*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4.
 
MAQSADNI SHAKLLANTIRISHDA YECHIMLARNING 
TURKUMLANISffl VA MAQSADGA ERISHISH JARAYONI 
Maqsadlami  belgilash  jarayoni  va  umuman,  har  bir  tashkilotda  boshqamv 
jarayoni  turli  yo‘llar  bilan  amalga  oshiriladi  va  amalga  oshirilmoqda.  Shunga 
qaramay,  maqsadlami  aniqlash  texnologiyasiga  umumiy  bo‘lgan  maxsus 
talablar mavjud.
 
Maqsadni  aniqlash  muhim  nazariy  tushuncha  hisoblanib,  maqsadni 
belgilash  xatti-harakatlari,  asosan,  E.  Lokke
17
  va  uning  hamkasblarining 
tatqiqotlari va ishlariga bogiiqdir.
 
Tanlangan  maqsadlar  nazariyasi  tashkilotdagi  oqilona  xatti-harakatlar 
ta’siriga, qadriyatlar, maqsadlar va boshqaruv qarorlar o‘rtasidagi munosabatlar 
muammolari  G.Saymon
18
,  Dj.  Marchemlaming  ishlari  bilan  bogiiq.  Ushbu 
asarlarda qiymat to‘g‘risidagi taxminlar, qaysi maqsadlar eng afzal yoki kerakli 
ekanligi ta’kidlangan.
 
Qiymati  aniqroq  va  o‘ziga  xos  boiganligi  taxmin  qilingan  natijalarga 
nisbatan  ulaming  ta’sirini  kuchaytiradi.  Qiymat  haqidagi  tahminlar  qanchalik 
aniq  va  yanada  aniqroq  boisa,  u  holda  boshqamv  qarorlariga  yanada  ta’siri 
kuchayadi.
                     
^
 Теория постановки целей У. Лсжка(19б8) 
18
Г  ерберт  Александер  Саймон  (англ. 
Herbert  A.  Simon-,
  15  июнь  1916,  Милуоки  —  9  февраль  2001,  Питтсбург,  АКШ)  — 
ижтимоий, сиёсий ва иктисод фанлар сохасидаги Амернкалик олим, ишлаб чикувчилардан бири 
58 

---

 
Odatda  iyerarxikada  yuqori  lavozimni  egallagan  ishtirokchilar  katta 
qiymatga  ega  boigan  qarorlar  qabul  qilishadi,  quyi  darajadagi  ishtirokchilar 
katta  amaliy  asosga  ega  va  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  amaliy  ahamiyatga  ega  boigan 
qarorlar qabul qilishadi.
 
Shunday  qilib,  maqsadlarga  oidboshqaruv  qarorlari  va  tashkilot 
faoliyatidagi  maqsadlami  belgilash  eng  muhim  hisoblanadi.  Maqsadlami 
belgilash uchun yechimlami tasniflashjadvaldakeltirilgan(4-jadval).
 
Rahbariyatga  yaqin  boiganlar  tashkilotning  istiqbollari  to‘g‘risida  qaror 
qabul qiladi, quyi lavozimni egallaganlar vazifalami yanada samarali bajarish 
uchun  eng  yaxshi  usullami  tanlashadi.  G.Simon  fikricha,  ushbu  ikki  turdagi 
qarorlar butunlay boshqa mezonlarga asoslanadi: maqsadlami tanlash va e’lon 
qilish kerak, vositalami tanlash empirik usul orqali amalga aylanishi mumkin.
 
Boshqaruv  qarorlari  ulami  shakllantirish,  qabul  qilish  va  amalga 
oshirishda ularga yuklangan umumiy talablarga javob berishi kerak.
 
4-jadval
 
 
Maqsadlami  belgilashga  asoslanib,  boshqamv  qarorlari  quyidagicha 
bo‘lishi lozim:
 
-samarali va pragmatik, aniq belgilangan;
 
-tashkilot raaqsadlariga erishish uchun yo‘naltirilgan;
 
-ulami samarali amalga oshmlishi tashkilotga ma’lum bir foyda olib kelishi 
kerak.