2-amaliy mashg‘ulot mavzu: Ma’lumotlar bazasini loyihalash, mohiyat-aloqa diagrammasini qurish. Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash Ishdan maqsad

Ishni bajarish tartibi 
Ma’lumotlar bazasini loyihalashda aniq ob’ekt tanlab olinib uning barcha 
xususiyatlari o‘rganilib chiqiladi. Mavjud muammolar yechilib aniqlikda harakat 
qilinadi. Quyida “Tamaddi_xona” tizimini avtomatlashtirish maqsadida unining 
bazasini tuzish uchun mohiyat aloqa diagrammasi yaratilgan. 
2.1-rasm. Tamaddi_xona
predmet sohasi uchun mohiyat-aloqa diagrammasi 

---

2.1-rasmda qurilgan mohiyat - aloqa diagrammasining relyatsion bog‘lanishini 
yaratmiz. 
2.2-rasm. 
Mohiyat-aloqa modelining ko‘rinishi 
Tamaddi_xona
jadvalini relyatsion modeliga nisbatan jadvallarini tuzib chiqamiz.
2.2-jadval. Mijoz
jadvali 
Kod Stol_id Taomlar_Id Hodim_Id 
Ismi 
1 
1 
2 
3 
Akbar 
2 
2 
2 
2 
Sayyora 
3 
1 
1 
2 
Jamshid 
4 
3 
4 
4 
Bilol 
5 
3 
3 
1 
Nafisa 
2.3-jadval. Stol 
jadvali 
Kod 
1 
2 
3 
4 
2.4-jadval. Taomlar_ruyxati 
jadvali 
ID Boshqaruvchi_ID 
Nomi 
Narxi 
Tayyorlanish_vaqti 
1 
1 
Lavash 
27000 
10 
2 
1 
Burger 
18000 
7 
3 
1 
HotDog 
8000 
5 
4 
1 
Shaurma 
23000 
10 
5 
1 
Grill 
30000 
5 

---

2.5-jadval. Boshqaruvchi 
jadvali 
Kod 
Ismi 
Familiyasi 
Ish_staji 
Toifasi 
Maoshi 
1 
Zafar 
Qurbonov 
5 
Oliy 
7000000 
2.6-jadval. Oshpaz 
jadvali. 
ID 
Ismi 
Familiyasi 
Mutaxassisligi 
Ish_staji 
Toifasi 
Maoshi 
1 
Bahrom 
Komilov 
Lavash 
tayyorlovchi 
3 
Oliy 
4500000 
2 
Erkin 
Meyliyev 
Burger va 
shaurma 
tayyorlovchi 
4 
Oliy 
4500000 
3 
Kamol 
Sobirov 
HotDog va Grill 
tayyorlovchi 
2.7-jadval. Hodim 
jadvali 
Kod 
Ismi 
Familiyasi 
Ish_staji 
Maoshi 
1 
Javohir 
Salimov 
2 
2000000 
2 
Ma’mura 
Naimova 
1 
1500000 
3 
Muxriddin 
Naimov 
2 
2000000 
4 
Sarvinoz 
Rajabova 
3 
2500000 
2-Amaliy mashg‘ulot topshirig‘i
1.
Predmet soha bo‘yicha ob’yektlarni aniqlang.
2.
Tanlagan variatingiz bo‘yicha relyatsion ma’lumotlar bazasini yarating va 
uni tahlil qiling. 
3.
Mohiyat-aloqa diagrammasini tuzing va uni izohlang. 
Nazorat savollari
1.
Loyihalash deganda nima tushunasiz? 
2.
Ob’ekt nima? 
3.
Mohiyat-aloqa modeli diagrammasi qanday tasvirlanadi?
4.
Munosabat nima? 

---

5.
Relyatsion ma’lumotlar bazasi deganda nima tushunasiz? 
Hozirgi kunda relyatsion ma’lumotlar bazasining munosabatlar asosida 
bog‘lanishlari necha turga bo‘linadi?