“İrəvan xanlığı, Zəngəzur mahalı, Göyçə mahalı bizim
tor paq larımızdır və Ermənistan bu torpaqlarda dövlət
qurub. Azərbaycan torpağında ikinci erməni dövlətinin
qurulmasına biz heç vaxt imkan verməyəcəyik”.
İlham
Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Elmi redaktor:
Y.M.
Mahmudov
Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü,
Dövlət mükafatı laureatı
Rəyçilər:
T.Ə.
Bünyadov
Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın həqiqi üzvü
K.M.
Əliyeva
Əməkdar incəsənət xadimi,
sənətşünaslıq doktoru, professor
C.M.
Mustafayev
Tarix üzrə elmlər doktoru, professor
Vidadi Aydın oğlu Muradov. Azərbaycanın İrəvan bölgəsi: tarixi və xalçaları
(XVIII əsrin II yarısı-XX əsrin əvvəlləri). - Bakı: “MHS-Poliqraf”, 2015. - 224 səh.
Çap evi: San Ofset. - Ayazağa Mah. Kemerburgaz Cad. No:13 Sisli - İstanbul
Kitabda Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin XVIII əsrin II yarısı - XX əsrin
əvvəllərinə dair tarixi icmalı verilmiş, bölgənin mahallarında xalçaçılığın
vəziyyəti nəzərdən keçirilmişdir. İrəvan bölgəsi xalçalarının təsnifatına uy-
ğun olaraq, xovsuz və xovlu xalçaların tarixi, sənətkarlıq xüsusiyyətləri və bu
xalçalarda istifadə edilmiş əsas işarələrin, simvolların mənası ətraflı şərh edil-
mişdir.
Kitab xalçaçılıq sənəti ilə məşğul olan mütəxəssislər, tələbələr, xalça
həvəskarları, həmçinin geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Bütün hüquqlar qorunur. Müəllifin rəsmi icazəsi olmadan kitabın və ya
onun hər hansı hissəsinin surəti çıxarıla, informasiya bazasında və axtarış
sistemində qrafik, elektron və ya mexaniki vasitələrlə yenidən çoxaldıla və ya
istifadə edilə bilməz.
ISBN 978-99-52-81-15-5-1
www.mhs-poliqraf.com
©Vidadi Muradov
MÜNDƏRİCAT
Giriş
6
I. İrəvan bölgəsi XVIII əsrin II yarısı-XX əsrin əvvəllərində
15
II. İrəvan bölgəsində xalçaçılığın tarixi coğrafiyası:
mahallar və onların xarakteristikası
26
2.1. Ağbaba və Şörəyel
30
2.2. Loru və Pəmbək
31
2.3.
Şəmşəddin
32
2.4. Göyçə
33
2.5. Gərnibasar və Vedibasar
34
2.6. Zəngibasar və Sərdarabad
35
2.7. Qırxbulaq və Əştərək
37
2.8. Aparan, Dərəçiçək və Talın
38
2.9.
Zəngəzur
39
2.10. Dərələyəz
41
2.11. İrəvan şəhəri
42
III. İrəvan bölgəsi xalçalarının təsnifatı
44
3.1. Xalçaların təsnifatına dair
-
3.2. İrəvan bölgəsinin xovsuz xalçaları və onların sənətkarlıq xüsusiyyətləri 45
3.2.1. Kilimlər
-
3.2.2. Palaz
51
3.2.3. Zililər
52
3.2.4. Vərnilər
53
3.2.5. At çulu
55
3.3. İrəvan bölgəsinin xovlu xalçaları
56
3.3.1. Xanlıq dövrü xovlu xalçaları
-
3.3.2. XIX əsrin 20-ci illərinin sonu-XX əsrin əvvəllərinə aid xovlu xalçalar 61
IV. İrəvan bölgəsi xalçalarının əsas işarə və simvolları
109
Nəticə
118
İrəvan bölgəsi xalçalarının kataloqu
120
Summary
221
Резюме
222