1.İStatiSTİK

“İstatistik” ilk kez 18. yüzyılda Almanya‘da kullanılmaya başlanmıştır: İstatistik kelimesi sözü edilen yüzyıl başında devlet veya resmi kuruluşlar tarafından ülke hakkında toplanan bilgileri anlatmak için kullanılmıştır.

• “İstatistik” ilk kez 18. yüzyılda Almanya‘da kullanılmaya başlanmıştır: İstatistik kelimesi sözü edilen yüzyıl başında devlet veya resmi kuruluşlar tarafından ülke hakkında toplanan bilgileri anlatmak için kullanılmıştır.

İstatistiğe ilişkin en eski temel kavram sayımdır ve çok eski çağlarda insan ve mal sayımıyla ilgili örneklere rastlanılmıştır. Günümüzde “İstatistik” kelimesi daha çok devlet veya resmi kuruluşlarca olmak üzere her türlü kuruluş tarafından bir ülkenin tamamı veya bir bölümü için toplanan bilgileri belirtmek için kullanılmaktadır.

• İstatistiğe ilişkin en eski temel kavram sayımdır ve çok eski çağlarda insan ve mal sayımıyla ilgili örneklere rastlanılmıştır. Günümüzde “İstatistik” kelimesi daha çok devlet veya resmi kuruluşlarca olmak üzere her türlü kuruluş tarafından bir ülkenin tamamı veya bir bölümü için toplanan bilgileri belirtmek için kullanılmaktadır.

Birçok garp dillerinde olduğu gibi dilimizde de “İstatistik” kelimesi daha çok iki anlamda kullanılmaktadır:

• Birçok garp dillerinde olduğu gibi dilimizde de “İstatistik” kelimesi daha çok iki anlamda kullanılmaktadır:

• İstatistik veriler,
• İstatistik bilimi,

İstatistik veri, sayı ile ifade edilen kollektif ve yaklaşık bilgiler olup istatistik kelimesi bu anlamda daima çoğul halde kullanılır. Eğitim istatistikleri, tarım istatistikleri, dış ticaret istatistikleri gibi.

• İstatistik veri, sayı ile ifade edilen kollektif ve yaklaşık bilgiler olup istatistik kelimesi bu anlamda daima çoğul halde kullanılır. Eğitim istatistikleri, tarım istatistikleri, dış ticaret istatistikleri gibi.

İstatistik kelimesinin istatistik bilimi anlamı: yakın zamana gelmeye kadar istatistiğin bağımsız bir bilim kolu sayılıp sayılmaması gerektiği hakkında bir görüş birliğine varılamamıştı. Bir kısım bilginler istatistiği diğer bilimlerin araştırmalarında yararlandıkları metot ve tekniklerden ibaret saymakta idiler.

• İstatistik kelimesinin istatistik bilimi anlamı: yakın zamana gelmeye kadar istatistiğin bağımsız bir bilim kolu sayılıp sayılmaması gerektiği hakkında bir görüş birliğine varılamamıştı. Bir kısım bilginler istatistiği diğer bilimlerin araştırmalarında yararlandıkları metot ve tekniklerden ibaret saymakta idiler.

İstatistiğin bağımsız bir bilim kolu sayılmasına karşı olanların tezi şu şekilde özetlenebilir:

• İstatistiğin bağımsız bir bilim kolu sayılmasına karşı olanların tezi şu şekilde özetlenebilir:

• Kendisine özgü bir konusunun olmayışı. İstatistiğin kendisine özgü bir konusu yoktur.

• Bir bilim kolunun bazı kanunlar ortaya çıkarması gerekir. İstatistiğin bulduğu bir kanun yoktur.

Bir bilim kolunun bütün için ortaya çıkardığı genel yargılar bütünü oluşturan kısımlar için de aynı derecede sağlam olduğu halde istatistikle bir yığın hakkında ortaya çıkarılan genel yargılar yığının kısımları veya birimleri hakkında bir anlam taşımamaktadır.

• Bir bilim kolunun bütün için ortaya çıkardığı genel yargılar bütünü oluşturan kısımlar için de aynı derecede sağlam olduğu halde istatistikle bir yığın hakkında ortaya çıkarılan genel yargılar yığının kısımları veya birimleri hakkında bir anlam taşımamaktadır.

İstatistiği başlı başına bir bilim kolu sayanların cevapları ise şu şekildedir:

• İstatistiği başlı başına bir bilim kolu sayanların cevapları ise şu şekildedir:

• Konu: İstatistik sadece yığın olaylarını inceler. Bunun için kendisine özgü bir konusu vardır.
• Kanun: İstatistiğin ortaya koyduğu bir “Büyük Sayılar Kanunu” vardır. Bu kanun şu şekilde ifade edilir:

Gözlem sayısı arttıkça ana eğilimi pozitif ve negatif yönde sapmaya zorlayan geçici ve tesadüfi sebeplerin etkileri daha büyük ölçüde birbirini yok edecek yığın olayının ana eğilimi gerçeğe daha yakın olarak belirir. Başka bir deyişle gözlem sayısı arttıkça olay üzerinde pozitif yöndeki etkilerin negatif yöndeki etkilere oranı gittikçe 1’e yaklaşır.

• Gözlem sayısı arttıkça ana eğilimi pozitif ve negatif yönde sapmaya zorlayan geçici ve tesadüfi sebeplerin etkileri daha büyük ölçüde birbirini yok edecek yığın olayının ana eğilimi gerçeğe daha yakın olarak belirir. Başka bir deyişle gözlem sayısı arttıkça olay üzerinde pozitif yöndeki etkilerin negatif yöndeki etkilere oranı gittikçe 1’e yaklaşır.

Genel Yargılar: İstatistik yığın olaylarını inceler. Olayın bir özelliğinin belirtilmesi veya olay hakkında bir genel yargının ortaya konması için gözlem sayısının veya yığını oluşturan birim sayısının yeteri kadar büyük olması gerekir. Bu, büyük sayılar kanununun gereklerindendir.

• Genel Yargılar: İstatistik yığın olaylarını inceler. Olayın bir özelliğinin belirtilmesi veya olay hakkında bir genel yargının ortaya konması için gözlem sayısının veya yığını oluşturan birim sayısının yeteri kadar büyük olması gerekir. Bu, büyük sayılar kanununun gereklerindendir.