47
46
Handbuch | Vernetzt für Nachhaltigkeit
Handbuch |
Vernetzt für Nachhaltigkeit
KOOPERATIVES LERNEN IN GRUPPEN NÜTZEN!
Methoden des kooperativen, gemeinsamen Lernens nützen
die Vorteile der Multiplikation von Wissen. Es sollten die drei
Schritte dieser Methoden im Unterricht in unterschiedlichen
Settings immer wieder genützt werden:
Einzelarbeit – das selbstständige Auseinandersetzen mit
Inhalten
Austausch der Sichtweisen und ein gegenseitiges Erklä-
ren der Sachverhalte in der Partner- oder Gruppenarbeit
(höchstens zu dritt, damit jede/r zu Wort kommt) um die
eigene Perspektive darzustellen und zu ergänzen
eine Präsentation und eine zusätzliche erklärende Zusam-
menfassung vor einer größeren Gruppe
SCHÜLER/INNEN-FRAGEN INS
ZENTRUM DES UNTERRICHTS!
Im Unterricht wird viel Zeit für
die Beantwortung von Lehrer/
innen-Fragen verbracht, der
Fokus im kompetenzorien-
tierten Unterricht sollte auf
die Fragen der Schüler/innen
gerichtet werden. Das Stellen
von Fragen setzt eine Ausein-
andersetzung mit Inhalten vor-
aus, denn Fragen haben nur
Lernende, die bereits etwas
gelernt haben.
Wenn Lernende Fragen stellen,
für die sie nach Antworten suchen, wird Neugierde und
Interesse angebahnt. So kann ein Lernprozess in Gang gesetzt
werden, welchem eine tiefer gehende Auseinandersetzung
folgt.
LERNINHALTE VON SCHÜLER/INNEN
GRAFISCH AUFBEREITEN LASSEN!
Vorteilhaft für nachhaltiges Lernen ist es, Schüler/innen eige-
ne Strukturen und sonstige visuelle Grundmuster entwickeln
zu lassen, damit sie selbst gedankliche Verknüpfungen und
Verankerungen bilden. Mind Maps, Flussdiagramme, Struktur-
bäume, Gedächtnislandkarten und Concept Maps reduzieren
und komprimieren den Lernstoff. Beziehungen werden zwi-
schen den Themen geschaffen, die Begriffe werden integriert
und das Gelernte wird zu Assoziationsnetzwerken zusam-
mengefügt. Für eine günstige Strukturierung des Gelernten
ist die selbstständige Visualisierung ein wichtiges Werkzeug,
welches auch den Lehrenden Rückmeldung gibt, ob die
Schülerinnen und Schüler die Lerninhalte in Beziehung setzen
können und verstanden haben.
rechtzeitig informiert werden, damit diese entsprechenden
Wert auf die Gestaltung ihrer schriftlichen Arbeiten legen und
sie auch die entsprechenden Mitschriften, Materialien und
Bücher aufbewahren.
SITUIERTE LERNANLÄSSE BIETEN
Im Unterricht sollen Probleme aus der Praxis gelöst werden,
denn Wissen und Fertigkeiten, die in der Schule gelernt wer-
den, sollen später als Werkzeuge für die erfolgreiche Bewäl-
tigung unterschiedlichster Lebenssituationen zur Verfügung
stehen. Beim Erwerb dieser kognitiven Werkzeuge muss ein
Bewusstsein dafür entstehen, dass diese Kenntnisse und
deren Umsetzung in realen Situationen wesentlich sind. Durch
die Einbettung in Situationen des Alltags werden Inhalte
konkret, machen betroffen und wecken Neugierde bzw. lösen
emotionale Betroffenheit aus.
Zu erwerbende Fähigkeiten werden dann als wesentlich
erachtet, wenn sie in persönlich bedeutungsvollen Kontexten
hilfreich sind. Besonders für die Gestaltung und Formulierung
von Aufgaben muss die Einbettung in einen authentischen
Anwendungskontext als Prämisse gelten.
AUF METHODENVIELFALT ACHTEN
Das Erwerben von Kompetenzen beinhaltet neben dem dekla-
rativen Wissenserwerb auch strategisches und prozedurales
Wissen. Die kombinierte Nutzung dieser Wissensdimensionen
kann nur erfolgen, wenn Lernen auch selbstgesteuert und in
kooperativen Gruppen erfolgt. Durch variationsreiches Üben
und Trainieren sollen Fertigkeiten und Fähigkeiten gestärkt
und routiniert werden. Im Folgenden werden die wesentli-
chen Aspekte der Methodenvielfalt beschrieben:
Auch die Möglichkeit Gelerntes in der Gruppe zu präsentieren
hilft der Konsolidierung von Lerninhalten. Den Lernenden
muss die Möglichkeit gegeben werden, als lehrende Peers für
ihre Mitschüler/innen zu wirken. Erst durch die Herausforde-
rung den Lerninhalt zu strukturieren, zu formulieren und auf-
zubereiten wird dieses Wissen bei den aktiv Präsentierenden
dauerhaft und nachhaltig gespeichert. Mit jeder zusätzlichen
Nutzung wird dieses Wissen routinierter, neuronale Bah-
nen entstehen im Gehirn und auf verfügbares Wissen kann
effi zienter zugegriffen werden. Einige Beispiele für diese
Methodenvielfalt:
SCHÜLERINNEN UND SCHÜLER ERKLÄREN LASSEN
Wenn Lernende im Unterricht die Chance bekommen, Wissen
an andere weiterzugeben, so wirkt sich dies positiv auf ihr
Selbstkonzept aus, da sie Akzeptanz und Erfolg erfahren. Es
wird mit jeder Erklärung, die von ihnen selbst abgegeben wird,
das Wissen elaborierter, das heißt vertiefender gespeichert.
„Menschen sind lernfähig, aber unbelehrbar.“
Andreas Müller
QRUPLARDA ORTAQ TƏDRİSDƏN İSTİFADƏ EDİN!
Kooperativ, birlikdə öyrənmə biliklərin möhkəmləndirilmə-
sinə xidmət edir. Dərs zamanı müxtəlif tədris mühitlərində bu
metodun üç addımı daima tətbiq edilməlidir:
Tək başına işləmək - mövzu üzərində təkbaşına işləmək
İkili və ya daha böyük qruplarda (maksimum üçlü qrup
şəklində, beləliklə hər kəs öz fi krini ifadə edə bilər) iş
zamanı fi kir mübadiləsi və mövzuların qarşılıqlı izahı, öz
fi krini bildirmək və tamamlamaq imkanı
Böyük bir qrup qarşısında təqdimat və bunu tamamlayan
qısa xülasə
MƏKTƏBLİLƏRİN SUAL-
LARINI DƏRS PROSESİNİN
MƏRKƏZİNDƏ YERLƏŞDİRİN!
Dərs zamanı daha çox vaxt
müəllimlərin suallarının ca-
vablandırılmasına sərf edilir,
bacarıqlara əsaslanan dərsdə
isə vaxt daha çox məktəblilərin
suallarına ayrılır. Sualların
verilməsi mövzu ilə qarşılıqlı
əlaqəlidir, çünki sualları yalnız
əvvəlcədən müəyyən biliklərə
sahib uşaqlar verə bilərlər.
Məktəblilər sual verdikdə
və sonra bu suallara cavab
axtardıqda onlarda maraq oyanır. Beləliklə öyrənmə prosesi
başlayır və bu da dərinləşmiş müzakirələrə səbəb olur.
MƏKTƏBLİLƏRƏ MÖVZULARIN QRAFİK TƏSVİR
EDİLMƏLƏRİNƏ DAİR TAPŞIRIQLAR VERİN!
Davamlı təhsil üçün vacib olan məsələlərdən biri məktəblilərə
öz strukturlarını və bəzi vizual nümunələri formalaşdırmağa
imkan yaratmaqdır. Bununla onlar özləri düşünülmüş əlaqələr
yarada və biliklərini möhkəmləndirə bilərlər. Mental xəritələr,
axın diaqramı, struktur ağacları, yaddaş xəritələri, konseptual
xəritələr dərs materiallarını ixtisara salır və azaldır. Möv-
zular arasında əlaqə yaranır, başlıqlar inteqrasiya edir və
əldə edilən biliklər assosiasiya sistemində birləşir. Öyrənilən
materialların əlverişli sistemləşdirilməsi üçün sərbəst vizua-
lizasiya əsas vasitələrdən biridir. Bu müəllimlərə şagirdlərin
öyrəndikləri mövzuları nə dərəcədə başa düşdüklərinə və
əlaqələndirə bilib-bilmədiklərinə dair məlumat verir.
məlumatlandırılmalıdır ki, onlar yazılı işlərə daha çox vaxt ay-
ırsınlar, müvafi q qısaltmaları, materialları və kitabları saxlaya
bilsinlər.
SİTUATİV ÖYRƏNMƏ NÜMUNƏLƏRİNİN TƏKLİFİ
Dərsdə praktikada rast gəlinən problemlər həll edilməlidir,
çünki məktəbdə əldə edilən bilik və bacarıqlar sonralar həyat-
da qarşılaşacağımız müxtəlif vəziyyətlərin həllində bir vasitə
rolunu oynamalıdır. Bu koqnitiv vasitələrin qazanılması za-
manı başa düşülməlidir ki, bu biliklər və onların real vəziyyət-
lərdə tətbiqi çox vacibdir. Gündəlik həyat vəziyyətlərinə daxil
olmaqla mövzular konkretləşir, birbaşa insanla əlaqələnir və
maraq oyadır, ya da emosional təsir göstərir.
Əldə olunan bacarıqlar o zaman vacib hesab edilir ki, onlar
şəxsi məsələlərdə faydalı olsunlar. Xüsusilə məsələlərin ya-
radılması və formalaşdırılması üçün həqiqi bir tətbiq kontek-
sinə daxilolma mühüm şərtlərdən biridir.
MÜXTƏLİF METODLARA DİQQƏT YETİRİN
Bacarıqların əldə edilməsi özündə deklerativ bilik əldə
edilməsi ilə yanaşı strateji və prosedual bilikləri də birləşdirir.
Bu bilik parametrlərinin kombinə olunmuş istifadəsi yalnız o
zaman mümkün ola bilər ki, öyrənmə prosesi şəxsən tənzim-
lənir və kooperativ qruplarda təşkil edilir. Müxtəlif variantlı
məşqlər bacarıq və qabiliyyətləri möhkəmləndirməli və on-
ların tətbiqini adiləşdirməlidir. Aşağıda metod müxtəlifl iyinin
mühüm aspektləri göstərilmişdir:
Əldə edilən biliklərin qruplarda nümayiş etdirilməsi imkanı
dərsin məzmununun möhkəmlənməsinə kömək edir. Tələbələrə
tədris nümayəndəsi kimi öz sinif yoldaşlarına təsir etmək
imkanı verilməlidir. Məhz dərsin məzmununu yaratmaq,
formalaşdırmaq və hazırlamaq tələbi sayəsində bu biliklər
çıxış edən şəxsin yaddaşında uzunmüddətli və davamlı şəkildə
qalacaqdır. Bu biliklərin hər sonrakı istifadəsi onların tətbiqini
daha da adiləşdirir, beyində neyronlararası əlaqələr yaranır
və mövcud biliklər daha effektiv xarakter daşıyır. Bu metod
müxtəlifl iyinə dair bəzi nümunələr:
MƏKTƏBLİLƏRƏ İZAH ETMƏK İMKANI VERİN!
Tələbələrə dərs prosesində öz biliklərini başqalarına vermək
imkanı verilməsi onların özünü dəyərləndirməsinə müsbət
təsir edir, çünki bu onların qəbuledilən və uğurlu olduqlarını
göstərir. Onların hər izahı ilə bilikləri daha diqqətli və dərin
şəkildə saxlanılır.
“İnsanlar öyrənmə qabiliyyətlidirlər, ancaq
yola gəlməyəndirlər”.
Andreas Müller