1-Ma’ruza Mavzu. Mahsulot omborlari uskunalari reja

Texnik iktisodiy ko‘rsatkichlar

4. 
   Maydalash jarayoni uchun sarf buladigan energiya
   
5. 
   Maydalash kuvvati.
   
6. 
   Unumdorlik.
   

Maydalash darajasi va boshqalar


5-Ma’ruza
MAvzu: G‘alvirlash dastgohlari
Reja.
1. G‘alvirlash xakida umumiy tushuncha
2. G‘alvirlash jarayonlarining sanoatdagi urni
3. G‘alvirlvrning konstruktiv loyixalari va ularni ishlash prinsiplari.

G‘alvirlash deb minerall zarrachalarning o’lchamlariga qarab sinflarga ajratishga aytiladi. G‘alvir-elash dastgoxi.

G‘alvirlash natijasida dastlabki xom ashyo panjara usti (yuqori) va panjara osti (pastki) mahsulotlar ga bo’linadi. Panjara ustida qolgan mahsulot + d sinf (d dan katta o’lchamli) elakdan o’tgan mahsulot ni - d sinf (d dan kichik o’lchamli) deb yuritamiz.
Bundan - elak tukimalarining o’lchami ,mm².
Elak tukimalari absolyut ulchamlarining (katta o’lchamdagidan kichik o’lchamliklarga qarab) ketma-ketlik qatoriga g‘alvirlash shkalasi deyiladi. (masalan -25 +13; -13+6; -6 + 3: va x.k.)
G‘alvirlash shkalasi deganda nimani tushunasiz?
Ketma-ket g‘alvirlash jarayonlarida oldin keladigan elak turkimalari ulchamlarining keyin keladigan elak tukimalari ulchamlariga doimiy nisbatti g‘alvirlash shkalasining moduli deb ataladi.
G‘alvirlash shkalasining moduli deb nimaga aytiladi?

G‘alvirlash amalda boyitish va brekitlash fabrikalarida va saralash, kurilish sanoatlarida, ximiya va boshqa sanoatlarda keng qo’llaniladi.

Texnologik sxemaga ko’ra boyitish tayyorlash jarayonlari paytida foydali kazilmalarni kayta ishlashda g‘alvirlashning kuyidagi kurinishlari mavjud:
1.Mustakil g‘alvir.
2.Tayyorlab beruvchi g‘alvir
3.Yordamchi g‘alvir.
G‘alvirlarning qanday kurinishlari mavjud?
Mustaqil g‘alvir – tayyor mahsulotlar ni fakat sinflarga ajratadi. M:ko’mir, temir rudalari, qurilish va yullarga qo’llaniladigan materiallarni sinflarga ajratadi.
Tayyorlab beruvchi g‘alvir-bu boyitish jarayonlaridan oldin kelib, mahsulot ni boyitishga tayyorlab beradi. M: gravitatsiya jarayonidan oldin, elektromagnit separatorlaridan oldin va boshqa joylarga qo’llaniladi.
Yordamchi g‘alvir-maydalash jarayonlarga bog’lik ravishda olib boriladi. Bu erda g‘alvirlar tayyor mahsulotlar dan yiriklarini ajratib olib maydalagichlarga yuborish uchun maydalagichlardan oldin va keyingi jaranga yirik mahsulotlar utib ketmasligini nazorat kilish maksadida maydalagichdan keyin qo’yiladi. Shuning uchun yordamchi g‘alvirlarning o’zi ham 2 guruhga bo’linadi.

1. 
   Oldingi (predvaritelnыy) g‘alvir.
   
2. 
   Nazoratchi (kontrolnыm ili poverochnыm) g‘alvir.
   

Maydalagich bilan birgalikda g‘alvirlash sxemasi quyidagicha buladi.

Hozirgi vaktda ko‘p rok 2(100;50;25 mm va x.k.) va 2 (1,41) modulli g‘alvirlash shkalalari qo’llaniladi va shular asosida elak tukimalari o’lchami 0,074 mm deb kabul kilingan.
AKSHda elak tukimalarining ko’zlari soni meshlar soni bilan belgilanadi.
Mesh-elak tukimalarining 1 dyuym (25,4mm2) dagi kuzlar soniga teng.
G‘alvirlash jarayoni boyitish fabrikalarida keng qo’llaniladi. Foydali kazilmalarni va maxsmulotlarni ulchamlari katta-kichikligiga qarab 5 xil bo’ladi:

1. 
   Yirik (1200mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak tukimalarining o’lchami 300dan 100mmgacha);
   
2. 
   O’rta (300mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak tukimalarining o’lchami 60 dan 25mmgacha);
   
3. 
   Mayda (75mmgacha kattalikdagi bo‘lak, elak tukimalarining o’lchami 25 dan 6mmgacha);
   
4. 
   Mayin (10mmgacha kattalikdagi bo‘lak, elak tukimalarining o’lchami 6 dan 0,5 mmgacha);
   
5. 
   O’ta mayin (elak turkimalarining o’lchami 0,045 mm gacha)
   

Foydali qazilmalarni g‘alvirlar yordamida sinflarga elovchi yuza sifatida panjaralar ishlatiladi. G‘alvirlarning ko‘zg‘almas va titrama qo‘zg‘aluvchan turlari mavjud. Qo‘zg‘almas g‘alvirlar biroz qiya 30-35 yoki 40-45 ostida o’rnatiladi. G‘alvirlarning ishchi yuzalari chuyan, bronza yoki po‘lat materiallar, listlardan rudalarning turlariga qarab xar-xil shakllarda shtamplanadi.