2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

 

443 

üçün çöldən onu çağırdım). Peyğəmbər: «Kimdir o?» deyə buyurdu. Mən: 

«Mən!»  deyə  cavab  verdim.  Peyğəmbər:  «Mən!  Mən!»  deyərək  çölə 

çıxdı

1555

.  

 

BÖHTAN VƏ BORC 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «Kim  Allahın 

hökmü  ilə  cəzalandırılmağa  layiq  olan  bir  kimsənin  tərəfini  saxlasa  o, 

kimsə  Allahın  əmrinə  qarşı  çıxmış  olar.  Kim  borcunu  ödəmədən  ölərsə 

(Qiyamət  günü)  dinar  və  dirhəm  əvəzinə  öz  (borcunu)  yaxşı  və  pis 

əməlləri  ilə  ödəyəcəkdir.  Kim  yalan  danışmaqdan  əl  çəkməzsə  o  kimsə 

Allahın  qəzəbi altında olar ta ki, bu əməlindən əl çəkənə  qədər. Kim bir 

möminə  böhtan  atarsa  Allah  onu  Cəhənnəmliklərin  bədənindən  çıxan 

çirkab suya atar və o kimsə oradan çıxmaq istəsə də belə çıxa bilməz»

1556

. 

Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu 

–

 rəvayət edir ki, Peyğəmbər 

–

 sallallahu 

aleyhi və səlləm 

–

 buyurdu: «Möminin ruhu borcu (üzündən)  ödənincəyə 

qədər əsirdir»

1557

. Abdullah b. Amr b. əl-As – radıyallahu anhu 

–

 rəvayət 

edir ki, Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Allah şəhidin 

bütün  günahlarını  bağışlayır  borcdan  başqa»

1558

.  Abdullah  b.  Amr  - 

radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və 

səlləm 

–

  buyurdu:  «Allah  yolunda  ölmək  borcdan  başqa  hər  şeyi 

örtər»

1559

.  Əbu  Qatadə  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  bir  gün 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  ayağa  qalxaraq  bizlərə: 

«Şübhəsiz  ki,  Allah  yolunda  cihad  və  Allaha  iman  etmək  əməllərin  ən 

fəzilətlisidir»  deyə  buyurdu.  Bir  nəfər:  «Ya  Rəsulullah!  Əgər  mən  Allah 

yolunda  öldürülsəm  günahlarım  silinirmi?»  deyə  soruşdu.  Peyğəmbər: 

«Əgər  sən  səbr  edərək,  geriyə  çəkilmədən  Allah  yolunda  döyüşərək 

öldürülürsənsə  bütün  günahların  bağışlanır»  deyə  buyurdu.  O,  şəxs 

getmək istədikdə Peyğəmbər: «Sualını bir də təkrar et» deyə buyurdu. O: 

«Əgər  mən  Allah  yolunda  öldürülsəm  günahlarım  silinərmi?». 

Peyğəmbər:  «Bəli,  səbr  edərək,  geriyə  çəkilmədən  Allah  yolunda 

döyüşərək  öldürülürsənsə  borcdan  başqa  bütün  günahların  silinəcəkdir. 

Çünki  bunu  mənə  Cəbrail 

–

  əleyhissəlam 

–

  söylədi»  deyə  buyurdu

1560

. 

Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu 

–

 rəvayət edir ki, Peyğəmbər 

–

 sallallahu 

aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «Allah  qaytarmaq  məqsədilə  borc  götürənin 

                                                        

1555

 Müslim 2155. Alimlər qeyd  edirlər ki, içəri  daxil olmaq istədikdə  «Kimdir o?»  və  ya «Kimdir?» 

deyə soruşulduqda – «Mənəm» deyə cavab vermək məkruhdur. Öz adını söyləmək lazımdır.  

1556

 Əbu Davud, Səhihul Cəmi 6196.  

1557

 Tirmizi 1078,1079.  

1558

 Müslim.  

1559

 Müslim 1885.  

1560

 Müslim 1885. 

---

 

444 

borcunu  qaytarmaq  üçün  ona  kömək  edər,  xərcləmək  və  qaytarmamaq 

məqsədilə borc götürəni isə məhv edər»

1561

. 

1562

  

 

GÜNDÜZ YATMAQ 

Xəvvat  b.  Cubeyr  demişdir:  «Gündüzün  əvvəlində  yatmaq  avamlıq, 

ortasında  yatmaq  ədəb,  axırında  yatmaq  isə  axmaqlıqdır»

1563

.  Səib  b. 

Yezid  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  Ömər  -  radıyallahu  anhu 

–

günorta,  yaxud  ona  yaxın  bir  vaxtda  bizim  yanımıza  gəlib  deyərdi: 

«Qalxın, gedin yatmağa. Yerdə qalan şeytan üçündür»

1564

.  

 

BÜTÜN GÜNÜ SUSMAQ 

Əli - radıyallahu anhu 

–

 rəvayət edir ki, Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi 

və səlləm 

–

  bu  sözləri  dinlədim:  «Həddi-buluğa  çatdıqdan  sonra  yetimlik 

yoxdur. Bütün günü gecəyə qədər susmaq da yoxdur»

1565

. Qeys b. Həzm 

deyir  ki,  bir  gün  Əbu  Bəkr  əs-Sıddıq  -  radıyallahu  anhu 

–

  Əhməs 

qəbiləsindən  Zeynəb  adında  bir  qadının  yanına  gəldi.  Qadının  danış-

madığını  görüncə:  «Nə  olub  ki,  danışmır?»  deyə  soruşdu.  Oradakılar: 

                                                        

1561

 Buxari 2387.  

1562

  Borcu  Bağışlayanın  Mükafatı  -  Cabir  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər 

–

 

sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 buyurdu: «Allah rəhm  etsin  o, kimsəyə ki,  satarkən, alarkən və (borcu) 

tələb  edərkən  mülayimlik  göstərir»  Buxari  2076.  Əbu  Qatadə  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki, 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «Kim  istəyirsə  ki,  Allah  Qiyamət  gününün 

sıxıntılarından  onu  qurtarsın (borclu)  olana möhlət  versin, ya da (boru  ya  qismən,  ya  da bütünlüklə) 

ona  bağışlasın»  Müslim  1563.  Əbu  Hureyrə  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər 

–

 

sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 buyurdu: «(Keçmiş ümmətlərdə) insanlara borc verən bir nəfər vardı. Bu 

adam  xidmətçilərinə:  «(Borcu  qaytarmaq)  üçün  çətin  bir  vəziyyətə  düşən  kimsənin  yanına  getdikdə 

(borcu)  ona  bağışla,  umulur  ki,  Allah  da  bizi  bağışlayar.  Adam  Allahın  hüzuruna  gəldiyi  zaman 

həqiqətən  də  günahları  bağışlandı»  Buxari  2078,  Müslim  1562.  Əbu  Hureyrə  -  radıyallahu  anhu 

–

 

rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «Hər  kim  (borclu)  bir  kimsəyə 

borcunun  bir  qismini  və  ya  hamısını  bağışlayarsa  Allah  heç  bir  kögənin  olmadığı  gündə  onu  Öz 

kölgəsində  kölgələndirər»  Tirmizi  1306.  Əbu  Musa  əl-Bədri  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki, 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «Sizdən  əvvəlki  ümmətlərdən  bir  nəfər  hesaba 

çəkildi. Lakin (əməli içində) bir əməlindən başqa xeyir olan başqa bir əməli yox idi. Zəngin olduğuna 

görə  insanlarla  (ticarət  işləri  görər  və  xidmətçilərinə  əmr  edərdi  ki,  çətin  vəziyyətdə  olanlara  borcu 

bağışlasınlar. Bu səbəbə görə də Allah: «Biz də onu (bağışlamağa) daha haqlıyıq, onu buraxın» deyə 

buyurdu Müslim 1561. Borcu qaytardıqda daha gözəliylə qaytarmaq olar. Əbu Hureyrə - radıyallahu 

anhu 

–

 rəvayət edir ki, bir nəfər Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 in yanına gələrək qəzəbli 

şəkildə ondan borcunu tələb etdi. Səhabələr onun üstünə qəzəblənmək istədikdə Peyğəmbər: «Buraxın 

onu, haqq sahibi üçün söz haqqı da vardır. Ona dəvəsi yaşda bir dəvə verin» deyə buyurdu. Səhabələr: 

«Ya Rəsulullah! (Dəvəsi  yaşda  bir  dəvə) tapa bilmirik. Onu  dəvəsindən  yaşca daha dəyərlisi  vardır» 

dedilər. Peyğəmbər: «Onu verin. Çünki sizin ən xeyirliniz borcunu ən gözəl şəkildə ödəyəndir» deyə 

buyurdu Buxari 2306, Müslim 1601. Cabir - radıyallahu anhu 

–

 rəvayət edir ki, vaxtilə Peyğəmbər 

–

 

sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  ondan  (öz  qiymətinə)  bir  dəvə  aldı  və  üstünə  (əlavə  də)  etdi»  Buxari 

2097, Müslim 715.  

1563

 Buxari «Ədəbul Mufrad» 1242. 

1564

 Buxari «Ədəbul Mufrad» 1239.  

1565

 Əbu Davud 2873. 

---