1.Adam ma`nisindegi atlιq jasawshι qosιmtalar.
-shι-shi bul qosιmta ka`sipke qatnaslι atlιqlardι jasaydι. Mιs:balιqshι ,jazιwshι ,traktorshι ,h.t.b.
-Das-bul qosιmta arqalι jasalg`an atlιqlar jaqιnlιq ,tuwιsqanlιq birgelik ma`nisindegi atlιqlarjasaydι.
Mιs:qarιndas ,joldas ,qurdas h.t.b.
-paz-kesh-ger-ker-man-qosιmtalarι adam ma`nisindegi ka`sipke baylanιslι atlιqlardι jasaydι.
Mιs:ilimpaz ,paxtakesh ,salιkesh ,zerger ,xatker ,h.t.b.
2.Orιn ha`m ka`sip atlarιn jasawshι qosιmtalar
1.lιq ,lik ,xana ,stan ,qosιmtalarι orιn ma`nisindegi atlιqlardι bildiredi.
Mιs:O`zbekstan ,tog`aylιq ,jiydelik ,asxana h.t.b.
2.shιlιq ,shilik qosιmtalarι ka`sip atlarιn bildiretug`ιn do`rendi atlιq jasaydι.
Mιs:diyxanshιlιq ,ju`zimgershilik ,qoyshιlιq ,paxtashιlιq ,.
3. Kishireytiw ha`m erkeletiwshi ma`nili atlιq jasawshι qosιmtalar.
1.sha-she-shik-shek-inshaq-inshek-laq-alaq qosιmtalarι kishireytiwshi ma`nili atlιq jasaydι. Mιs:kitapsha, ko`rpeshe, qapshιq, sandιqsha, qιzalaq, taylaq, botalaq, u`yinshik h.t.b. bul qosιmtalar sol atlιq so`zlerge jalg`ang`an menen onιn` da`slepki ma`nisin pu`tkilley o`zgertip jibermeydi. Olarg`a qosιmsha ma`ni berip, da`slepki ulιwmalιq, u`lkenlik ma`niden anιq kishkenelik ma`ni beredi. Mιs: Ko`rpeshe degende u`lken ko`rpeni emes ko`rpeden go`re a`dewir kishi bolg`an to`senetug`ιn zattι b-di.
Anιq ha`m abstrakt ma`nili atlιq jasawshι qosιmtalar
1. –ma,-aq,-k,-ιq,-g`ι,-g`ιsh,-ιn,-maq. T.b qosιmtalar feyil so`zlerge jalg`anιp, anιq atlardι jasaydι.
Mιs: qatlama,su`zbe, sιzιq, jong`ι,sιzg`ιsh, jawιn, quymak, jarma
2. –lιq,-shιlιq,-ιsh,-is,-im qosιmtalarι atlιq,kelbetlik,feyil so`zlerge jalg`anιp, abstrakt ma`nili atlιqlardι jasaydι. Mιs: jaslιq, molshιlιq, juwapkershilik,quwanιsh, jen`is, aytιs, bilim
Dostları ilə paylaş: |
