Mavzu: kompyuter viruslari va ulardan himoyalanish vositalari

---

6 - MAVZU: KOMPYUTER VIRUSLARI VA ULARDAN 
HIMOYALANISH VOSITALARI
6.1. Kompyuter viruslari va ularning tahdidlari haqida umumiy 
ma’lumotlar 
 
6.1.1. Kompyuter viruslari qanday paydo boʻlish sabablari
6.2. Kompyuter viruslari tarixi va evolyutsiyasi
6.3. Kompyuter viruslarining umumiy turlari
6.3.1. Virus-qurtlar (worms)
6.3.2. Troyan otlari 
 
6.3.3. Shifrlash va raqamli toʻlov dasturi
6.3.4. Fayl infektsiyasi viruslari 
 
6.3.5. Makroviruslar
6.3.6. Yuklash sektori viruslari 
 
6.3.7. Polimorf viruslar
6.4. Viruslarning tarqalish usullari
6.5. Viruslardan himoyalanish usullari va vositalari
6.5.1. Xavfsizlik devorlari 
 
6.5.2. Virtual xususiy tarmoqlar 
 
6.5.3. Antivirus dasturlari 
 
6.5.4. Kaspersky Security Cloud dasturi bilan ishlash
Kalit soʻzlar:
viruslar, zararli dastur, ijtimoiy muhandislik, antivirus dasturi, qurtlar, 
troyan otlari, toʻlov dasturi, makroviruslar, yuklash sektori viruslari, polimorf viruslar, xavfsizlik 
devorlari, xavfsizlik devorlari, paketlarni filtrlash, NAT, holatni tekshirish, antivirus dasturlari, 
ruxsatsiz kirish, zararli dasturlar, shifrlash, maxfiylik, masofaviy kirish, tizimni skanerlash. 
Texnologiyalar bizga misli koʻrilmagan imkoniyatlarni taqdim etayotgan 
bugungi raqamli makonda kibertahdidlar har qachongidan ortib bormoqda. Ushbu 

---

tahdidlarning markazida kompyuter viruslari deb nom olgan zararli dastur turlari 
raqamli hayotimizni buzishi mumkin. 6-bobda kompyuter viruslari va 
antiviruslarning qiziqarli, ammo xavfli sohasiga haqida soʻz yuritiladi. 
Kompyuter viruslarining koʻp qirrali xususiyatini tushunish uchun ushbu 
bobda ularning turli xil mujassamlanishi diqqat bilan koʻrib chiqiladi. Qurtlarning 
hiyla-nayrang tarqalishidan tortib, troyanlarning muhimligigacha, toʻlov dasturining 
halokatli tahdidigacha, har bir turdagi oʻziga xos muammolar toʻplami mavjud 
boʻlib, ular noyob qarshi choralarni talab qiladi. 
Ushbu tahdidlarni tushunish va yumshatishning muhim jihati viruslar 
tarqatish uchun foydalanadigan taktikani ochishdir. Ushbu bobda ijtimoiy 
muhandislik orqali inson psixologiyasini manipulyatsiya qilishdan tortib, dasturiy 
ta’minotning zaifliklaridan foydalanish va zararli qoʻshimchalar orqali shubhasiz 
qurbonlarni ekspluatatsiya qilishgacha boʻlgan ushbu tarqatish usullari tahlil 
qilinadi. 
Raqamli asrda jang maydoni kengayib borayotganligi sababli, istehkomlar 
majburiy boʻlib qoladi. Ular orasida xavfsizlik devorlari ishonchli qoʻriqchi 
vazifasini bajaradi va ruxsatsiz bosqinlarga qarshi toʻsiqlar oʻrnatadi. Ushbu bob 
xavfsizlik devorlarining nuanslarini oʻrganadi va ularning raqamli domenlarimiz 
xavfsizligini mustahkamlashdagi rolini tushuntiradi. 
Bundan tashqari, maxfiylik yuqori darajadagi tovar boʻlgan asrda virtual 
xususiy tarmoqlar ma’lumotlar uzatishni ta’minlash uchun muhim vositaga 
aylanmoqda. Ularning ichki faoliyati va afzalliklari tasvirlangan boʻlib, ular Internet 
labirintlarida xavfsiz aloqa kanallarini yaratishga qanday hissa qoʻshayotganiga 
oydinlik kiritadi. 
Biroq, bobning asosiy e’tibori raqamli himoyachilari antivirus dasturlariga 
qaratilgan:. Ushbu raqamli qoʻriqchilar virtual soyada roumingdagi virus 
tahdidlarini tinimsiz skanerlaydi, aniqlaydi va zararsizlantiradi. Ushbu dasturiy 
ta’minot jangchilarining mexanikasi tushuntirilib, ularning hujumchilar va 

---

himoyachilar oʻrtasidagi tobora kuchayib borayotgan qurollanish poygasidagi roli 
ta’kidlangan.