3-мавзу. Ижтимоий-иқтисодий тизимлар ва мулкчилик муносабатлари

Inson va jamiyat xayotida g’oyalar va mafkuralar xilma-xilligining namoyon bulipsh ijtimoiy-ma’naviy extiyoj ifodasidir.

• Jamiyatda g’oya va mafkuralar xilma-xilligining kuzatilishi insonlarning tabiat-jamiyat xodisalari, olam va dam tugrisidagi fikrlari turlichaligi bilan izoxlanadi.
• Umumiy g’oyaga e’tik;od kilish tufayli turlicha ijtimoiy guruxlar shakllanadi. Ularning maksad-muddaolari, orzu-istaklari, manfaatlari bir-biridan farklashshsh mumkin. Tabiiyki, ijtimoiy guruxlarning maksad va manfaatlarini aks ettiradigan, ularga ma’naviy-ruxiy kuch bagishlaydigan g’oyalarni amalga oshirish yullari xam xilma-xil buladi.

Bunyodkor g’oya

• Bunyodkor g’oya — insonni ulug’laydigan, uning kuchg’ayrati va salohiyatini oshirib xalqi, Vatani, butun insoniyat uchun foydali ishlar qilishga safarbar etadigan, o’zida taraqqiyot, ma’rifat, do’stlik tinchlik adolat, halollik poklik kabi ezgu histuygularning urugini mujassam etadigan royadir.
• Insoniyat tarixi xilmaxil g’oya va mafkuralarning vujudga kelishi, birbiri bilan munosabatidan iborat uzluksiz jarayondir. Bu jarayonda turli g’oyalar u yoki bu kuchlarga xizmat qilishi, o’ziga ishongan kishilarni qanday maqsadlar tomon yetaklashiga qarab birbiridan farqlanadi.

Buyuk davlatchilik shovinizmi

• bir davlatning boshqa davlat yoki davlatlar ustidan siyosiy, mafkuraviy, iqtisodiy va harbiy hukmronligini o’rnatishga qaratilgan nazariya va amaliyot.
• Xususan, XIX asr oxiridan boshlab Rossiya imperiyasining hukmron doiralari boshqa xalqlarga, jumladan, O’rta Osiyo xalqlariga nisbatan ana shunday siyosat olib borganlar. Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrlarda ham bir qancha mamlakatlar buyuk davlatchilik siyosatini xilmaxil ko’rinishda olib bordilar.

Milliy istiqlol g’oyasiga zid salbiy holatlar

• Befarqlik maqtanchoqlik xushomadgo’ylik hasadgo’ylik manmanlik haqiqatni mensimaslik tanishbilishchilik mahalliychilik mansabparastlik. Ularni bartaraf etish uchun jamiyatda erkin fikr va fikrlashlar, g’oyalar xilmaxilligi, tanqid va o’zo’zini tanqid muhitini yaratish, demokratiya va oshkoralik muhitini kuchaytirish, sog’lom va erkin raqobat muhitini yuzaga keltirib, jamiyatda ilm-ma’rifatning mavqyeini yanada oshirish zarur.