13-Ma’ruza: Ma’lumotlar bazasini administratorlash va xavfsizlikni ta’minlash. Reja

Imtiyozlarni rad etish
Imtiyozlarni REVOKE komandasi yordamida rad etish mumkin, uning sintaksisi 
GRANT 
ga 
o‘xshash, 
lekin 
teskari 
ta’sirga 
ega. 
Masalan Adrian va Stephen uchun sotib oluvchilar jadvalida INSERT va DELETE 
imtiyozlarini rad etish uchun quyidagi komandadan foydalanish lozim: REVOKE 
INSERT, 
DELETE 
ON 
Customers 
FROM 
Adrian, 
Stephen; 
Imtiyozlarni rad etishda quyidagi qoidalarga rioya qilinadi: imtiyozlar ularni 

---

bergan foydalanuvchi tomonidan rad etiladi va rad etish kasakadlanadi, ya’ni 
undan shu imtiyozlarni olgan xamma foydalanuvchilarga tarqaladi. 

Imtiyozlar 
boshqa 
turlari 
(tizim 
imtiyozlari).
Ma’lumotlar maxsus ob’ektlari terminlarida aniqlanmaydigan imtiyozlar tizim 
imtiyozlari yoki ma’lumotlar bazalari qoidalari deb ataladi. Umumiy yondoshishda 
uchta aasosiy tizim imtiyozlari mavjud:
·CONNECT(Ulash),
·RESOURCE(Resurs), 
·DBA(Ma’lumotlar Bazasi Administratori). 
Soddaroq qilib aytish mumkinki CONNECT agar ob’ekt imtiyozlari uzatilgan 
bo‘lsa registratsiya qilinish, tasavvurlar va sinonimlar yaratish xuquqidan iborat. 
RESOURCE asos jadvallari yaratish xuquqidan iborat. DBA bu ma’lumotlar 
bazasida foydalanuvchiga eng yuqori imkoniyatlar beruvchi superfoydalanuvchi 
imtiyozidir. Ma’lumotlar bazasi administratori funksiyasiga ega bir yoki bir necha 
foydalanuvchi 
shu 
imtiyozga 
ega 
bo‘lishi 
mumkin. 
Faqat DBA identifikatorli foydalanuvchi CONNECT, RESOURCE va DBA 
imtiyozlarini berishi mumkin. 
Foydalanuvchiga resurs yoki administrator imtiyozini berish uchun quyidagi 
komandalarni bajarish etarli GRANT RESOURCE TO userid; yoki mos ravishda 
GRANT DBA TO userid. 
SQL Central da RESOURCE va DBA v imtiyozlarini berish uchun Users & 
Groups papkasida foydalanuvchi xossalarini chaqirib, Authorities qo‘shimcha 
saxifasida mos imtiyoz yoniga belgi qo‘yish lozim.