Harakatchan va qisqaruvchi jarayonlar Reja

Harakatchan va qisqaruvchi jarayonlar


Reja:

1. 
   Muskul qisqarishi
   
2. 
   Harakatchan va qisqaruvchan jarayonlar
   
3. 
   Umurtqalilarda ko`ndalang targ`il muskullari qisqarish jarayoni
   

Muskul qisqarishi normal nerv impulsiga javoban muskulning kalta tortishi muskullarning asosiy fiziologik xossalaridan biri. Qisqarish muskulning kattalanishi yoki taranglashida namoyon bo’ladi. Muskul qisqarishi odatda biror ish bajarilishini taminlaydi. Muskul qisqarishida miofibrillar tarkibiga kiruvchi oqsillar miozin va aktin ishtirok etadi.

Muskul qisqarishi chog’ida har ikki oqsil o’zaro tasir etib aktomiozni komplesksini hosil qiladi. Muskul qisqarishi uchun zarur energiya aktomiozin va adenozintrifosfat kislota o’zaro tasirlashuvidan yuzaga keladi. Bundan tashqari muhitdan malum miqdorda kalsiy ionlari Sa+2 bo’lgandagina muskul qisqarishi ro’y berishi aniqlangan.
Muskullar odam va hayvonlar gavdasi azolari nerv impulslari tasirida qisqarish xususuyatiga ega to’qima (muskul to’qimasidan) tashkil topgan . Silliq kondalang targ’il va yurak muskullari birgalikda organizmning muskul sistemasini tashkil etadi. Harakat ----borliqning ajralmas xususiyati bo’lgan o’zgaruvchanlikni (qarang barqarorlik va o’zgaruvchanlik) ifodalovchi falsafiy kategoriya.
Harakat tushunchasi imkoniyatlarning voqelikka aylanishini ro’y berayotgan hodisalarni olamning beto’xtov yangilanib borishini aks ettiradi. Olamdagi har qanday jarayon. Harakat tufayli sodir bo’ladi. Har qanday o’zgarish harakatdir. O’zgarishlar faqat moddiy obyektlarga emas balki manaviy g’oyaviy obektlarga ham xosdir.
Harakat shakillari 1. mexanik harakat jismlarning fazodagi o’rni vaqt o’tishi bilan boshqa jismlarga nisbatan o’zgarishi. 2. fizik harakat bularga elemetlar zarralar, atomlar, yadrosi va atomning harakatdan tortib olamning fundamental kuchlari issiqlik, elekt va maydon harakatigacha yorug’likdan tortib koinotning gravitatsiya kuchigacha barchasi shu harakat shakliga mansubdir. 3. Kimyoviy harakat bunga molekulalarning assotsiatsiyasi va dissotsiatsiyasi, ionlar harakati, moddaning muzlashi va kristallanish jarayonlari ham kiradi.