1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
cür rəftarına qarşı etirazımı bildirdim. Puta stansiyasında o mənə xəbərdarlıq edib bildirdi ki, əgər öz xoşumla qatardan düşməsəm, o, fiziki qüvvə tətbiq edəcək. Mən qatardan düşməyə məcbur oldum və səfərimin baş tutmasına təəssüfləndim. Puta stansiyasında mənə mülki paltarda bir nəfər yaxınlaşıb, maşınla məni Bakıya apara biləcəyini bildirdi. Mən qayğısına görə ona təşəkkür edib maşına mindim. Bakıya çatanda o, maşını DTN-nin həyətinə sürdü. Məni həbsxanaya salıb, üst-başımı axtardılar, bütün sənədlərimi alıb, təkadamlıq kameraya itələdilər. Mən qanunsuz həbs olunmağıma etirazımı bildirdim, order tələb etdim, MK-ya, Nazirlər Sovetinə, prokurorluğa şikayət etməyə icazə istədim. Mənə gülüb, deyirdilər: “Yerində sakitcə otur”. Bütün günü gecə saat 3-dək kamerada oturub qeyri-qanuni həbs olunmağımın səbəblərini özüm üçün aydınlaşdırmağa çalışdım. Gecə saat 3-də məni Kəmərinskinin yanına istintaqa apardılar. Kəmərski məndən Türkiyə kəşfiyyatı ilə əlaqələrim barədə izahat verməyi tələb etdi. Mən həbs olunmağımı qeyri-qanuni hesab etdiyim üçün, bu işi əməlli-başlı araşdırmağı, mənə qarşı onun əlində olan əşyayi-dəlili təqdim etməyi xahiş etdim. Kəmərski isə türk kəşfiyyatı ilə əlaqəm olduğunu boynuma almağı israrla tələb edirdi. O, dövlət təhlükəsizlik nazirinin keçmiş müavini Mustafayevin ögey atası Ömər Faiq Rəşidzadənin 1920-ci ildə türk agenti olması, mənim Ömər Faiqlə cinayət əlaqəsində olmağım və bu əlaqəni son vaxtlaradək davam etdirməyim barədə ifadə verməyə məni məcbur edirdi. Mən Kəmərskiyə izah etdim ki, Ömər Faiqi 1920-ci ildən Bakı şəhərində texnikum müəllimi kimi tanıyıram. Ömər Faiq milliyətcə türk idi və türkləri SSRİ-dən köçürən zaman Türkiyəyə sürgün olunmuşdu. O, Mustafayevin anası Xavər Rəşidzadə ilə evləndiyi üçün SSRİ- dən könülsüz gedirdi. Mən onda heç bir cinayətkar əməl, xüsusi ilə də türk kəşfiyyatı ilə bağlı fəaliyyət görməmişəm. Mənim izahatım Kəmərskini qane etmədi. O məndən özqm və Ömər Faiq barədə əslində olmayan şey haqqında yalan ifadə verməyi tələb edirdi. Məndən istədiyi ifadəini ala bilməyən Kəmərski səhərə yaxın məni həmin təkadamlıq kameraya göndərdi. Ertəsi gün mən dindirilmək üçün Kəmərski və Qasımovun yanına çağırıldım. Istintaq zamanı keçmiş nazir Yemelyanov iki dəfə otağa daxil oldu. Qasımov və Kəmərski həmin istintaqda yenidən türk kəşfiyyatı ilə mövcud olmayan əlaqələrimi boynuma almağı tələb edirdilər. Bir də onlar ən çox Azərbaycan KP NK-nın ikinci katibi Əlizadə və dövlət təhlükəsizlik nazirinin müavini Mustafayevə ləkə gətirə biləcək nə isə bir şey danışmağımı istəyirdilər. Kəmərski və Qasımov açıq-aşkar tələb edirdilər ki, Əlizadə və Mustafayevin türk kəşfiyyatı ilə əlaqəsi barə yalan ifadə verdim. Mən təmiz adamlara böhtan atmaqdan imtina etdikdə onlar məni hədələyib, vəziyyətimi pisləşdirə biləcəyimi söylədilər. Yemelyanov otağa girən kimi mənə yaxınlaşıb yumruğunu stola çırpır, ünvanıma nalayiq sözlər deyib, əgər Əlizadə, Mustafayev və Ömər Faiq barədə yalan məlumat verməsi, məni işıq üzünə həsrət qoyacağı və zirzəmidə çürüdəcəyi ilə hədələyirdi. Mənim istintaqım protokollaşdırılmırdı. Mən yenidən həmin kameraya salındım. Gecə məni Qasımovun, oradan da Yemelyanovun yanına apardılar. Qasımovun yanında Yemelyanov mənim üstümə çığırmağa, məni söyməyə başladı. Mən heç kimə ləkə atmayacağımı bildirəndə Yemelyanov məni karserə salmağı əmr etdi. Nəzarətçiyə mənim salınmalı olduğum karserin nömrəsini də dedi. Familiyasını bilmədiyim nəzarətçi əvvəlcə məni bir otağa saldı və soyunmağı təklif etdi. Sonra məni təkcə alt tuman-köynəkdə karserə saldılar. Karser – yorğan-döşəyi olmayan dəmir çarpayı qoyulmuş kiçik təkadamlıq kamera idi. Çarpayı sınıq idi. Onun üstündə nəinki uzanmaq, heç oturmaq belə mümkün deyildi, çünki çarpayın torşəkilli dəmirinin düzəldildiyi məftillərin iti ucu adamın bədənini dəlik-deşik edərdi. Mən sement döşəməyə oturmağa, ya da ayaq üstə durmağa cəhd etdim. Ancaq qapının deşiyindən məni güdən nəzarətçi mənə döşəməyə uzanmağı əmr etdi. Karserin şüşələri sınıq olduğundan içəri çox soyuq idi. Mən belə düşünürəm ki, şüşələr qəsdən sındırılıbmış ki, oraya salınan dustaqlar daha çox əzab çəksinlər. Karserdə məni bir sutkaya qədər saxladılar. Bu müddət ərzində mənə nə yemək, nə də su verdilər. Karserdəki temperatur bayırdakı ilə eyni olduğundan mən möhkəmcə üşümüşdüm. 36
Həmin il qış çox sərt gəlmişdi, hava dəhşətli dərəcədə soyuq keçirdi. Soyuqdan titrəməyə başladım və mənə tibbi yardım göstərilməsini xahiş etdim. Nəzarətçi mənə bildirdi ki, həkimin istirahət günüdür, mənə heç bir yardım göstərilməyəcək. Məni karserdən birbaşa Qasımovun yanında apardılar. Qasımov mənə bildirdi ki, əgər mən onun, Kəmərski və Yemelyanovun tələb etdiyi izahatı verməsəm, vəziyyətim daha pis ola bilər. O mənə açıq-aşkar bildirdi: “Bizdə o karserdən də betər yerlər var”. Mən başa düşdüm ki, Yemelyanov, Qasımov və Kəmərski mənə qarşı işgəncənin daha görülməmiş növlərini tətbiq edə, Yemelyanovun dediyi kimi “Zirzəmidə çürüdə” bilərlər. Fikirləşdim ki, vəziyyətim çıxılmazdır, məni burada öldürə bilərlər, heç kim də bundan xəbər tutmaz. Karserdə keçirdiyim birinci keçədə mənə o da aydın oldu ki, DTN türməsində işgəncəyə məruz qalan təkcə mən deyiləm. Mən yaxınlıqdakı kamerada saxlanılan bir qadının ah-naləsini, çığırtısını, hıçqırıqlarını eşidəndən sonra bu qənaətə gəldim. Soyuqdan yuxsuzluqdan çəkdiyim əziyyəti məni Qasımova təslim olmağa, onun istədiyi izahatı yazmağa məcbur etdi. Qasımov mənə qələm-kağız verib, öz əlimlə Mustafayevin atalığı Ömər Faiq Rəşidzadənin də xəbəri olması barədə yalan yazmağa məcbur etdi. Mən Qasımovun tələb etdiyi şeyləri yazmağa çalışırdım. Lakin yazdıqlarım Qasımovu qane etmirdi. O mənə bildirdi ki, mənim özümü aparmağım və yazdıqlarım barədə Yemelyanovla danışacaq. Gündüz kamerada idim, gecə yenə də təkcə alt tuman-köynəkdə məni karserə atdılar. Gündüz kamerada məni yatmağa qoymadılar, gecə də karserdə soyuqdan yata bilmədim. Səhər Qasımovla Kəmərski məni çağırdılar. Qasımov bildirdi ki, izahatlarım Yemelyanovu qane etmədi. Mənsə dedim ki, daha yalan uydurmağa mənim halım yoxdur. Gecə məni yenə də karserə saldılar. Səhər demək olar ki, huşsuz vəziyyətdə məni Qasımovun və Kəmərskinin yanına apardılar. Istintaq zamanı məndən nə soruşulduğunu, mənim nə cavab verdiyimi xatırlamıram. Sonra məni kameraya göndərdilər, mən orada iki gün qaldım, bu müddətdə məni dindirməyə çağırmadılar. Sonra məni Yemelyanovun otağına gətirdilər. Bu dəfə Yemelyanov hiss olunacaq qədər nəzakətli idi, məni Əlizadə, Mustafayev və anası barədə yalan izahat vermək üçün dilə tutdu. Yemelyanov mənə dedi ki, əgər mən DTN tapşırığı ilə Əlizadə, Mustafayev, onun qohum- əqrəbası və digər Azərbaycan ziyalıları barədə istənilən məlumatı versəm, məni həbsdən azad edəcək. Sonra Yemelyanov onu da bildirdi ki, əgər mən onun təklifini rədd etsəm, onda “orqanların qılıncı başımın üstündə hazırdır”. Yemelyanov həmin dəqiqə məni azad etmək barədə sərəncam verdi. Lakin mən həbsxanada daha iki, ya üç gün saxlanıldım. Sonra məni Qasımov yanına çağırıb imzalamaq üçün bir neçə istintaq protokolu verdi. Protokollar qabaqcadan hazırlanmışdı. Qasımov məni tələsdirdiyindən mən protokolları oxuya bilmədim. O mənə bildirdi ki, teatra tələsir, mənim protokolları oxumağımı gözləməyə vaxtı yoxdur. O mənə bildirdi ki, Əlizadə ilə şəxsən M.C.Bağırov özü maraqlanır, bunu nəzərə al. Mən protokolları imzaladım. Bundan sonra mən bir gecə də türmədə qaldım. Səhər məni maşınla Ələt stansiyasına aparıb qatara mindirdilər və Naxçıvana yola saldılar. Naxçıvandan qayıdandan sonra Qasımov mənimlə bir neçə dəfə görüşüb, Əlizadə, onun arvadı Qəmər qaynı Mustafayev, qayınanası Xavər Rəşidzadə barədə böhtancı məlumatlar verməyi tələb etdi. Mən onlar haqqında yalnız həqiqəti bildirib, dedim ki, onları adi vətəndaşlar, respublikanın keçmiş məsul işçiləri kimi tanıyıram. Qasımovla son görüşlərimdən birində bildirdi ki, “Bağırov sənin əlindən çox yanıqlıdır, odur ki, sənin ad-sanını, şöhrətini korlaya bilər”. Azərbaycan KP MK büro yığıncaqlarından birində xalq təsərrüfatı institutunun işi müzakirə olunan zaman Bağırov səbəbsiz yerə məni təhqir etməyə, söyləməyə başladı və dedi ki, mən sovet adamı deyiləm, məni güllələmək lazımdır. Elə ordaca Bağırov məni institut direktoru vəzifəsindən çıxarmağı təklif etdi. Mən həqiqətən işdən azad edildim. Hazırda Elmlər Akademiyasında işləyirəm. Türmədə məruz qaldığım işgəncələrin nəticəsi olaraq tez-tez xəstələnirəm.
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|