*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ikkin bob bo‘yicha xulosa 
Menejmentning fan sifatida shakllanish evolyusiyasi: “Ilmiy menejment” 
maktabi,  “Klassik  yoki  “Mumtoz”  maktabi,  “Miqdoriy,  tizimli  yoki 
zamonaviy  menejment”  maktabilari  va  ulaming  namoyondalarini  asosiy 
fikrlari , g‘oyalari aks etgan manbalar tahlil qilingan.
 
Boshkamv  borasidagi  g‘oyalar  rivojlanishining  birinchi  bosqichi 
teylorizm  davri  (1885-1920  )  deb  atalib,  bu  davrning  eng  xos  g‘oyasi  ilmiy 
asosda  boshqarish  mumkin  ekanligini  targ‘ib  qilinishidir.  Amerikalik 
muhandis  va  ixtirochi  F.  Teylor  (1856-1915)  “Ilmiy  menejment”  asoschisi 
hisoblanadi.  Uning  nazariyasi  keyinchalik  “Teylorizm”  degan  nom  olgan. 
Asoschilari- U. Teylor, I.B. Frederik, F.L.
 
Gilbertlar,  G.Gant,  Emerson  va  boshqalar.  0‘z  nazariyasini  Teylor  ilmiy 
boshqamv  deb  nomladi  va  bu  nom  bilan  shu  yo‘nalishda  o‘sha  davrda 
izlanishlar olib borgan bir qator tadqiqotchilar maktabi nomlana boshladi.
 
F.
 
Teyloming  zamondoshi  va  ishining  davomchisi  amerikalik  iqtisodchi 
G.  Emerson  Teylorga  nisbatan  faqat  tor  texnik  va  ishlab  chiqarish 
sharoitinigina ko‘rib chiqmasdan boshqaravni ratsionallashtirishni ancha keng 

---

46 
 
ко‘rib chiqdi va unumdorlikning 12 prinsipini ilgari surdi. A. Fayol boshqamv 
fanining rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan fransuz olimlaridandir.
 
Psixologiya  va  sotsiologiya  kabi  fanlaming  rivojlanishi  va  tadqiqot 
usullarining  mukammallashishi  Ikkinchi  jahon  umshidan  so‘ng  ish  joyidagi 
ahloqni o‘rganishni yuqori darajada va jiddiy ravishda ilmiylashtirdi. Ahloqiy 
yo‘nalish rivojining keyingi davri eng yirik namoyandalari ichida Kris Ardiris, 
Lensis Laykert, Duglas Mak Gregor va Frederik Gersbergni birinchi navbatda 
eslatib o‘tish mumkin.
 
Ahloq  fanlari  maktabi,  eng  awalo,  shaxslararo  munosabatlami  yoiga 
qo‘yishda mujassamlangan insoniy munosabatlar maktabidan sezilarli darajada 
uzoqlashdi. Yangicha yondoshuv yuqori darajada ishchiga o‘z imkoniyatlarini 
tashkilotlami 
tashkil 
qilish 
va 
ulami 
boshqarishda 
ahloq 
fanlari 
konsepsiyalarini qo‘llash asosida anglashga yordam  berishga intildi. Umumiy 
qilib  aytganda,  bu  maktabning  asosiy  maqsadi  -  insoniy  resurslaming 
samaradorligini oshirish hisobiga tashkilotning samaradorligini oshirish edi.