rivojida unga yangi ijtimoiy nuqtai-nazarni faol egallashiga hamda o‘zining
o‘qituvchi va sinfdoshlari bilan o‘zaro munosabatlarini axloqiy asosda ko‘rishga
imkon beradigan darajaga erishishida ifodalanadi.
Axloqiy irodaviy tayyorlik katta maktabgacha yoshidagi bola shaxsiy
xulq-atvori rivojining muayyan darajasida namoyon buladi. Maktabga axloqiy-
irodaviy tayyorlikning, shuningdek katta maktabgacha
yoshdagi bola shaxsiy
xulq atvoridagi mustaqillik uyushganlik va intizomlilik kabi xususiyatlar
ahamiyatlidir.
Mustaqillik bilan uzviy boglangan xulq-atvor qoidalarini bajarish, yangi
sharoitlarda harakatning to‘g‘ri odatiy usularidan foydalanish, yordam berishga
tayyorlik qobiliyatidir. Mustaqillik va xulq-atvordagi uyushganli va intizomlilik
bilan xulq-atvordagi maqsadga yo‘nalganlikka, o‘z
faoliyatini maktabgacha
ta’lim tashkilotida qabul kilingan qoidalarga muvofiq ongli tashkil eta bilishda,
faoliyat natijasiga erisha bilish va uni nazorat kilish, o‘z xulq-atvorini boshqa
bolalarniki bilan muvofiqlashtirish, o‘z xatti-harakatlari
uchun shaxsiy
ma’suliyatni his qilishda o‘z ifodasini topadi.
Maktabga axloqiy-irodaviy tayyorlikning boshqa muhim tarkibiy qismi
bolaning katta yoshlilar va tengqurlari bilan o‘zaro munosabatlarini qoidalarga
muvofiq tashkil eta bilishdir. Tajribaning ko‘rsatishicha maktabdagi o‘qish
sharoitlariga moslashish oldingi yillarda bolalarda «jamoatchilik» sifatlari:
do‘stlarga nisbatan xayrixoh, hurmat bilan munosabatda bo‘lish, tashkilotchilik
ko‘nikmalari, xushmuomalalik, g‘amxo‘rlik
bildirish, o‘zaro yordamga
xozirlikning
kanchalik
muvoffaqiyatli
shakllantirilganligiga
bevosita
bog‘liqligini ko‘rsatadi. Bola xulq-atvorida jamoachilik hislarida bunday
majmuining mavjudligi uni maktabga axloqiy tayyorgarligining kursatkichi bula
oladi va yangi jamoada tengqurlari bilan muomalada ko‘tarinki ijobiy ruhni
yuzaga keltiradi.
Maktabga axloqiy-irodaviy tayyorlik,
shuningdek, axloqiy hissiyot va
bola ongi rivojining muayyan darajasi bilan ham ifodalanadi. Bu o‘rinda eng
ibratlisi bolalarning axloqiy xulq atvorining ijtimoiy ahamiyatini tushunarli
ularda o‘z xatti harakatlarini mustaqil baholash qobilyatini rivojlantirish,
ma’suliyat, insoniylik va fuqarolik hissiyotlari elementlarini shakllantiridir.
Axloqiy-irodaviy tayyorlik tarkibiga maktabgacha yoshidagi bolaning mehnatga
munosabatini ifodalovchi sifatlar majmui ham kiradi. Bu mehnat kilish
ishtiyoqi, atrofdagilar mehnatiga hurmat, zarur mehnat malakalarini egallashdir.