22
seviyesi bulunur. LCL seviyesinden itibaren nem adyabatlara paralel olarak 500 hPa
seviyesine çıkılır.
ġekil 6. Showalter Ġndeksi’nin belirlenmesi
ġekil 6’dan görüldüğü üzere, nem adyabatlarla 500 hPa’a gelindiğinde 500 hPa
seviyesindeki parsel sıcaklığı (T
p
) diyagramdan tespit edilir. Daha sonra, atmosferik sondaj
eğrisindeki 500 hPa’daki çevre hava sıcaklığından parsel sıcaklığı çıkarılır. Böylece
Showalter Ġndeksi bulunmuĢ olur.
SSI= T
çevre
- T
parsel
Çevre atmosferden kasıt, kodlanmıĢ ravinsonde bilgilerinde, A grubundaki 500
hPa’ın sıcaklık değeridir.
23
Showalter Ġndeksinin Sınır Değerleri:
SSI
Oraj Durumu
>4
Oraj yok
+3 ile +1
Oraj baĢlangıç sınırı
+1 ile -2
Kararsız hava, oraj ihtimali fazla
-2 ile -3
Oldukça kararsız bir hava oraj ihtimali
çok fazla
<-5
Çok kararsız hava, çok kuvevtli oraj
ihtimali
b.
Lifted Ġndeksi (LI)
Lifted indeksi, Showalter Ġndeksinin düzeltilmiĢ halidir. Yani, 850 hPa’dan itibaren
herhangi bir adyabatik iĢlem yapılmaz. Adyabatik iĢlem yerden itibaren yapılır.
Yerden itibaren LCL seviyesi bulunur (ġekil 7). Ancak yerden itibaren LCL seviyesi
bulunurken, yer ve yerin 100 hPa üzerindeki tabakaya ait ortalama iĢba sıcaklığı kullanılır.
CCL seviyesinin bulunuĢunda olduğu gibi, ortalama iĢba sıcaklığı bulunurken iĢba sıcaklık
eğrisi iki eĢit alana bölünür. Bulunan LCL seviyesinden itibaren nem adyabatlara paralel olarak
500 hPa’a çıkılır. 500 hPa’da çevre hava sıcaklığından (T
çevre
) parsel hava sıcaklığı (T
parsel
)
çıkarılır. Sonuç Lifted Ġndeks değeridir.
Çevre atmosferden kasıt, kodlanmıĢ ravinsonde bilgilerinde, A grubundaki 500
hPa’ın sıcaklık değeridir.
LI= T
çevre
- T
parsel
LI Değeri
Oraj Durumu
Pozitif
Oraj Yok
0 ile -2
Oraj baĢlangıç sınırı
-3 ile -5
Oraj ihtimali
< -5
Kuvvetli oraj ihtimali
24
ġekil 7. Lifted Ġndeksinin Belirlenmesi
c.
K Ġndeksi (KI)
K Ġndeksi 1980’li yıllarda Hard ve Korotky tarafından geliĢtirilmiĢtir. K Ġndeksi 850
hPa, 700 hPa, 500 hPa sıcaklık ve nem bilgilerinin bir fonksiyonudur.
K I = (T
850
– T
500
) + (T
d850
– T
Spreat700
)
T
850
: 850 hPa’ın sıcaklığı
T
500
: 500 hPa’ın sıcaklığı
T
d850
: 850 hPa’ın iĢba sıcaklığı
T
spreat700
: 700 hPa’ın spreat değeri (T
700
- T
d700
)
KI
Oraj Durumu
0 ile 15
Oraj yok
18 ile 19
% 20 Ġhtimal
20 ile 25
% 35 Ġhtimal
26 ile 29
% 50 Ġhtimal
30 ile 35
% 85 Ġhtimal
>36
% 100 Ġhtimal
25
d.
Total Totals Ġndeksi (TT)
Total Totals Ġndeks iki ana bileĢenden meydana gelir. Bu bileĢenler, Vertical Totals
(VT) ve Cross Totals (CT)’dır. VT 850 hPa ile 500 hPa arasındaki sıcaklık gradyanının bir
ölçüsüdür. CT ise 500 hPa sıcaklığını ve 850 hPa iĢba sıcaklığını içerir. Sonuç olarak Total
Totals Ġndeks sürtünme tabakası ve orta troposfer arasındaki stabilitenin ve yere yakın
seviyelerdeki nemliliğin bir ölçüsüdür.
TT=VT+CT
VT=T(850hPa)-T(500hPa)
CT = Td(850 hPa) - T(500 hPa)
TT:
Total Totals Ġndeks
VT:
Vertical Totals
CT:
Cross Totals
T(850hPa): 850 hPa Seviyesinin Sıcaklığı
T(500hPa): 500 hPa Seviyesinin Sıcaklığı
Td(850hPa): 850 hPa Seviyesinin ĠĢba Sıcaklığı
e.
KO Ġndeks
KO Ġndeksi Alman Meteoroloji Ofisi tarafından geliĢtirilen ve Avrupa’daki oraj
potansiyelini belirlemek için kullanılan bir indekstir. KO Ġndeksinde temel parametre eĢdeğer
potansiyel sıcaklık değerleridir. EĢdeğer sıcaklık nemli havadaki yoğunlaĢma durumunda
ortaya çıkan gizli ısının bir ölçüsüdür.