1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

Er usti va osti suvlari bilan bostiriladigan kotlovanlarda suv qochirish ishlarini 
bajarish usullari 
14
Оқимнинг 
“қадами”
деб, шундай муддатга айтиладики, бу муддат тугагандан кейин 
бўлакда навбатдаги янги иш жараёни (намлаш, зичлаш, ёйиш ва ҳ.о) бошланади. Қурилиш 
ишлаб чиқариш шароитида ритм қадамга тенг деб қаралади. 

---

Ishn
i amalga 
oshirish 
usullari 
Bajarish usuli 
Qo‘llanish shart-sharoitlari 
Xandakni 
quritish 
Xandakka 
suv oqib 
kelishini 
to‘xtatish 
Suvni 
nasoslarda 
tortish 
bilan ochiq suv qochirish 
(2.14-rasm) 
Kotlovan 
atrofida 
gilli 
gruntlardan,ssement va ular 
aralashmalaridan to‘suvchi 
ekran 
hosil 
qilish. 
Gruntlarnissementlash, 
bitumlash, 
silikatlash 
va 
muzlatish 
yordamida 
mustahkamlash. 
Tushiriladigan 
quduqlar 
va 
kessonlarni 
qo‘llash bilan birgalikda. 
Har xil turdagi turg‘un va mustahkam 
gruntlarda; filьtrlanish eng kichik koeffitsientlarida 
(
K
f
>2 m/sut); kotlovan yonlari va osti gruntlari tabiiy 
holatini saqlanib turishini ta’minlaydigan filьtratsiya
oqimi gradientida; xandak osti grunti tabiiy tuzilishi 
buzilishi mumkin bo‘lmaganada. 
Turg‘un bo‘lmagan, oquvchi gruntlarda; 
filьtratsiya koeffitsienti yuqori bo‘lganda (1-100 
m/kun); xandak yonlari va osti grunti tabiiy 
zichligini saqlab qolish ehtiyoji bo‘lganda. 
Filьtrlanish 
koeffitsienti 
katta 
bo‘lgan 
gruntlarda; suv sizdirmaydigan qatlam 
yaqin 
bo‘lganda; maydoni bo‘yicha kichik kotlovanlarda; 
maxsus mexanizmlar mavjud bo‘lganda. 
Murakkab geologik sharoitlarda; kotlovanlar 
o‘lchamlari kichik bo‘lganda; asosiy inshootlar osti 
gruntlarini mustahkamlash bilan birgalikda 
qilinganda; iqtisodiy asoslanganda. 
Yirik gidrotexnik inshootlar kotlovanlarini suv bosishdan himoyalashda qo‘llaniladigan 
boshqa usullar odatda, noraqobatbardosh va er osti suvlarining oqib kelishini pasaytirishning 
lokal usuli sifatida foydalaniladi. 
Ochiq kotlovlarda suv qochirish odatda ikki bosqichda bajariladi: 
birlamchi suv qochirish
-
kotlovandagi yig‘ilib qolgan suvni tortish; 
ikkinchisi
- kotlovanni quritilgan holda ushlab turish, 
sizib oqib keladigan er osti suvlarini qochirish.
Inshoot osti xandaki plani bo‘yicha (2.14-rasm), grunt turini, er osti suvlari sathini, er 
usti, suv chuqurligi va inshoot tubi belgilaridan foydalanib, katlovanga vaqt birligida oqib 
keladigan suv miqdori (katlovan debeti- 
) quyidagicha hisoblanadi: 
agarda 
h
suv
≤1,0 m, 
bo‘lsa, 
∑
m
3
/ s ;
agarda 
h
suv
>1,0 m, 
bo‘lsa,
∑
m
3
/ s ; 
bu erda:
q
sol
- xandakning solishtirma suv sarfi, xandakning 1 m
2
yuzasidan 
h
suv
=1,0 m
bo‘lganda 
sizib chiqadigan suvning miqdori m
3
/soat, qurilish maydonchasida loyiha izlanishlari 
davrida 
tajriba yo‘li bilan aniqlanadi. 
∑
-
∑
; 
ostidan suv sizib chiqadigan maydon 
yuzasi, 

---