2 “Suzish va uni o„qitish metodikasi”

3. 
Yakuniy 
bosqich 
(10 daqiqa) 
3.1. Mavzu bo‗yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga 
javob beradi, yakunlovchi xulosa qiladi.
3.2Mustaqil ta‘lim uchun savollar (11- ilova) 
3.3Mustaqil ta‘lim uchun vazifalar ( 12- ilova).
Uyga vazifa etib 
Jismoniy sifatlarga 5 
tadan mashk urganib 
keladilar. 
 
 
 
 
 

---

116 
Mashq: tik holda oldinga engashib, kaftlariga suv olib za yuziga sepish; oldinga engashib yuzini asta 
suvga botirish; bo‗ynigacha suvga botib turish; iyagigacha so‗ngra ko‗zigacha va oxiri batamom suvga 
botish bilan birga suv tagida ko‗zlarni ochish. 
Gurux mashqlari. Nafas mashqlari - tayyorlov mashqlari uchun asosan moslashuv va suvda nafas 
chiqarishga o‗rgatish uchun asosiy vosita hisoblanadi. Yuzni suvga to‗liq bitqizgandan keyin og‗izni ochib 
emas yopiq lablar orasidan bir zaylda xavoni to‗liq chiqarish va yuzni suvdan chiqargandan so‗ng og‗izni 
katta ochib chuqur nafas olishni bajarish zarur. 
 

---

117 
 
 
 
 
 

---

118 

---

119 

---

120 

---

121 

---

122 
Gurux mashqlari. Nafas mashqlari - tayyorlov mashqlari uchun asosan moslashuv va suvda nafas 
chiqarishga o‗rgatish uchun asosiy vosita hisoblanadi. Yuzni suvga to‗liq bitqizgandan keyin og‗izni ochib 
emas yopiq lablar orasidan bir zaylda xavoni to‗liq chiqarish va yuzni suvdan chiqargandan so‗ng og‗izni 
katta ochib chuqur nafas olishni bajarish zarur. 
Mashq: engashib suvga puflash (xuddi piyoladagi issiq suvni puflagandek); og‗izni suvga tekkazib 
faol 
nafas 
chiqarish, 
boshni 
suvga 
botirib 
burun 
va 
og‗iz 
orqali 
nafas 
chiqarish.
5. Gurux- mashqlar. Qalqish - bu gurux mashkdari yordamida o‗quvchi chuqur nafas olib engashgan holda 
suvga botsa suvning ko‗taruvchi qarshilik kuchi uni tezlikda suv yuzasiga qaytaradi va shu xolatda ma‘lum 
vaqt ushlab turadi. Bunga "Yulduzcha", "Meduza" mashkdari kiradi. 
6. Gurux mashklar. Yotish - bu gurux mashklarining asosiy
1
vazifasi ta~nani suvda gorizintal xolatda 
tutib turishga ko‗nikma hosil qilish. Mashq: ko‗krakda va chalqanchasiga yotgan holda "yulduzcha" xolatidagi 
mashklar bajarish. 
7. So‗ngga gurux mashklar. Bu gurux mashklar o‗tiltan ko‗nikmalarni mustahkamlash jarayonida 
ya‘ni , startdan chiqish va ortga qaytish paytdagi burilishlarda tananing suv qarshiligini yengish va oldinga 
silliq harakat qilishga imksj beradi. Srrpanishlar oldinga yetib, chalqancha va yonboshga "qo‗llarni turli 
holatda turganida bajariladi. Sirpanish biror jismga yoki basseyn devorlaridan depsingan xolda bajariladi. 
Misol: Qoringa yotib olda sirpanishda qo‗llar oldinga uzatiladi, bosh esa qo‗llar orasida gorizontal 
holatda bo‗ladi: nafas ushlab turshtib tana gorizontal xolatda bajariladi: xuddi shuningdek chalqancha va 
yonbosh usullarida ham shu holatlar qo‗llaniladi. Yengillashtirilgan usullarda suzishga o‗rganish. 
6- ilova 
 
Sportcha usulga o‗rgatish metodikasi
Suzishning sportcha usulga o‗rgatishning asosjy qiyinchiliklar quyidagilar hisoblanadi: 
shug‗ullanuvchining nafas olish ritmiga qo‗l va oyoklar xarakati davomiyligini moslashtira olmasligi, suzish 
usuli tuzilishini aniqlashda bo‗ladigan ko‗pincha ikkala qo‗li bilan bir vaqtda harakat qilish bilan tanani uzoq 
vaqt suv satxida gorizontal qalqib turishiga, suvga botmagan bosh esa nafas olish va chiqarish imkonini berish, 

---

123 
Bu xdrakatlarni qayta-qayta takrorlashlar harakat bilan nafas olishning bir ma‘romda bajarilishiga 
muvofiq etadi.
Oyoq qo‗l va nafas olish texnikasi
Suzishni yengillashtirilgan texnika usullariga o‗rgatshp quyidagicha amalga oshiriladi: 1) Oyoq
harakati texnikasiga o‗rgatish - qo‗llar bilan tayanch vositalaridan tutgan xolda o‗rganilayotgan suzish 
usullaridan (oldinga, yonboshga va chalqancha) boshlanadi. Misol: D.X. qorinda yotgan xolda krol usulida 
suzishda oyoq xarakatlarini o‗rganksh uchun: ikkala qo‗l bilan ham basseyn Devoridan ushlab suv yuzasida 
tana va oyoqlarni gorizontal holatga keltirishadi, oyoq panja qismi biroz ichki tomonga qayishtiriladi, katta 
amplitudada oyoq harakatlari tez bajariladi. 
2) Nafas olish texnikasiga o‗rgatish. 
Nafas olish texnikasi suzish texnikalari ichida zarurqdir. Suzishning yengillashtirilgai barcha 
usullarida shug‗ullanuvchi qorinda yotgan xolatda yuzi suvdan chiqqavda nafas olib, suvga botganda havoni 
chiqarish amalga oshiriladi. Nafas olish va chiqarishlar uzluksiz ravishda to‗liq olinib va to‗liq yuborilishi 
kerak. 
3) Qo‗llar harakatlariga o‗rgatish. 
Shug‗ullanuvchilarga quruqiikda xarakai yo‗nalishlari ko‗rsatgoshb tushuntiriladi. Bunda