1 maruza. Bir fazali boshqariluvchli to‘g‘rilagichlar
Reja:
1. Bir fazali boshqariluvchli noli chiqarilgan to‘g‘rilagichlar
2
.
Bir fazali boshqariluvchi ko‘priksimon to‘g‘rilagichlar
Kalitli so’zlar:
boshqariluvchli to‘g‘rilagich, kuchlanishni rostlash, elektr yuritma,
transformator,
ventil bloki
Bir fazali boshqariluvchli noli chiqarilgan to‘g‘rilagichlar
Ko‘p holatlarda to‘g‘rilagichlarning ishlash rejimlarida yuklamalarga
beriladigan kuchlanishni rostlash yoki stabillash talab qilinadi.
Bu talab elektr
yuritmalar va elektr texnologiyalarning barcha sohalariga tegishli. O‘zgarmas tok
iste’mol qiluvchi yuklamalarga beriladigan kuchlanish (2.2- rasm)
T- VB juftligida
transformator (T) tomonidan yoki ventil bloki (VB )
tomonidan boshqarilishi
mumkin. Transformator tomonidan boshqarish usullari ancha murakkabligi tufayli,
asosan rostlash VB tomonidan amalga oshiriladi.
VB tomonidan boshqarish - fazaviy usul deb aytiladi, chunki rostlash davomida
chiqishdagi tok va kuchlanish kiymatini o‘zgarishi bilan ularning orasidagi burchak
- faza ham o‘zgaradi. Bu usulda U
d0
-
chiqishdagi kuchlanshning o‘rtacha
qiymati
VB ventillarining ochilish vaqti o‘zgartirilishi bilan, ya’niy α
- boshqaruv
burchakni koordinatalarini o‘zgarishi bilan aniqlanadi. Demak,
fazoviy usulda
boshqariluvichi ventillar (tiristorlar) qo‘llanilishi talab qilinadi. SHuning uchun ham
ko‘rilayotgan to‘g‘rilagichlar boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar deb aytiladi.
Bir fazali boshqariluvchi to‘grg‘rilagichlarning
noli chiqarilgan sxemasini
ko‘rib chiqamiz. Bu sxema va uni ishlash diagrammasi 3.1, a,
b - rasmda
keltirilgan. Diagrammada α - tiristor ochilish burchagi.
3.1 - rasm a) bir fazali boshqoriluvchi to‘g‘rilagichni noli chiqorilgan
sxemasi, b) aktiv yuklamadagi vaqt diagrammasi
Burchak
α = 0
bo‘lganida sxemani ishlash prinsipi yuqorida ko‘rilgan
boshqaruvsiz sxema ishlash prinsiplarini takrorlaydi. Burchak α > 0 bo‘lganida
yuklamani
L
d
= 0,
L
d
> 0
,
L
d
= ꝏ rejimlari aloxida ko‘rilishni talab qiladi.
