3-ma’ruza. Kompyuter tizimlari va tarmoqlarida xavfsizlik siyosati va modellari reja

3-MA’RUZA. KOMPYUTER TIZIMLARI VA TARMOQLARIDA XAVFSIZLIK SIYOSATI VA MODELLARI
REJA

1. 
   Tarmoq xavfsizligi taxdid turlari manbasi.
   
2. 
   Tarmoq xavfsizligi modeli.
   
3. 
   Tarmoq xavfsizligi standartlari (ISO, ITU-T, ETSI va boshqalar)
   

Kalit so`zlar: kompyuter tizimlariga taxdid, aniq bir telekommunikatsiya tarmoqlariga bog'lanmagan tarmoq xavfsizligiga tahdidlar, tarmoq qurilmalarning buzilishi, xavfsizlikka tahdidlar oqibatlari.


Kompyuter tizimlarining va Tarmoq xavfsizligigining asosiy taxdid turlari:

• 
  Texnik vositalarda axborotlarni saqlanishi yoki ruxsatsiz kirishdagi qayta ishlashlar;
  
• 
  Telekommunikatsiya kanallari orqali uzatilayotgan axborotlarni texnik vositalar yordamida tutib olish;
  
• 
  Qayta ishlangan axborotlarni elektromagnit nurlanishi orqali chiqib ketishi (tarqalishi);
  
• 
  Texnik vositalar elektron qurilmalari yordamida axborotlarni tutib olish va ob'ektlarni joriy etish;
  
• 
  Telekommunikatsiya qurilmalari ishida ishdan chiqish yoki axborotlarni buzilishi, maxsus dasturiy texnik ta'sirlar.
  

Aniq bir telekommunikatsiya tarmoqlariga bog'lanmagan tarmoq xavfsizligiga tahdidlar:

• 
  telekommunikatsiya tarmoqlari ma'lumotlari konfidentsialligini buzilishi;
  
• 
  telekommunikatsiya tarmoqlarining qonuniy foydalanuvchilariga aloqa xizmatlarini ko'satilishida ruxsat etilmagan rad etish;
  
• 
  telekommunikatsiya tarmoqlarida xabarlar oqimini ruxsat etilmagan o'zgartirish qilingan amallarni rad etish;
  
• 
  telekommunikatsiya tarmoqlarida xato bog'lanishlarni amalga oshirish;
  
• 
  telekommunikatsiya tarmoqlarida axborot jarayonlarini ruxsat etilmagan o'zgartirish.
  

Telekommunikatsiya tarmoqlariga BT oqibatlariga quyidagilar kiritilishi mumkin:

• 
  telekommunikatsiya xizmatlariga REU;
  
• 
  uzatiladigan xabarlarni (xabarlar qismlarini) ruxsat etilmagan o'zgartirish;
  
• 
  oldin uzatilgan xabarlarni (xabarlar qismlarini) ruxsat etilmagan takrorlash;
  
• 
  uzatiladigan xabarlarni (xabarlar qismlarini) ruxsat etilmagan yo'q qilish.