1-amaliy mashg‘ulot Mavzu: “Makroiqtisodiyot”ga kirish (2 soat) Reja

Asosiy tushunchalar: to`lov balansi, joriy operatsiyalar hisobi, kapital harakati hisobi balansi, valyuta munosabatlari, valyuta tizimi, valyuta bozori, konvertirlanadigan valyuta, nisbiy real foiz stavkalari, xarid qobilyati pariteti.

Umumiy ma’lumotlar:

Mamlakatning to‘lov balansi mamlakatning harid qobiliyatini ifoda etuvchi ko‘rsatkich bo‘lib, mamlakatning ma’lum bir vaqt davomidagi barcha tushumlari va chetga qilgan barcha xarajatlari unda o‘z aksini topadi. To‘lov balansning asosiy moddalari joriy operatsiyalar va kapital harakati bilan bog’liq operatsiyalar hisoblanadi hamda ular makroiqtisodiy modellarda ham qo‘llaniladi.

To‘lov balansning asosiy moddalari bir-birlari bilan o‘zaro bog’langan, ya’ni birinchisining taqchilligi kapitalning sof oqib kelishi bilan moliyalashtiriladi. Bu ikki bo‘lim aslida bir-birlarini baravarlashtirib turishi lozim, ammo haqiqatda doimo taqchillik yoki ortiqchalik hollari mavjud. Mamlakatlarning Markaziy banklari rasmiy valyuta rezervlari yordamida to‘lov balansni tartibga soladi, ya’ni uning qoldig'ini nolga keltiradi.

To‘lov balansi taqchilligi Markaziy bank rasmiy zahiralarini qisqartirish

hisobiga moliyalashtirilishi mumkin. Bunday vaziyatda ichki bozorda chet el valyutasi taklifi oshadi. To‘lov balansining ijobiy qoldig’i Markaziy bankning rasmiy valyuta zahiralari miqdorining ortishiga olib keladi. Bunda Markaziy bank valyuta zaxiralarini to‘ldirish uchun chet el valyutasini sotib olishi natijasida ichki bozorda milliy valyuta taklifi nisbatan oshadi, uning almashinuv kursi kamayadi, bu hol esa iqtisodiyotga, investitsiyalar hajmi va iqtisodiy o‘sishga rag’batlantiruvchi ta’sir ko‘rsatadi.

Topshiriqlar:

1. 
   Mamlakatning iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi:
   

Tovarlar eksporti	29700 mln. so‘m
Tovarlar importi	31700 mln. so‘m
Chet elga qo‘yilgan investitsiyalardan olingan foiz shakllaridagi daromadlar	4600 mln. so‘m
Chet ellik investorlarga foiz to‘lovlari	2400 mln. so‘m
Turizmdan olingan mamlakatning daromadlari	2700 mln. so‘m
Mamlakatning bir tomonli transfert to‘lovlari	3500 mln. so‘m
Mamlakatdan kapitalning chiqib ketishi	5200 mln. so‘m
Chet el turizmiga mamlakat rezidentlarining xarajatlari	2800 mln. so‘m
Mamlakatga kapitalning oqib kelishi	8600 mln. so‘m

Bu ma’lumotlar asosida joriy hisobning qoldig’ini aniqlang.