Buxgalteriya hisobi va auditi yo’nalishi 2-bosqich talabasi Oʻroqov sanjarbekning statistika fanidan tayyorlagan taqdimoti

Buxgalteriya hisobi va auditi yo’nalishi 2-bosqich talabasi

OʻROQOV SANJARBEKNING Statistika fanidan tayyorlagan taqdimoti.

MAVZU: Rivojlangan mamlakatlarda demografik xavfsizlik ko’rsatkichlari tahlili

Reja:

1 Demografik xavfsizlik nima?

2 Rivojlangan mamlakatda demografik vaziyat

3 O’zbekistonda demografik vaziyat

(Ingl. Demographic security) – bu hayot jarayonini va avlodlarning to‘xtovsiz ravishda tabiiy qayta tiklanishini, tashqi omillarning asossiz ta’sirisiz aholi takror barpo bo‘lishi uchun yetarli bo‘lgan shunday demografik jarayonlarni, davlatning geosiyosiy qiziqishlarini inson resurslari bilan taminlashni himoyalanganlik holatidir.

(Ingl. Demographic security) – bu hayot jarayonini va avlodlarning to‘xtovsiz ravishda tabiiy qayta tiklanishini, tashqi omillarning asossiz ta’sirisiz aholi takror barpo bo‘lishi uchun yetarli bo‘lgan shunday demografik jarayonlarni, davlatning geosiyosiy qiziqishlarini inson resurslari bilan taminlashni himoyalanganlik holatidir.

Demografik ko'rsatkichlar - bu jamiyatdagi jarayonlarni tahlil qilishda foydalaniladigan statistik ma'lumotlar tizimi. Ularning asosida ma'lum bir hududda yashovchi aholining soni va tuzilishi to'g'risida xulosa chiqarish mumkin. Shuningdek, bunday tadqiqotlar yordamida ular sog'liqni saqlash holati, jamiyatning iqtisodiy imkoniyatlari to'g'risida ma'lumot olishadi. 

Demografik ko'rsatkichlar - bu jamiyatdagi jarayonlarni tahlil qilishda foydalaniladigan statistik ma'lumotlar tizimi. Ularning asosida ma'lum bir hududda yashovchi aholining soni va tuzilishi to'g'risida xulosa chiqarish mumkin. Shuningdek, bunday tadqiqotlar yordamida ular sog'liqni saqlash holati, jamiyatning iqtisodiy imkoniyatlari to'g'risida ma'lumot olishadi. 

XIX asrgacha dunyo aholisining soni ancha sekin o‘sib, 1820-yilga kelib 1 milliard kishiga yetdi. Bu jarayon aholining tabiiy o‘sishi pastligi bilan belgilangan edi, chunki o‘tgan tarixiy bosqichlarda ham tug‘i lish, ham o‘lim ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lib, ular orasidagi farq juda kichik darajada edi. Lekin 1 milliarddan 2 milliardgacha ko‘payish uchun insoniyatga birmuncha kamroq vaqt, ya’ni 107 yil kerak bo‘ldi (1820–1927-yillar orasi). Keyingi yillarda dunyo aholisi soni yanada tezroq o‘sib bordi. 1960-yilga kelib dunyo aholisi 3 milliard kishiga yetdi. 1975-yilga kelib 4 milliard kishi, 1987-yilda 5 milliard kishi, 1999-yilda 6 milliard kishi, 2011-yilga kelib esa 7 milliard kishiga teng bo‘ldi. 2017-yil holatiga jahon aholisi soni 7,5 milliard kishi atrof da va o‘sishi davom etmoqda.

XIX asrgacha dunyo aholisining soni ancha sekin o‘sib, 1820-yilga kelib 1 milliard kishiga yetdi. Bu jarayon aholining tabiiy o‘sishi pastligi bilan belgilangan edi, chunki o‘tgan tarixiy bosqichlarda ham tug‘i lish, ham o‘lim ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lib, ular orasidagi farq juda kichik darajada edi. Lekin 1 milliarddan 2 milliardgacha ko‘payish uchun insoniyatga birmuncha kamroq vaqt, ya’ni 107 yil kerak bo‘ldi (1820–1927-yillar orasi). Keyingi yillarda dunyo aholisi soni yanada tezroq o‘sib bordi. 1960-yilga kelib dunyo aholisi 3 milliard kishiga yetdi. 1975-yilga kelib 4 milliard kishi, 1987-yilda 5 milliard kishi, 1999-yilda 6 milliard kishi, 2011-yilga kelib esa 7 milliard kishiga teng bo‘ldi. 2017-yil holatiga jahon aholisi soni 7,5 milliard kishi atrof da va o‘sishi davom etmoqda.

Yaqin o‘n yillikda jahon xaritasida demografik o‘zgarish kuzatilib, aholi o‘sishining 90 foizi Afrika, Osiyo va Lotin Amerikasi hissasiga to‘g‘ri keladi. Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarning aholisi keksayib bormoqda va shu bilan birga kamayib ketmoqda. Demografik inqiroz nafaqat Yevropada balki, Osiyodagi ayrim mamlakatlarda, jumladan iqtisodiyotning g‘arb modelini tanlagan Janubiy Koreya va Yaponiyada ham kuzatilmoqda.

Yaqin o‘n yillikda jahon xaritasida demografik o‘zgarish kuzatilib, aholi o‘sishining 90 foizi Afrika, Osiyo va Lotin Amerikasi hissasiga to‘g‘ri keladi. Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarning aholisi keksayib bormoqda va shu bilan birga kamayib ketmoqda. Demografik inqiroz nafaqat Yevropada balki, Osiyodagi ayrim mamlakatlarda, jumladan iqtisodiyotning g‘arb modelini tanlagan Janubiy Koreya va Yaponiyada ham kuzatilmoqda.

O‘zbekistonning demografik holati: aholi orasida kuzatilgan o‘lim va uning sabablari ma’lum qilindi

O‘zbekistonning demografik holati: aholi orasida kuzatilgan o‘lim va uning sabablari ma’lum qilindi

2022 yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra, hududlar bo‘yicha aholi zichligining eng yuqori ko‘rsatkichi Toshkent shahri, Andijon va Farg‘ona viloyatlarida, eng past ko‘rsatkichlar Navoiy, Buxoro viloyatlari va Qoraqalpog‘iston Respublikasida qayd etilgan.

O‘zbekistonning doimiy aholisi soni 2022 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, 35 mln 271,3 ming kishini tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan 712,4 ming kishiga yoki 2,1 foizga ko‘paygan.

O‘zbekistonning doimiy aholisi soni 2022 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, 35 mln 271,3 ming kishini tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan 712,4 ming kishiga yoki 2,1 foizga ko‘paygan.

Jumladan, shahar aholisi soni 17 million 918,3 ming kishini, qishloq aholisi soni esa 17 million 353 ming kishini tashkil etgan.

Ma’lumot uchun: BMTning aholishunoslik jamg‘armasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2021 yil 1 yanvar holatiga yer yuzidagi jami aholi soni 7 mlrd 875 mln kishini tashkil etgan. O‘zbekiston aholi soni bo‘yicha 43-o‘rinda qayd etilgan.

Ma’lumot uchun: BMTning aholishunoslik jamg‘armasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2021 yil 1 yanvar holatiga yer yuzidagi jami aholi soni 7 mlrd 875 mln kishini tashkil etgan. O‘zbekiston aholi soni bo‘yicha 43-o‘rinda qayd etilgan.

E‘TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

E‘TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT