1-bob. Yangi sanoatlashgan mamlakatlar iqtisodiyotining umumiy tavsifi

Aksariyat MDHda barqarorlashtiruvchi iqtisodiy va ijtimoiy rol o‘ynaydigan, ichki bozorga arzon mahsulotlar yetkazib beruvchi, eng muhimi, millionlab odamlarni ish bilan ta’minlash va daromad keltiruvchi kichik biznesni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning keng tizimi ishlab chiqilgan.

NISning ijtimoiy qoloqligining jihatlaridan biri sifatida aholining ta'lim darajasi pastligi ko'rib chiqilishi mumkin. Ta'lim va kasbiy tayyorgarlikning past darajasining oqibatlari ilmiy-texnikaviy taraqqiyot darajasiga va ushbu rivojlanayotgan mamlakatlarning global ilmiy va texnologik salohiyatni yaratish va ulardan foydalanishdagi cheklangan ishtirokiga ta'sir qiladi . Bu yerda ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan xarajatlar yalpi ichki mahsulotning atigi 0,2-0,3 foizini tashkil etgan bo‘lsa, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda bu ko‘rsatkich 2-3 foizni tashkil etadi. 90-yillarning boshlarida Osiyo-Tinch okeani mamlakatlarida har 10 ming aholiga 160 muhandis to'g'ri keldi. Rivojlangan mamlakatlarda ham xuddi shunday ko‘rsatkich 295 kishini tashkil qilgan.

Shu bilan birga, NISning ta'lim sohasidagi ba'zi muvaffaqiyatlarini ta'kidlab o'tish mumkin emas. Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlarining ta'lim sohasidagi siyosatining muhim ijobiy xususiyati uning qulayligi edi. Yoshlarni o'rta va oliy ta'limga jalb qilish darajasi bo'yicha Osiyo NIS Lotin Amerikasi sanoat mamlakatlaridan ustun edi. To‘g‘ri, ko‘rib chiqilayotgan mamlakatlarda oliy ta’lim sohasida erishilgan yutuqlar maktab va o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi sohasidagi kabi hayratlanarli emas edi. Masalan, Singapurda 90-yillarning o‘rtalarida iqtisodiy faol aholi orasida oliy ma’lumotli kishilarning ulushi bor-yo‘g‘i 7 foizni, Gonkong va Tayvanda 6 foizni tashkil etgan. Ushbu ko'rsatkichga ko'ra, "yo'lbarslar" G'arbiy va Yaponiyaning rivojlangan davlatlaridan sezilarli darajada past: 1990-1993 yillarda Yaponiyada faol aholining 19 foizi oliy ma'lumotga ega, AQShda esa 26 foiz.

1997-yil oʻrtalarida Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarida valyuta-moliya tizimida valyuta inqirozi yuzaga kelganda Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlarining jadal rivojlanishi sekinlashdi. Tailanddan boshlab, tezda qo'shni mamlakatlarga tarqaldi. 1997 yil iyul oyida mintaqa milliy valyutalarining AQSh dollariga nisbatan kursi keskin pasaydi .