81
yerdə olan beli götürüb, onunla başları kəsilən qurbanların
bədəninə zərbələr endirməyə başladı. Marqo sanki həmin
cəsədləri parça-parça etmək fikirində idi.
Hüzrdən sonra camaat evlərinə dağılışanda Albert oğlu
ilə birlikdə evdə tək qaldı. Ağır stress altında olan Marqoya
sakitləşdirici dərmanlar verildiyindən o, çarpayısında qış
yuxusuna getmişdi. Ailə başçısı odun peçinin ağzında otu-
rub Eduard ilə səmimi söhbət aparmağa başladı. O, araq
dolu stəkanı qabağına qoyub öyüdlə dedi:
- Edik, bu müharibənin sonu görünmür və kim bilir hələ
nə qədər insan bu müharibənin qurbanı olacaq? Açığını
desəm, mən “Artsax”da baş verən bu xaosdan təngə gəlmi-
şəm.
- Ata, müharibə qurbansız başa gəlmir. Başladığımız
müqəddəs işimiz yarımçıq qalsa, biz hamımız məhv olarıq.
- Hansı müqəddəs işdən danışırsan? – deyə yaşlı erməni
hirsləndi. – Daim Fransada və digər ölkələrdə heç bir siyasi
əhəmiyyət kəsb etməyən yalançı yığıncaqlar təşkil edən,
ermənini əbədi olaraq türklə düşmən salan Zori Balayanın,
Moskvada və Rusiyanın başqa şəhərlərində kef çəkən aka-
demik Aqambegyanın, axmaq şeirləri ilə özünü və milləti-
mizi gülünc yerinə qoyan, guya ki, bizim ideyamızı ortaya
atmaqla, Rus və Avropa ziyalıları arasında bizi gözdən
salan Silva Kaputikyanın, əl oyuncağı olan Qorbaçovun
82
sayəsində külli-miqdarda varidat toplayan, əvəzində isə bi-
zim milləti sərsəm siyasəti ilə bədbəxt edən Şaxnazaryanın,
ermənilərin gələcək nəslinin həyatını birdəfəlik şikəst edən
ictimai, siyasi, dövlət ideoloqlarının həyata keçirdikləri
müqəddəs işindən danışırsan? Onlar cürbəcür görüşlər adı
altında restoranlarda çörək yeyir, lüks mehmanxanalarda
qalır, mənim övladım, qardaşım, qardaşımın balası isə
sərsəm ideya uğrunda səngərlərdə və doğulduğu məhəllə-
lərdə qonşularımız tərəfindən məhv edilirlər.
Hələ də anlaya bilmirəm, bu bərəkətli torpaqda xoş və
firavan yaşamaq üçün bizə nə mane olurdu? İndi isə mən öz
torpağımdan didərgin düşüb Rusiyanın çöllərində sığınacaq
axtarıram.
- Ata, bunun nəyi pisdir ki, evimizin burada olmağı yax-
şıdır, yoxsa Rusiyada? – çiyinlərini çəkən Eduard təəccüblə
dilləndi. – Görürsən də ruslar bizi necə müdafiə edirlər?
- Edik, görürəm ki, sən hələ də ağıllanmamısan. – deyə
Albert məyus halda dilləndi. - Rusiya iki yüz ildən
yuxarıdır ki, öz mənafeyini Qafqazda güdür və onun üçün
rus maraqları öndə durur. Sən hiss etmirsən ki, onlar bizdən
alət kimi istifadə edirlər? Vaxtilə Osmanlı Türkiyə ilə
müharibə aparanda, onlar bizim milləti ən qızğın döyüşlərə
göndərdi, elə ki, həmin müharibədə cüzi divident qazandı,
onda bizləri taleyin ümidinə buraxdılar və bizim millət ən
83
amansız qırğınlara məruz qaldı. Vaxt gələcək, ruslar bizi öz
ölkələrindən qovacaqlar. Onu demək istəyirəm ki, biz
Azərbaycanda hamıdan xoşbəxt yaşayırdıq və belə bir
yaşayış bir daha bizə qismət olmayacaq.
- Rusiya olmasın, Avropa ölkələri olsun. Qaçqın adı
altında biz Avropada da sığınacaq tapa bilərik. Oradakı
həyatın nə dərəcədə firavan olması hamıya məlumdur.
- Avropa elə avropalıların özləri üçündür. Bilmirsən ki,
yəhudi kimi böyük nüfuza malik olan milləti Avropa
ölkələrində neçə dəfə kütləvi şəkildə qırıblar? Əgər,
yəhudilərin başına orada müsibətlər açıblarsa, bizimkiləri
ümumiyyətlə, kökündən məhv edərlər. Ona görə dediyim
odur ki, bu müharibə ilə biz həm azərbaycanlıları, həm də
bütövlükdə bütün Türk dünyasini özümüzə düşmən etdik.
- Bizim azadlıq uğrunda mübarizəmizdə xaricdən xeyli
sayda soydaşlarımız gəlibdir, amma sən məni bu mübarizə-
dən döndərmək istəyirsən. – Eduard razılaşmadı.
- Xaricdən gələnlər mübarizə aparmağa yox, əliyalın
yerli əhalini ən amansız üsullarla məhv etməyə gəliblər.
Sanki onlar girovlar üzərində ekzekusiya aparmaqda xüsusi
məktəb oxuyublar. Təəssüfləndirici hal odur ki, bütün
bunları daim fəxr etdiyimiz “Daşnaksyütun” partiyasının
ideoloqları həyata keçirir. Hələ də anlaya bilmirəm ki,
bizim başıbilənlərimiz hansı ideologiyanı bizə aşılayırlar?
84
Çiyin-çiyinə yaşadığımız mehriban qonşuların fiziki
cəhətcə məhv edilməsi ideologiyasını?
Oğlum, bu müharibəni başlamaqla kimsə siyasi divident
qazanır, kimsə cibini ölənlərin varidatı ilə doldurur, kimsə
də övladlarını itirir. Bu müharibədə mən artıq bir oğlumu,
qardaşımı və qardaşım oğlunu itrmişəm və istəmirəm ki,
bundan sonra növbəti qurban sən olasan. Sən təcili olaraq,
vaxt itirmədən mənimlə Rusiyaya getməlisən.
- Mən qardaşıma və o biri qohumlarıma görə türklərdən
qisas almasam, onda bizimkilər, məni qorxaq adlandıracaq.
- Sən çoxsaylı türk öldürmüsən. Bu işi Aşotun oğlu Ro-
bert davam etməlidir. O, isə Rusiyada alverlə məşğuldur.
Edik, işdir sən, mənim sözümə qulaq asmasan, onda
dərddən ürəyim partlayacaq. Anan isə bu dərdə dözməyə-
cək. Bizim ölümümüzü istəyirsənsə, sən də o biri başkəsən-
lərlə birlikdə burada qala bilərsən.
Tərəddüd qarşısında qalan Eduard qərar çıxarmaq üçün
çox fikirləşməli olmadı və atasının təklifi ilə razılaşdı. Bir
növ həmin təklif, özünü yırtıcı kimi aparmağa çalışan, lakin
xarakter etibarı ilə qorxaq olan cavan erməninin ürəyindən
idi. Çünki o, bir müddət əvvəl Rusiyada başladığı işi başa
çatdırmağı qarşısına məqsəd kimi qoymuşdu. Həm də o,
birdəfəlik olaraq təhlükəli zonadan uzaqlaşacaqdı.
Dostları ilə paylaş: |