2-mavzu: Shaxsning psixologik apparati va uning bloklari

2-mavzu: Shaxsning psixologik apparati va uning bloklari.
Reja:

1. 
   Psixologik apparat.
   
2. 
   Psixologik apparatning 3 bloki.
   
3. 
   Psixologik immunitetning tarkibiy qismlari, vazifalari va xususiyatlari.
   
4. 
   Psixologik asos blokining tarkibiy qismlari, vazifalari va xususiyatlari.
   

Psixologik apparat

Psixologik apparat insonning aqliy faoliyatini tushunishga hissa qо’shadigan vakillikdir.
“Psixologik apparat” tushunchasini psixoanaliz leksikoniga kiritar ekan, Z.Freyd aqliy faoliyat uchun mо’ljallangan noma’lum apparat g‘oyasini bir necha qismlardan (nasllardan, tizimlardan) iborat bо’lgan asbob sifatida nazarda tutgan edi. maxsus funksiya, ma’lum bir fazoviy tartibga ega va boshqa qismlar (muassasalar, tizimlar) bilan о’ziga xos munosabatda bо’ladi.
Aqliy apparat g‘oyasi psixoanalizning paydo bо’lishining dastlabki bosqichida S.Freyd tomonidan ilgari surilgan va psixoanalitik nazariya va amaliyotning rivojlanishi bilan u tomonidan qayta-qayta muhokama qilingan. О’zining hayoti davomida nashr etilmagan “Ilmiy psixologiya loyihasi” (1895) qо’lyozmasida u aqliy va neyrofiziologik jarayonlar о’rtasidagi bog‘liqlikni о’rnatishga imkon beradigan ma’lum bir aqliy apparat haqida gipotezani ilgari surdi. Ushbu aqliy apparat unga maxsus mavjud anatomik organ shaklida emas, balki insonning aqliy faoliyatini tushunishga yordam beradigan faraziy tuzilma sifatida taqdim etilgan.
Z.Freyd “Tushlar talqini” (1900) asarida psixik mahalliylik haqidagi mulohazalarni bayon qilib, aqliy faoliyatning tashkiliy tamoyili bо’lgan holda, aqliy apparat mikroskop yoki fotoapparatga о’xshash narsadir, deb hisoblaydi. Uning tushunchasiga kо’ra, aqliy apparat murakkab vosita bо’lib, uning tarkibiy qismlarini u misollar yoki tizimlar deb atagan. Ushbu apparatning ikkita uchi bor - sezgi va motor: “sezgida hislarni qabul qiluvchi tizim mavjud, motorda ikkinchisi - harakatning о’tkazgichlarini ochadi”. Aqliy apparat modelini muhokama qilib, Z.Freyd noqulaylik xususiyati tо’planishi noxush tuyg‘u shaklida boshdan kechirilishini, buning natijasida bu apparat yana qoniqish hissini uyg‘otish uchun harakatga keltiriladi, bunda noqulaylik xususiyati zaiflashadi va yoqimli tuyg‘u shaklida boshdan kechiriladi. U aqliy apparatdagi oqimni noxush tuyg‘udan kelib chiqqan va yoqimli istak tomon yo‘naltirilgan deb atadi va “hayotdan boshqa hech narsa apparatni harakatga keltira olmaydi” va undagi tirnash xususiyati jarayoni avtomatik ravishda yoqimli va yoqimsiz hislar bilan tartibga solinishini ta’kidladi.
Psixoanalizning shakllanishi jarayonida Z.Freyd aqliy apparatning refleks apparatiga о’xshab ketishidan, refleks jarayoni esa aqliy faoliyatning prototipi bо’lib xizmat qilishidan kelib chiqqan bо’lib, uning doirasida psixik jarayon idrok etuvchi boshidan harakatlanish oxirigacha davom etadi. Inson tomonidan qabul qilingan hislar aqliy apparatda iz qoldiradi, bu xotira bilan bog‘liq obrazlardir. Aqliy apparatning motor qismining tabiatini aniqlashtirish uchun Z.Freyd ikkita tizimni - ajratishni taklif qildi, bu erda tirnash xususiyati jarayonlari kechiktirmasdan ongga etib boradi va ongdan oldingi tizimni orqasida joylashgan va tо’g‘ridan-tо’g‘ri ega bо’lmagan ong osti ongga kiradi. U aqliy apparat haqida ilgari surgan g‘oyalar uning ong, ongdan oldingi va ongsizlik tizimlarining fazoviy joylashuvini psixoanalitik tushunish bilan bog‘liq bо’lgan aqliy faoliyatning topografik nazariyasining asosini tashkil etdi.