Iii bob. Bozor muvozanatini ta’minlash modellari bozor muvozanati tushunchasi va uni oʻrnatilishi Tovarning maksimal va minimal bahosi

III BOB. BOZOR MUVOZANATINI TA’MINLASH MODELLARI

• Bozor muvozanati tushunchasi va uni oʻrnatilishi
• Tovarning maksimal va minimal bahosi.

Muvozanat – bu tizimning shunday bir holatiki, agar unga biron-bir tashqi kuch ta’sir qilmasa, u oʻzining ushbu holatini saqlab qoladi.
Talab va taklif modelida talab D chizigʻi bilan taklif S chizigʻining kesishgan nuqtasi bozor muvozanatini bildiradi. Demak, bozor muvozanati talab hajmi bilan taklif hajmining tengligini ta’minlaydigan narx darajasi va tovar miqdori bilan aniqlanadi. Talab va taklif qonuniga koʻra shuni ta’kidlash mumkinki, agar bozor muvozanat holatida boʻlsa, u holda, uning qatnashchilari tovar narxini yoki tovar miqdorini oʻzgartirishga hech narsa sabab boʻlmaydi.
Muvozanat narx Pe (3.11-rasm) deb, shunday narxga aytiladiki, agar u
bozorda taklif qilinadigan ne’mat miqdori QS ni unga boʻlgan talab miqdori unga boʻlgan talab miqdori QD ga tenglashtirsa, ya’ni
QS  QD .

3.1-rasm. Muvozanat narx Pe va muvozanat ishlab chiqarish Qe
3.1-rasmdan koʻrinib turibdiki, bozor muvozanati yagona. Talab va taklif chiziqlari yagona muvozanat E nuqtada kesishadi. Pe va Qe nuqtalar, muvozanat nuqta E ning koordinatlari hisoblanadi.
Bozordagi talab va taklifning oʻzgarishi, bozor muvozanatini oʻzgarishiga olib keladi. Masalan, bozordagi talab oshsa, (talab chizigʻi oʻngga siljiganda)
muvozanat narx Pe va muvozanat tovar hajmi Qe oʻsadi. Agar bozor talabi kamaysa
(talab chizigʻi chapga siljisa), Pe va Qe lar ham kamayadi. Bozor taklifi oshsa (taklif chizigʻi oʻngga siljisa), muvozanat narx Pe kamayadi, muvozanat tovar
QS
hajmi oʻsadi. Agar bozor taklifi kamaysa (taklif chizigʻi S chapga siljisa),
P
S
D
E
Pe
Q
0
Qe
e
muvozanat narx P oʻsadi, muvozanat tovar hajmi rasmlar).
QS
kamayadi (3.12, 3.13-
3.2-rasm. Talab chizigʻining