Galogenlar Ftor, xlor, brom va yod VIIA guruh elementlari
Element
|
F
|
Cl2
|
Br
|
J
|
At
|
Tartib raqami
|
9
|
17
|
35
|
53
|
85
|
Ion radiusi
-A0
|
1.33
|
1.81
|
1.96
|
2.20
|
--
|
Atom radiusi-A0
|
0.71
|
1.00
|
1.14
|
1.33
|
--
|
Elektro-manfiyligi
|
4.1
|
2.83
|
2.74
|
2.21
|
1.90
|
Ionlanish energiyasi
-EB
|
17.42
|
12.97
|
11.84
|
10.45
|
9.2
| VIIA guruh elementlari - Umumiy elektron formulasi
[…] ns 2 (n –1)d 10 np 5 Valentligi I, III, V, VII Oksidlanish darajasi F-1, qolganlari +1, -1, +3. +5, +7
nd 0
np 5
ns 2
Galogenlarning tabiatda uchrashi
Kam tarqalgan elementlar
- Flyuorit (dala shpati)
- Galit (tosh tuzi) NaCl
- Silvinit NaCl·KCl)
- Karnallit KCl·MgCl2·6H2O
Galit
Karnallit
Silvinit
Kam tarqalgan minerallar - Bromargirit AgBr
- Yodargirit AgI
- Lautarit Ca(IO3)2
- Dietzeit 7Ca(IO3)2·8CaCrO4
Bromargirit
Yodargirit
Lautarit
|
F
|
Cl2
|
Br2
|
I2
|
Tsuyuq.°C
|
-220
|
–101,03
|
–7,2
|
+113,5*
|
Tqayn,°C
|
-187,9
|
–34,1
|
+59,8
|
+184,3*
|
zichligi, g/sm3
|
1.1
|
1,56 (s, –35 °C)
3,214 g/l
|
3,12 (s, 20 °C)
|
4,93 (t)
|
* Yuqori tempraturada; в обычных условиях иод склонен к сублимации.
Xlor, brom, yod: kimyoviy xossalari
G2
MIA
MG
Al
AlG3
Al2Cl6
AlI3
(каt.H2O)
H2
HG (G- Cl,Br)
Boshqa metallmaslar
PCl3, PCl5 …
Sb
SbG3, SbCl5
metallar
CuCl2
FeCl3
G2: Cl Br I (At)
Oksidlovchilik xossasi kamayadi
Metallmaslik xossasi kamayadi
Misollar:
I+IClO4
I+INO3
I+IHSO4
Cl2 (Br2) + kons.k-tа
2. H2(g) + Cl2(g) = 2 HCl(g); G = –95 kDj/mol
H2(g) + Br2(g) = 2 HBr(g); G = –54 kDj/mol
H2(g) + I2(q) 2 HI(g); G = –1 kDj/mol
Suv bilan ta’siri - G2 + n H2O G2 · n H2O (gidratlanish)
- G2 · n H2O HG + HGO + (n –1)H2O (дисмутация)
|
Cl2
|
Br2
|
I2
|
Suvda eruvchanligi, mol/l
|
9·10–2
|
0,5
|
1·10–3
|
Степень дисмутации
|
0,5
|
0,05
|
0,0017
|
Cl2 + 2H2O HCl + HClO (ОВР)
Cl2 + 2e = 2 Cl
Cl2 + 2H2O – 2e = 2H+ + 2HClO
KI eritmasida:
KI + I2 (q) = K[I(I)2]
I– + I2 (q) = [I(I)2]–
дииодоиодат(I)-ион
[ I–I ····· I+I ····· I–I ]
Galogenlarning eruvchamnligining ortishi:
Ishqoriy eritmada Br2 + 2KOH = KBr + KBrO + H2O (sovuqda) Br2 + 2e = 2 Br Br2 + 4OH– – 2e = 2BrO– + 2H2O 3Br2 + 6KOH = 5KBr + KBrO3 + 3H2O (qizdirilganda) Br2 + 2e = 2 Br Br2 + 12OH– – 10e = 2BrO3– + 6H2O Organik eritmalarda
Suv bilan aralashmaydigan organik erituvchilar brom va yodni bir-biridan ajratishda foydalaniladui(ekstraksiya)
Yodning ekstraksiyasi
Bromning ekstraksiyasi
|
HCl
|
HBr
|
HI
|
т. пл., °C
|
–114,0
|
–86,9
|
–50,9
|
т. кип., °C
|
–85,1
|
–66,8
|
–35,4
|
Р-римость, г/100 г воды
|
72,0 (20 °C)
|
198,2 (20 °C)
|
234 (10 °C)
|
НG(s) – бесцв., маловязкие неэлектролиты, неактивны, не реагируют c МО, МCO3, МIA !!!
НG + H2O = G– + H3O+
H+
Kuchli kislota
непротолит
HCl ning suvda erishi
HCl HBr HI - HCl + H2SO4(к)
- 2HBr + H2SO4(к) = Br2 + SO2 + 2H2O
2Br– – 2e – = Br2 SO42– + 4H+ + 2e – = SO2 + 2H2O - 8HI + H2SO4(к) = 4I2 + H2S + 4H2O
2I– – 2e – = I2 SO42– + 10H+ + 8e – = H2S + 4H2O
Qaytaruvchilik xossasining ortishi
НCl ning olinishi - Sanoatda. – to’g’ridan-to’g’ri sintez:
- H2 + Cl2 = 2HCl
- Laboratoriyada:
- NaCl + H2SO4 = HCl + NaHSO4 (odat. sharoitda) yoki
- 2NaCl + H2SO4 = 2HCl + Na2SO4 (qizdirilganda)
- Laboratoriyada va sanoatda. усл. – синтез галогенидов фосфора с последующим их необр. гидролизом:
- 2P + 3Г2 = 2PГ3
- PГ3 + 3H2O = 3HГ + H2(PHO3)
- Восст. в водн. среде сероводородом:
- G2 + H2S = S + 2HГ
Galogen oksidlari
Oks. dar.
|
Cl
|
Br
|
I
|
+I
|
Cl2O
|
Br2O
|
–
|
+III
|
–
|
Br2O3
|
–
|
+IV
|
ClO2
|
Br2O4
|
I2O4
|
+V
|
–
|
Br2O5
|
I2O5
|
+VI
|
–
|
–
|
I2O6
|
+VII
|
Cl2O7
|
–
|
I2O7
| Kislorodli kislotalar
Ст. ок.
|
Cl
|
Br
|
I
|
+I
|
HClO (kuchsiz k-tа)
|
HBrO (kuchsiz k-tа)
|
I2(OH) – amfoter gidroksid
|
+III
|
HClO2 (kuchsiz k-tа)
|
–
|
–
|
+IV
|
–
|
–
|
–
|
+V
|
HClO3 (kuchli к-tа)
|
HBrO3 (kuchli к-tа)
|
HIO3 (kuchli к-tа)
|
+VI
|
–
|
–
|
–
|
+VII
|
HClO4 (kuchli к-tа)
|
HBrO4 (kuchli к-tа)
|
HIO4 (kuchli к-tа)
H5IO6 (kuchli к-tа)
| Suv bilan ta’siri
Suvdagi eritmasida HClO, HClO2, HBrO и H5IO6 – kuchsiz kislotalar:
- HClO + H2O ClO + H3O+; KК = 2,82 . 108
- HClO2 + H2O ClO2 + H3O+; KК = 1,07 . 102
- HBrO + H2O BrO + H3O+; KК = 2,06 . 109
- H5IO6+ H2O H4IO6 + H3O+; KК = 2,82 . 102;
Qolgan kislorodli kislotalari– kuchli:
- HClO3 + H2O = ClO3 + H3O+
- HClO4 + H2O = ClO4 + H3O+
Ishqoriy muhitda– дисмутация: - 3G2 + 6NaOH = 5NaG + NaGO3 + 3H2O
G2 + 2e – = 2G– (G2 – oksidlovchi) G2 + 12OH– – 10e– = 2GO3– + 6H2O (G2 – qaytaruvchi) - = Br2/ Br – – BrO3–/ Br2 = 1,09 – 0,52 = 0,57V
- = I2/ I– – IO3–/ I2 = 0,54 – 0,20 = 0,34V
Kislotali muhitda– конмутация: - 5NaG + NaGO3 + 3H2SO4 = 3G2 + 3Na2SO4+ + 3H2O
- 2G– – 2e– = G2 (G– – qaytaruvchi)
- 2GO3– + 12H+ + 10e– = G2 + 6H2O (GO3– – oksidlovchi)
- = BrO3–/ Br2 – Br2/ Br– = 1,51 –1,09 = 0,42V
- = IO3–/ I2 – I2/ I– = 1,19 – 0,54 = 0,65V
Dostları ilə paylaş: |