2 G’. O. Mamajanov

d
2
° = 1,4586; 
n 
2
°
=1,4211. 
 
 
Brom benzolning sintezi 
R e a k t i v l a r : benzol -16 
ml
(0,17 
g-mol),
brom - 7 
ml
(0,14 
g-mol), 
temir 
qirindisi, o‗yuvchi natriy, kalsiy xlorid, spirt. 
Sig‗ imi 150 - 200 
ml
li, ikki bo‗g‗ izli, tubi yumaloq kolbaga qaytarma 

---

35
sovitgich va tomizgich voronkao‗matib, sovitgichning yuqori qismiga egilgan naycha 
ulanadi. Naychaning ikkinchi uchi reaksiya natijasida hosil bo‘lgan vodorod bromini 
yuttirish uchun suvli kolbaga tushirib qo‗yiladi. Naychaga suv so‗rilibketmasligi 
uchun uning uchi suvga tegmasligi kerak (24-rasm). 
Reaksion kolbaga 0,33 
g
temir qirindisi va 16 
ml
benzol solib, unga tomizgich 
voronka orqali brom quyiladi. Odatda reaksiya birdaniga boshlan- maydi, shuning 
uchun brom oz-ozdan tomchilatib quyiladi. Agar reaksiyaning boshlanishi qiyinroq 
boMsa, kolbani biroz qizdirish mumkin. Vodorod bromid ajralib chiqa boshlagandan 
so‗ngqolgan bromni shunday tomchilatish kerakki, bunda reaksiya shiddat bilan 
ketmasin. Reaksiya oxirigcha borishi uchun kolba suv hommomida 30 - 40 daqiqa 
davomida qizdiriladi. Bunda brom reaksiyaga kirishib, uning qo‗ng‗irtusdagi 
bugMari yo‗qolib ketadi. 
 
Olingan mahsulot temirqirindisidan filtirlanib, ajratish voronkasida suv bilan 
yuviladi va suv bug‗i bilan haydaladi. Bunda sovitgich naychasidaw- 
dibrombenzolning oq kristallari hosil bo‗la boshlashi bilan yig'gich almashtiriladi va 
bu qo‗shimcha mahsulot ham haydab olinadi. Birinchi fraksiyada haydalgan 
brombenzol ajratish voronkasi suvdan ajratilib, kalsiy xlorid bilan 1-2 soat quritiladi 
va Vyurs kolbasida havoli sovitgich orqali 150-160 °C da haydab olnadi. 
Toza brombenzolning qaynash darajasi 156 °C;