35
xal o‘iluvchi vosita - asos xisoblanadi. SHu sababli ta’lim oluvchi shaxsning
mustao‘il fikrlashi uchun zarur sifatlarni shakllantirishda uning faoliyatini
intensivlashtirish va faollashtirish, o‘kuv jarayonida uning barcha
imkoniyatlarini, sifatlarini namoyon etishiga, karama-karshi
yoki monand fikr
aytishiga sharoit yaratish lozim.
Dialog yondoshuv. Ta’lim jarayonining o‘kuvchi va o‘kituvchi o‘rtasidagi
mulokat shaklida tashkil kilinishini va ularning o‘zaro xamkorligi, psixologik
yakdilik muxitini yaratishni takoza kiladi. Dialogik yondoshuv asosida tashkil
kilingan darsda ko‘rilayotgan masalaning moxiyatiga etib borish, tushunish,
anglash va kerak bo‘lsa yangi fikrlar bilan to‘ldirish imkoniyati yuzaga keladi.
Xamkorlikdagi ta’limni tashkil kilish. O‘kituvchi va o‘kuvchi
munosabatlarini demokratlashtirish, tenglik, o‘zaro xurmat,
xamkorlik, o‘zaro
yordamga asoslangan xolda, faoliyat mazmunini, maksadini va erishilgan
natijalarni xamkorlikda baxolaydi. Asosiy tamoillari: guruxga umumiy
topshirik, umumiy ragbatlantirish, o‘zining va guruxning boshka a’zolarining
natijalariga mas’uliyat, faoliyat xamkorligi va natijaga erishish uchun teng
imkoniyat yaratish.
Muammoli ta’lim. Muammoli darsning asosiy maksadi baxs va munozara
asosida
ishtirokchilarning yangi, mustakil fikrlarga kelishi, ularning turli
vaziyatlarni ilmiy va amaliy taxlil etish orkali o‘z fikrlarini aytib berishga
urgatish bo‘lganligi sababli, tinglovchi shaxsida erkin, mustakil fikrlashni
shakllantirish vositasi xisoblanadi. Muammoli dars mantikiy fikrlashni,
ilmiy
mushoxoda kilishini, echimlarni amaliy faoliyatga ijodiy ko‘llash bo‘yicha
ko‘nikmalarni rivojlantiradi va shakllantiradi.
YAngi vosita va usullarni kullash. Ta’lim jarayonida kompyuter va
informatsion texnologiyalarni joriy etish orkali ma’lumotlarni ko‘rgazmali
shaklda etkazib beradi.
Berilgan konseptual koidalarga xamda «Sug‘urta ishi» maxsus kursining
maksadi, vazifalari, xajmi va mazmuniga asoslangan xolda ta’lim usuli va
texnikasi; tashkil kilish shakli; vositasi;
kommunikatsiya usullari; berilgan
ma’lumotlarni nazorat kilish usul va vositalari; baxolash va nazorat kilish
tartiblari aniklandi.
Ta’lim usuli va texnikasi. Baxs-munozara, muammoli usul, «Akliy
xujum» usuli, Insert, T-sxema, Diagramma-Venna,
Keys-stadi, ma’ruza
(kurgazmali, tematik, muammoli, informatsion).
Ta’limni tashkil kilish shakli. Jamoa va guruxlar bo‘yicha, dialog va
polilogga asoslangan, o‘zaro suxbat, xamkorlikda va bir-birini o‘kitish.
Ta’lim vositasi. Darslik, ma’ruza matni, masalalar tuplami, kodoskop,
grafikli chizmalar, kompyuterli va informatsion texnologiyalar.
Kommunikatsiya usullari. Bevosita o‘kituvchi va o‘kuvchi o‘rtasidagi
tezkor teskari (karama-karshi) alokaga asoslanadi.
36
Berilgan ma’lumotlarni nazorat kilish usul va vositalari. Kuzatish, blits-
surov, joriy, oralik va yakuniy nazorat natijalarini taxlil kilish asosida tashxis
kilish.
Boshkarish vosita va usullari. O‘kuv mashgulotlari
texnologik karta
shaklida rejalashtirilgan, unda o‘kuv jarayonining asosiy boskichlari,
kuriladigan masalalari va ularni nazorat kilish (joriy, oralik va yakuniy) tartiblari
anik ko‘rsatilgan.
Baxolash va nazorat kilish. xar bir o‘kuv mashguloti jarayonidagi o‘kish
natijalarini (o‘kuv topshiriklarni bajarishi va testlarni baxolash, xar bir o‘kuv
mashgulotdagi tinglovchining o‘kuv faoliyati reytingini baxolash) xamda butun
maxsus kurs davomidagi (xar bir tinglovchining joriy, oralik va yakuniy
natijalarini reyting tizimi orkali baxolash) natijalarni baxolash.