& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti



Yüklə 1,82 Mb.
səhifə53/231
tarix05.04.2023
ölçüsü1,82 Mb.
#104225
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   231
Қаракалпак тили китап

1.Birikken atlιqlar ha`m olardιn` imlasι
Eki ya onnan da ko`p so`zdin` qosιlιp , birgiwinen jasalg`an atlιqlarg`a Birikken atlιq delinedi. Birikken qospa atlιqlar neshe tu`birden tursa da qosιlιp jazιladι.birikken qospa atlιqlardιn` geyparlarι ma`ni ha`m jazιlιw jag`ιnan pu`tkilley birigip bir tu`bir taqlette boladι: bilezik, belbew, qolg`ap, shegara x.t.b al geyparlarι tu`bir formalarιn saqlap birigedi qarao`zek, Uzιnqayιr, Sapargu`l, suwqabaq, tasbaqa, qoyqιrιlg`anqala t.b
2. Birikpegen atlιqlar ha`m olardιn` imlasι
Eki yamasa bir neshe so`zlerdin` ma`nilik ha`m jazιlιwι jag`ιnan tolιq birigip pitpegen tu`rine Birikpegen atlιqlar delinedi.
Birikpegen atlιqlar jasawshι so`zler bir birinen bo`lek jazιladι. Birikpegen atlιqlardιn` birkken atlιqlardan ayιrmashlιg`ι olar bir ug`ιm bir ma`ni an`latsa da, so`z dizbeklerine uqsap biri ekinshisin anιqlap keledi. Mιs: aq may, Sarι may, awιl xojalιg`ι, temir qasιq, mal ferma, tawιq qora
3. Jup atlιqlar ha`m olardιn` imlasι
Eki so`zdin` juplasιp aytιlιwιnan jasalg`an atlιqlardan jup atlιqlar dep ataladι. Jup atlιqlardιn` arasιna jazιw da difis qoyιladι. Mιs: mal-mu`lk, kiyim-kenshek, taw-tas t.b
Jup atlιqlar jι ynaqlawshι ma`ni an`latadι. Olar ko`p na`rselerdi darlap atamastan, ma`nileri jaqιn bolg`an eki yamasa bir neshe so`zlerdi juplastιrιp jιynaqlap aytadι. Mιs: Gu`zde jιyιn-terim baslanadι. Degende jιyιn-terim tek paxta yamasa salι g`ana emes barlιq daqιllardιn` jιynalatug`ιnιn aytadι.
Jup atlιqlardιn` ekewide ma`nili so`zlerden boladι: ata-ana, qazan-tabaq, qurt-qumιrsqa, u`lken-kishi t.b
Bir ma`nili ekinshisi ma`nissiz so`zlerden bolιp juplasadι. Nan-pan Mayda-shu`yde , kiyim-kenshek
4.qιsqarg`ιn atlιqlar ha`m olardιn` imlasι
Qospa atlιqlar qιsqartιlιp ta qollanιladι. Bunday jag`dayda bir neshe so`zlerden quralg`an qospa so`zlerdin` aytιlιw ha`m jazιlιwι ιqshamlasadι. Tashkent meditsina institutι degen so`zler TashMI, pedagogikalιq ken`es degen so`z ped ken`es dep qιsqartιlιp aytιladι.
1. ha`r bir so`zdin` birinshi ha`ripleri alιnιwι arqalι qιsqaradι ha`m bas ha`ripler menen jazιladι.
Mιs: QMU, NMPI, AQSh, BMSh h t b
2. Da`slepki so`zdin` birinshi buwιnι,kiyingi so`zdin` da`slepki ha`riplerinin` qιskartιlιp alιnιwιnan jasaladι. Bunday qιskarg`an so`zlerdin` quramιndag`ι buwιnnιn` birinshi ha`ribi, keyingi qιskartιlg`an so`zlerdin` da`slepki ha`ripleri bas ha`rip penen jazιladι.
Mιs: O`z R, Tash MI, KamAZ, t.b.
3. So`zlerdin` da`slepki buwιnlarιnan jasaladι: Pedpak, Medpak
4. da`slepki so`zdin` bas buwιnι, son`g`ι so`zleri tolιq alιnιw menen de qιsqaradι.. pedinstitut- pedagogikalιq institut. Medinstitut Bunday qιskarg`an so`zler kishi ha`rip penen jazιladι.

Yüklə 1,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   231




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə