*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2-chizma. Tashkilot maqsadining 
daraxt modeli 

---

 
Korxonaning  missiyasi  korxonaning  qiziqishlari  hamda  ichki  va  tashqi 
omillarga boigan ehtiyojlarida aks etadi. Asosiy manfaatdor tomonlari:
 
-
 
qo‘shimcha qiymatga egalik qilishga qiziqishi boiganlar;
 
-
 
xodimlaming yuqori ish haqi (manfaatdorlik)ga qiziqishi;
 
-
 
mijozlaming tovarlami sotib olishdagi muayyan imtiyozli sharoitlaming 
mavjudligiga qiziqishi;
 
-
 
huquqiy meyorlarga rioya etilishini nazorat qilish;
 
-
 
barqaror va samarali aloqalarga qiziqishi boigan ta’minotchilar;
 
-
 
o‘z maqsadlarini ilgari surishda manfaatdor boigan mahalliy jamoalar;
 
-
 
tashkilotning  samarali  faoliyatiga,  yangi  ish  joylarini  ochishga,  soliq 
imtiyozlari oshirilishiga qiziqqan jamoa va boshqalar.
 
Missiyada guruhlaming qiziqishlari aks etgan holda hisobga olinadi va bun 
da  ulaming  manfaatlari  o‘zaro  qarama-qarshi  boiishi  mumkin.  Birinchi 
navbatda missiya manfaatdorlar egasi (egalari), xodimlar va mijozlami hisobga 
oladi.  Missiya  kompaniyaning  biznes  yoki  notijorat  faoliyati  bilan 
shug‘ullanishida  mos  boigan  asosiy  qoidalar  yoki  tamoyillami  ko‘rib  chiqishi 
mumkin.  Missiya  menejerlami  qaror  qabul  qilishda  yoki  tanlov  o‘tkazishga 
yordam beradigan "asosiy tosh" dir.
 
Missiya foydali boiishi uchun:
 
-aniq va tushunarli;
 
-ishonchli;
 
-vaqt bo‘yicha texnologik, miqdoriy aniq boiishi lozim.
 
Bunday  missiya  yoki  istiqbolli  qarashlar  xodimlami  harakatga  da’vat 
qiladi va rag‘batlantiradi va biznes muhiti tomonidan ijobiy qabul qilinadi.
 
Yaxshi ishlab chiqilgan missiya ko‘pincha quyidagilami aks ettiradi:
 
-
 
tashkilot tarixini, uning asosiy maqsadi, qadriyatlari, ustuvorliklari;
 
-
 
tanlangan  bozor  segmentlarida  xaridorlaming  o‘ziga  xos  ehtiyojlarini 
qondirish uchim faoliyatning asosiy yo‘nalishini belgilash;
 
-
 
bozor  segmentlarini  egallashning  ustuvor  yo‘nalishlari  va  qaysi  usullar 
tashkilotning kuchi, uning kuchli qobiliyatlari, omon qolish uchun zarur boigan 
mahsulotlami rag‘batlantirish afzalliklarini;
 
-
 
tashkilotni  kengaytirish  va  moliyalash,  innovatsion,  ekologik,  ishlab 
chiqarish va texnologik jarayonlami boshqarish kabi munosabatlami.
 
Shu bilan birga, ushbu savollarga javob topish uchun kompaniya rahbariga 
murojaat qilinganda, tashkilotda mehnatga layoqatlilik tatqiqotlarini o‘tkazish, 
tashkilotning hayotiy aylanish bosqichini hisobga
 
52 
olgan holdatahlillar o‘tkazish va malakali maslahatlami olish kerakligi ko‘rsatib 
o'tilgan.
 
Asosiy  savollar:  "Biz  kimmiz?",  "Biz  nima  qilyapmiz?"  va  "Biz  qayerga 
boramiz?"  kabi  savollarga  javob  topish  tashkilotning  strategik  qarashini  aks 

---

53 
 
ettiradi.
 
Ko‘pchilik  mahalliy  tashkilot  rahbarlari  o‘z  missiyasining  ahamiyatini 
tushunmaslik yoki keraksiz deb hisoblab, o‘z tashkilotining vazifasini tanlash va 
shakllantirishga  e’tibor  bermaydilar.  2008  yilgi  moliyaviy  inqirozdan  omon 
qolgan  ko'plab  tashkilotlar  aniq  qarashlari,  jumladan  strategik  qarashlari 
natijasida  vaqtinchalik  tirikchilik  davrida  foyda  olish  bosqichidan  o‘tishgan. 
Global  inqirozning  yangi  sikli  inqirozga  qarshi  boshqaruvda  missiyaning 
muhimligini  oshiradi.  Shuni  ta’kidlash  kerakki,  tashkilotning  yaxshi  ishlangan 
missiyasi  samarali  boshqaruvning  yetarli,  lekin  toiiq  boimagan  elementi 
hisoblanadi.
 
Ko‘plab  rahbarlar  tashkilotning  haqiqiy  ahvolini  noto‘g‘ri  tushunishadi. 
Bundan tashqari, menejerlar o‘zlarini mukammal guruh deb hisoblashadi va shu 
bilan  bira  erishgan  yutuqlari,  inuvaffaqiyatlari  tashkiloming  hozirgi  vaziyatiga 
tanqidiy baholashda to‘sqinlik qiladilar. Bunday harakatning sababi jarnoaning 
asosiy  farovonlik  manbai,  kompaniyaning  raqobatbardosh  ustunligini 
tushunishning etishmasligi bo‘lishi mumkin.