1-Ma’ruza Mavzu: Kiberxavfsizlikning asosiy tushunchalari: Reja

kiberxavfsizlik
- hisoblashlarga 
asoslangan bilim sohasi bo ‘lib, buzg ‘unchilar mavjud bo ‘lgan sharoitda amallarni 
to‘g‘ri bajarilishini kafolatlash uchun o‘zida texnologiya, inson, axborot va 
jarayonlarni mujassamlashtiradi. U xavfsiz kompyuter tizimlarini yaratish, amalga 
oshirish, tahlillash va testlashni o‘z ichiga oladi. Kiberxavfsizlik ta’limning 
mujassamlashgan bilim sohasi bo‘lib, qonuniy jihatlarni, siyosatni, inson omilini, 
etika va risklarni boshqarishni o‘z ichiga oladi. 
Tarmoq sohasida faoliyat yuritayotgan Cisco tashkiloti esa kiberxavfsizlikka 
quyidagicha ta’rif bergan: 
Kiberxavfsizlik
- tizim, tarmoq va dasturlarni raqamli 
hujumlardan himoyalash amaliyoti. Ushbu kiberxujumlar odatda maxfiy axborotni 
boshqarishni, almashtirishni yoki yo‘q qilishni; foydalanuvchilardan pul undirishni; 
normal ish faoliyatini buzishni maqsad qiladi. Hozirda samarali kiberxavfsizlik 
choralarini amalga oshirish insonlarga qaraganda qurilmalar va ularning turlari 
sonining kattaligi va buzg‘unchilar salohiyatini ortishi natijasida amaliy tomondan 
murakkablashib bormoqda. 
Kiberxavfsizlik bilim sohasining zaruriyati birinchi meynfreym kompyuterlar 
ishlab chiqarilganidan boshlab paydo bo‘la boshlagan. Bunda mazkur 
qurilmalarning va ularning vazifalarining himoyasi uchun ko‘p sathli xavfsizlik 
choralari amalga oshirilgan. Milliy xavfsizlikni ta’minlash zaruriyatini oshib borishi 
kompleks va texnologik murakkab ishonchli xavfsizlik choralarini paydo bo‘lishiga 
sabab bo‘ladi. 
Hozirda axborot texnologiyalari sohasida faoliyat yuritayotgan har bir 
mutaxassisning kiberxavfsizlikning fundamental bilimlariga ega bo‘lishi talab 
etiladi. Kiberxavfsizlik fani sohasining tuzilishini quyidagicha tasvirlash mumkin 
(1.2-rasm). 

---

1.2
 
- rasm. Kiberxavfsizlik fani sohasining tuzilishi