23 Milli Gəlirlərin Ölçülməsi Dr. Elşən bağirzadə Milli Gəlirlərin Ölçülməsi

23

• Milli Gəlirlərin Ölçülməsi

• Dr. Elşən BAĞIRZADƏ

Milli Gəlirlərin Ölçülməsi

• Mikroiqtisadiyyat
• Mikroiqtisadiyyat ailə təsərrüfatları və firmaların bazarda necə qərar qəbul etdiklərini və qarşılıqlı fəaliyyətini öyrənən elmdir.
• Makroiqtisadiyyat
• Makroiqtisadiyyat iqtisadiyyatı tam şəkildə, ümumilikdə öyrənən elmdir.
• Makroiqtisadiyyatın məqsədi, iqtisadi dəyişikliklərin çoxlu sayda ailə təsərrüfatlarına, firmalara və bazarlara eyni zamanda necə təsir etdiyini izah etməkdir.

Milli Gəlirlərin Ölçülməsi

• Makroiqtisadiyyat aşağıdakı suallara cavab verir:
• Nəyə görə adambaşına düşən gəlir bəzi ölkələrdə aşağı olduğu halda, digərlərində yüksəkdir?
• Nəyə görə bəzi illərdə qiymətlər daha stabil qaldığı halda, digər illərdə sürətlə artır?
• Nəyə görə istehsal və məşğulluq bəzi illərdə artır, digər illərdə isə azalır?

İQTİSADİYYATIN GƏLİRLƏRİ VƏ XƏRCLƏRİ

• İqtisadiyyatın yaxşı və ya pis vəziyyətdə olduğunu öyrənərkən, iqtisadiyyata aidiyyəti olan hər kəsin ümumi gəlirlərinə baxmaq lazımdır.

İQTİSADİYYATIN GƏLİRLƏRİ VƏ XƏRCLƏRİ

• Ölkə iqtisadiyyatında məcmu gəlirlər və məcmu xərclər eynidir, çünki:
• Hər bir sövdələşmənin iki tərəfi vardır: alıcı və satıcı.
• Hər bir alıcı tərəfindən xərclənən bir dollar ona əmtəə və ya xidmət satan satıcı üçün bir dollar gəlir deməkdir.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• Ümumi daxili məhsul (ÜDM) iqtisadiyyatın gəlirlərinin və xərclərinin ölçülməsidir.
• ÜDM verilmiş zaman müddətində ölkə daxilində istehsal olunan bütün son əmtəə və xidmətlərin bazar dəyəridir.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• Gəlir və xərclərin bərabərliyini dövri axın diaqramı vasitəsilə təsvir etmək olar.

Təsvir 1 Dövri Axın Diaqramı

• Xərclər

• Alınmış

• əmtəə və

• xidmətlər

• Gəlirlər

• Satılmış

• əmtəə və

• xidmətlər

• Əmək, torpaq
• və kapital

• Gəlir

• = İstehsal amilləri və
• məhsulların hərəkəti

• = Dolların hərəkəti

• İstehsal

• amilləri

• Əmək haqları,

• icarə haqları və
• mənfəət

• FİRMALAR

• Əmtəə və xidmətləri

• istehsal edir və satır

• İstehsal amillərini işlə

• təmin edir və istifadə
• edir

• Əmtəə və xidmətləri

• alır və istehlak edir

• İstehsal amillərinə

• sahib olur və satır

• AİLƏ TƏSƏRRÜFATLARI

• Ailə təsərrüfatları satır

• Firmalar alır

• İSTEHSAL

• AMİLLƏRİ

• BAZARI

• Firmalar satır

• Ailə təsərrüfatları
• alır

• ƏMTƏƏ

• VƏ

• XİDMƏTLƏR BAZARI

• Copyright © 2004 South-Western