03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Derviş Ağa Camii
- Sultân Hânım Gülüm Medresesi
- Derviş Ağa Medresesi
- Kale Medresesi
66 türbe Ulu Camii’nin güney tarafında yer almaktadır. Uzunçarşılı eserinde türbenin Sultan Şah tarafından yaptırılmış olan medrese bahçesi içerisinde olduğunu ve etrafında mezarlık bulunduğunu yazmaktadır. 356 Bugünkü Birgi’de türbenin her iki yanından yol geçmektedir. 357 Tahminimize göre yol çalışmaları buranın tarihi dokusunu tamamen bozmuştur. Derviş Ağa Camii: “Kargir bir bina olup kubbesi oldukça güzeldir. Kurşumlu cami yeni bina ve güzel bir ibadethanedir. Çarşı içinde olduğundan haremi yoktur. Lakin taşra sofaları, altı sütun üzerinde yükselen beş büyük kubbesi ve uzun bir de minaresi var. Kıble kapısı üzerindeki tarih manzum bir şekilde şöyle tahrir olunmuştur” 358 : Bu ma’bedi tâ haşre dek,ger hayr u şer a’mâlinâ Makbûl-i dergâh âmeden tâk-ı bülend-i rûşenâ Âkıl odur hayrât edüp makdûrunu sarf eyleye Şâdi mekün der rûz u şeb bâki değil dâr-i fenâ Âlîde kisble câmi’i şâdân eden Dervîş Ağa Bâğ-ı vücûdın sebzter, lütfula kıl yâ Rab tebâ Dahi bunun emsâline vâsıl ede Bâri Hudâ Her rûz du’adır mâcerâ bî-iştibâh subh u mesâ Tûba bihişt âsâ demek lâyıkdürür bu câmi’e Zârî begüft târîhini kâlû belâ hayrü’l-binâ Sene 1074 Camiyi inşa ettiren Derviş Ağa hakkında herhangi bir bilgiye sahip değiliz, Derviş Ağa Camii 1074 H-1664 M tarihinde inşa edilmiştir. Birgi Deresi’nin batısında şehrin güney kesimindedir. Avlusu bir ihata duvarıyla çevrilidir. Evliya caminin çarşı içinde olmasından dolayı haremi olmadığını söyler demekki bu ihata duvarları XVII. yüzyılda mevcut değildi. Tek kubbeyle örtülü olan cami kare planlıdır ve üç kubbeyle örtülü bir son cemaat yeri bulunur. Ayrıca Evliya’nın 356 Uzunçarşılı, a.g.e, s.114-115 357 Ünal, a.g.e, s.115 358 Seyahatname, s.93 67 bahsettiği taşra sofalarla bugünkü yapı örtüşmez. 359 Evliya’nın verdiği kitabeyle camide bulunan kitabe arasında farlılıklar vardır: 360 Bu ma’bedi tâ haşre dek,ger hayr u şer a’mâlinâ Makbûl-i dergâh âmeden tâk-ı bülend-i rûşenâ Âkıl olan hayrât edüp makdûrunu sarf eyleye Şâdi mekün der rûz u şeb bâki değil dâr-i fenâ Âlî küşâde câmi’i bünyâd eden Dervîş Ağa Bâğ-ı vücûdın sebzeter, lütfula kıl yâ Rabbenâ Dahi bunun emsâline vâsıl ede Bâri Hudâ Her rûz du’adır mâcerâ bî-iştibâh hamd u senâ Tûba bihişt âsâ demek lâyıkdürür bu câmi’e Zâdî begüft târîhini kâlû belâ hayrü’l-binâ Sene 1074 Sultân Hânım Gülüm Medresesi: “Caminin kıblesi önünde yolun karşı tarafında Sultân Hânım Gülüm hayratı olan medrese bulunur. Kendileri bu medrese sahası içerisine defnedilmiştir. Birgili Mehmed Efendi burada ilim tahsil etmiştir hatta hücresinde hala ders verilmektedir. Medresenin sahibi olan Hânım Gülüm hafız olup tefsir, hadis ilimleriyle uğraşmıştır, kendisi Aydın Bay neslinden gelmektedir”. 361 Birgi’nin Ulu Camii Mahallesi’nde Sultan Şah Medresesi adı ile bilinen büyük bir medrese vardır. Medresede şimdi evleri yanan Birgi ahalisinden bazıları oturuyor. Uzunçarşılı eserinde medrese ve türbenin bahçe içerisinde olduğunu yazmaktadır. 362 Günümüz Birgi’sinde bu esere rastlayamıyoruz ama Evliya’nın bahsettiği kadarıyla Sultan Şâh Türbesi’ne yakın bir yerde olmalıydı büyük ihtimalle yapının ya işlevi değişti ya da Uzunçarşılı’nın eseri gördüğü tarihlerden sonra yıkıldı. 359 Ünal, a.g.e, s.82-85 360 Ünal, a.g.e, s.90 361 Seyahatname, s.93 362 Uzunçarşılı, a.g.e, s.114-115 68 Sultan Şah Türbesi’nin her iki yanından yol geçmektedir. 363 Belkide medrese bu yol çalışmaları sırasında tahrip edilmiş olabilir. Derviş Ağa Medresesi: “Derviş Ağa camisine bitişik, kargir büyük bir medresedir. Yetmiş aded hücresi olup hepsinin üştü kurşumla örtülüdür. Kapısı üzerinde ki tarih, sene” 1078 364 Evliya’nın bahsettiği yapı günümüzde Çukur Medrese adıyla da bilinir. Bir cami ve bir medreseden oluşan Derviş Ağa külliyesi’nin bir parçasıdır. Dernek Mahallesi Okul Sokakta bulunmaktadır. 365 Önceden on iki odalı olarak yaptırılmış fakat Yunan işgali sırasında odaların bir kısmı yanmıştır. 366 Yapının batı kanadında beş doğu kanadında iki hücre vardır. 367 Evliya’nın yetmiş hücreden bahsetmesi abartılı gözükmektedir. Ayrıca seyyahımız medresenin inşa tarihini de yanlış vermiştir. Günümüzde mevcut kitabe şu şekildedir: Yapdı bu Dar-ı Hadis’i Allah içün Sahibü’l-hayrat olan Derviş Ağa Dediler tarih-i bina ve vakfını bilmek içün Bin altmış sekizde tamam oldu bina Bina 1068 H-1657-58 M tarihinde tamamlanıştır. 368 Kale Medresesi: “Yukarı kalede Aydın Bayoğlu Medresesi ulemalar arasında dış medrese olarak anılır.” 369 Evliya’nın çok kısada olsa bilgi verdiği bu mederese günümüzde Kale Medresesi olarak bilinir. Kentin kuzeyinde İmam Birgivi Caddesi üzerinde doğu-batı yönünde uzanan şehir surlarına yaslanmaktadır. Bugünkü kalıntıların batısında yer alan öğrenci hücrelerinin bir bölümü yol çalışmaları sırasında yıkılmışıtr. Medreseden günümüze üç öğrenci hücresi ve bunların doğusunda dikdörtgen planlı bir mekan vardır. 370 363 Ünal, a.g.e, s.124 364 Seyahatname, s.93 365 Ünal, a.g.e, s.109 366 Uzunçarşılı, a.g.e, s.142 367 Ünal, a.g.e, s.109 368 Ünal, a.g.e, s.113 369 Seyahatname, s.93 370 Ünal, a.g.e, s.99 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|