14-Ma’ruza Mavzu: Kompyuter tarmoqlari va tarmoq xavfsizligi muammolari Reja: Tarmoq turlari
Yüklə 322,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
| ochiqlilik
- tarmoqning mavjud komponentlarining texnik va dasturiy vositalarini o‘zgartirmay qo‘shimcha abonent kompyuterlarini hamda aloqa liniyalarini (kanallarini) kiritish imkoniyati; - ✓ moslashuvchanlik - kompyuterni yoki aloqa liniyalarini ishdan chiqishi natijasida struktura o‘zgarishining ishga layoqatlikka ta’sir etmasligi; ✓ samaradorlik - kam sarf-xarajat evaziga foydalanuvchilarga xizmat qilishning talab etiladigan sifatini ta’minlash. Tarmoq - turli uskunalarning birlashmasi, demak ularni birgalikda ishlatish muammosi jiddiy muammolardan hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchilarning uskuna qurilishidagi umumiy qoidalarga rioya qilmaslaridan turli tarmoqlarni qurishda taraqqiyotga erishish mumkin emas. Shu sababli kompyuter sohasidagi yuksalishlar standartlarda akslanadi. Boshqacha aytganda, har qanday texnologiya, uning mazmuni standartlarda o‘z aksini topganidagina “qonuniy” himoyaga ega bo‘ladi. 1980 - yilning boshlarida standartlash bo‘yicha qator tashkilotlar tomonidan yaratilgan model tarmoqlar rivojida muhim rol o‘ynadi. Bu model ochiq tizimlarning o‘zaro aloqa modeli (Open System Interconnection) yoki OSI modeli deb yuritiladi. OSI modeli tizimlarning o‘zaro aloqasining turli sathini belgilaydi, ularga standart nomlar beradi va har bir sathning qanday vazifalarni bajarishini ko‘rsatadi. Ushbu modelning talablariga muvofiq tarmoqning har bir tizimi ma’lumotlar kadrini uzatish orqali o‘zaro aloqada bo‘lishlari lozim. OSI modeliga binoan kadrlarni hosil qilish va uzatish 7 ta ketma-ket harakatlar yordamida amalga oshiriladi (14.4-rasm). Bu harakatlar “ishlash sathlari” nomini olgan. 14.4-rasm. Axborotning OSI modeli bo yicha abonetdan abonentga o ‘tish yo ‘li Ushbu modelning asosiy g‘oyasiga muvofiq har bir sathga aniq vazifa yuklanadi. Natijada ma’lumotlarni uzatish masalasi osongina ko‘zga tashlanadigan alohida masalalarga ajratiladi. OSI modelida o‘zaro aloqa vositalari yettita sathga bo‘linadi: tatbiqiy, taqdimiy, seans, transport, tarmoq, kanal va fîzik. Har bir sath tarmoq qurilmalari orasidagi aloqaning ma’lum sathi bilan ish ko‘radi. Faraz qilaylik, ilova so‘rov bilan tatbiqiy sathga, masalan, fayl xizmatiga murojaat etsin. Ushbu so‘rovga binoan tatbiqiy sathning dasturiy ta’minoti axborotning standart formatini shakllantiradi. Oddiy axborot sarlavxa va ma’lumotlar hoshiyasidan iborat bo‘ladi. Axborot shakllanganidan so‘ng tatbiqiy sath uni pastga-taqdimiy sathga uzatadi. Taqdimiy sathning protokoli tatbiqiy sathning sarlavhasidan olingan axborotga asosan talab qilingan harakatlarni bajaradi va ma’lumotga o‘zining xususiy xizmat axborotini-taqdimiy sathning sarlavhasini qo‘shadi. Natijada olingan axborot pastga-seans sathiga uzatiladi. Seans sathning protokoli taqdimiy sathning sarlavhasidan olingan axborotga asosan talab qilingan xarakatlarni bajaradi va ma’lumotga o‘zining xizmat axborotini - seans sathning sarlavhasini qo‘shadi. Bu sarlavhada mashina adresatining seans sathi protokoli uchun ko‘rsatmalar bo‘ladi. Natijada olingan axborot pastga, transport sathiga uzatiladi. Transport sathi o‘z navbatida o‘zining sarlavhasini qo‘shadi. Nihoyat, axborot pastki - fizik sathga yetib boradi. Fiziq sath o‘zining sarlavhasini qo‘shib, axborotni mashina adresatiga aloqa liniyalari orqali uzatadi. Bu paytga kelib, axborot barcha sath ilovalariga “o‘sadi”. Axborot mashina-adresatiga yetib kelganidan so‘ng yuqoriga qarab sathlar bo‘yicha ko‘chiriladi. Har bir sath, ushbu sathga mos vazifalarni bajargani holda, o‘z sathi sarlavhasini tahlillaydi va ishlatadi. So‘ngra bu sarlavhani chiqarib tashlab, axborotni yuqori sathga uzatadi. OSI modelida protokollarning ikki xili farqlanadi. Ulanishni o‘rnatishli (connection oriented) protokollarida ma’lumotlarni almashishdan avval uzatuvchi va qabul qiluvchi ulanishni o’rnatishi va ehtimol, ma’lumotlar almashishida ishlatiladigan protokolning ba’zi parametrlarini tanlashi lozim. Muloqot tugaganidan so‘ng ular ulanishni uzib tashlashlari lozim. Ulanishni o’rnatishga asoslangan o‘zaro aloqaga misol sifatida telefonni ko‘rsatish mumkin. Protokollarning ikkinchi guruhi - oldindan ulanishni o’rnatishsiz (connection less) protokolidir. Bunday protokollarni datagrammali protokollar ham deb yuritiladi. Uzatuvchi axborotni u tayyor bo‘lganida uzatadi. Oldindan ulanishni o’rnatishsiz aloqaga misol sifatida xatni pochta qutisiga tashlashni ko‘rsatish mumkin. Kompyuterlarning uzaro aloqasida protokollarning ikkala xili ishlatiladi. Yüklə 322,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|