshqalar misol tariqasida ko’rish mumkin. ’’ Masnaviyni ”doston” ham deyishadi.Alisher Navoiy masnaviy janrini ”vase”(keng maydon) deb ta’riflagan.Masnaviyning qofiyalanish tartibi quyidagicha: a-a,b-b,d-d………… Mumtoz adabiyotda syujetli kichik she’riy asarlar ham,dostonlar ham masnaviy deb yuritilgan.Turkiy adabiyotda masnaviy janri ilk bor Yusuf Xos Hojibning ”Qutatg’u bilig” asarida qo’llanilgan.Durbekning ”Yusuf va Zulayho”,Haydar Xorazmiyning ”Maxzan ul-asror” asarlari masnaviy janrida bitilgan.Alisher Navoiy davriga kelib masnaviy epik she’riyatning asosiy janri bo’lib qoldi.Alisher Navoiyning asosiy epik asarlari (”Xamsa”,”Lison ut-tayr” va boshqalar) masnaviy janrida yozilgan.’’ Masnaviy janri zamonaviy she’riyatimiz rivoji uchun munosib hissa qo’sha oldi. G’afur G’ulomning ”Uchuvchi qo’shig’i”,Zulfiyaning ”Salom sizga,sulhparvar ellar” masnaviylari tinchlik va gumanizm bahsidir. Mirtemir masnaviy janri taraqqiyotida sezilarli iz qoldirgan,uning o’nlab ibratomuz masnaviylari bor. Habibiy,Charxiyning aruzda yozgan masnaviylarida davr qahramoni tasvirlanadi (Habibiyning ”Xazina”,”Iqlim bahori”,Charxiyning ”El baxti” masnaviylari). Alisher Navoiyning boy adabiy-ilmiy merosi nazm va nasrda yaratildi.Ulug’ shoir va mutafakkir o’sha davrdagi zullisonaynlik(o’zbek va for-tojik tillarida ijod etish) an’anasini qo’llab-quvvatlagan holda o’z merosining asosiy qismini turkiy-o’zbek tilida ijod qildi.Ustozi Abdurahmon Jomiy bu masalaga alohida to’xtalib,shunday degan:”Agarchi Alisher Navoiyning keng qobiliyati she’rning har ikki-turkiy va forsiy nav’ida iqtidorlidir,ammo uning mayli ko’proq turkiyda bo’lib,bu tilda yozg’anlari forsiydan ko’pdir”. Masnaviyda realizm va poetika birlashib,davr ruhi ifodasiga munosib xizmat qildi(hozirgi poeziyadagi masnaviychilik to’g’ri yo’ldan bormoqda,bu janr o’z qurilishining soddaligi bilan bolalar adabiyotiga qo’l keldi,ayniqsa,buyuk shoir Quddus Muhammadiy masnaviylari buni ko’rsatib turibdi).Xurshid Davron masnaviy janrining barmoq vaznidagi ko’rinishi rivojiga yaxshi ulush qo’shdi,u bunday she’rlarda (”Otam xotirasiga”.”Epitafiya”,”Unutayin degandim seni” va boshqalar) hayot qadri, ezgulik himoyasi,o’tganlarning aziz yodi haqida tahsinbop so’z yuritdi. ”Masnaviy banddagi misralar miqdori va qofiyalanish tartibi bilan farqlanadigan she’riy shakllardan biri. Har ikki misrasi alohida-alohida qofiyalanib boradigan,bandi ikki misradan tashkil topadigan she’r shunday nomlanadi.Mumtoz adabiyotshunoslikda sujetli kichik hajmli she’riy asarlar ham,dostonlar ham masnaviy deb yuritilgan. Alisher Navoiyning “Xamsa” manzumasi dostonlari va manoqiblari,Muqimiyning “Tanobchilar” I.Furqatning ma’rifat targ’ibiga bag’ishlangan asarlari masnaviyda yozilgan.Masnaviy hozirgi o’zbek she’riyatida ham faol she’riy shakl sifatida yashab kelmoqda.Erkin Vohidovning “Qozoq oqinlariga”,”Qorxat”,”Kuzatish”, Abdulla Oripovning “Suv parisi”,”Qushchaga”, ”Muallim”,”Turkiston bolalariga”, S.Sayyidning “Ustozi avval”,”Bahor”, ”Muhabbat koshonasi” kabi she’rlari masnaviy shaklida bitilgan.” Masnaviy tarzida yoziladigan asarlarda har qaysi bayt mustaqil qofiyalanadi.Bu xil qofiyalash usuli qulay bo’lganligi uchun katta hajmdagi she’riy asarlar:hikoya-manzumalar,hajviy hikoyalar,soqiynomalar,dostonlar shu tarzda qofiyalangan. Jumladan, Xorazmiy “Muhabbatnoma”si, Xo’jandiy “Latofatnoma”sidagi maktublar, Qutbning “Xusrav va Shirin” dostoni, ”Yusuf va Zulayho”, ”Gul va Navro’z”asari, Navoiy, Muhammad Solih, Nishotiy dostonlari, Muqimiyning hajviy hikoyalari, Furqatning ma’rifat mavzusidagi manzumalari shu tarzda qofiyalangan. Jumladan, Ogahiyning dahr bog’i ta’rifidagi masnaviysi shunday boshlanadi: Dahrki bir bog’i musaffodurur, Boshdin ayoq zeb ila orodurur. Lutfu nazokat aro har gulshani, Aysh ila ishrat elining maskani. O’ylaki firdavs fazosi oning, Ruhafzo obu havosi oning. Nahrlari o’ylaki bahrun najot, Balki azubat aro aynul hayot. Suvlari har sori namudor o’lub, Oynayi tahtihol anhor o’lub. Havzlari ichra musaffo zulol, Xosiyatu ta’m aro kavsar misol. Ochilibon yuz rang ila gullari, Sochilibon gul uza sunbullari….." O’zbek adabiyoti tarixida masnaviy yo’li bilan yaratilib ,bizgacha to’la holda saqlangan asar Yusuf Xos Hojibning ”Qutatg’u bilig” dostonidir.”Qutatg’u bilig” haqida so’z yuritilgan asarlarda uning mavzu qamrovi va ifoda tarzi haqida fikrlar bayon qilingan.Masalan,Najib Osimbek “Qutatg’u bilig”mavzu e’tiborila “Siyosatnoma”ning aynidir.Turk avzoining mashhuri o’lan o’n birli vaznda va tarzi masnaviyda yozilmish o’lan bu asari nafis beshinchi asri hijriydagi turk jamoatining haqiqiy bir tasvirini,afkori ma’naviya va siyosiyasini go’stariyur”, desa, H.Tavfiq, M.Ehson, H.Oliylar o’zlarining ”Turk adabiyoti namunalari”da uning masnaviy shaklda yozilganligini qayd qilish bilan cheklanishadi.Shu xil fikrlarni boshqa ko’p tadqiqotlarda ham ko’rish mumkin. Masnaviy haqidagi nazariy ma’lumotlarda, asosa, uning shakily-poetik xususiyatlari qayd etilgan. Masnaviy (arabcha ”ikkilik”) deganda, asosan she’riy shaklning qofiyalanish prinsipi (a-a,b-b,v-v……)tushunilgan. Misol: Nedur ahvoling,ey zo’ri g’aribim, -a Visolim davlatidan benasibim -a Chekardim g’am tog’in holing nechukdir?... –b Buyukdin jismi chun noting nechukdir?... –b (Alisher Navoiy,Shirinning Farhodga maktubidan). Masnaviyning xususiyati to’g’risida ”Al-mo’jam fimaoriash’or ul-Ajam” asarida Qays at-Roziy shunday deb yozadi: ”….Ajam shoirlari har bir baytdagi misralarining o’zaro qofiyadosh bo’lishi nuqtayi nazaridan uni masnaviy deb yuritilgan.Noma va masnaviy janrining ko’pchiligi masnaviy janrida yaratilgan. Masnaviy haqida doktor Zahroyi Xonlari yozadi:” 1 Дармстетер Дж. Происхождение персидской поэзии. – Москва, 2016 2 Абдусаттаров А. Маснави и его роль в арабской и западной литературе//Вести Национального университета. – № 4. – 2021 3 Тарбият, Мухаммад. Иранские маснави и маснави. //Маколоти Тарбият Усилиям Хусейна Мухаммадзода Сиддикина. – Тегеран: Дунойи Китаб, 2017. 4 Таджибаев Ш. (2019). О некоторых замечаниях о формировании поэтической формы «Маснави». – Вестник МГУ. Филология. – №3. 5 Саттарова М.Н. Понятие о Маснави. Как пишут Маснави// Вестник МГУ. Филология. 2021. – №2. 6Daudpota Umar Muhammad. The influence of Arabic poetry on the development of Persian poetry. – Bombay, 2019. 7 Тарбият, Мухаммад. Иранские маснави и маснави. //Маколоти Тарбият Усилиям Хусейна Мухаммадзода Сиддикина. – Тегеран: Дунойи Китаб, 2017. 8 Mardonova M. (2020) Zamonaviy adabiy jarayonda masnaviy asarlarda namoyon bo‘lishi// Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. VOLUME 2. ISSUE 9 Daudpota Umar Muhammad. The influence of Arabic poetry on the development of Persian poetry. – Bombay, 2019 Yüklə 81,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||