5 I bob. Savod o‘rgatish darslarida axborot texnologiyalaridan foydalanishning asosiy ko‘rinishlari va ahamiyati

Kurs ishi maqsadi: Savod o‘rgatish darslarida ko‘rgazmali vositalardan foydalanish. haqida ilmiy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
Kurs ishi obekti: Savod o‘rgatish darslarida ko‘rgazmali vositalardan foydalanish bilan tanishtirish jarayoni
Kurs ishi predmeti: Savod o‘rgatish darslarida ko‘rgazmali vositalardan foydalanish bilan tanishtirish ko‘nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.


I BOB. SAVOD O‘RGATISH DARSLARIDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHNING ASOSIY KO‘RINISHLARI VA AHAMIYATI
1.1. Savod o‘rgatish darslarida axborot texnologiyalaridan foydalanishning asosiy ko‘rinishlari
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) axborotni qayta ishlashning turli qurilmalari, mexanizmlari, usullari va algoritmlarini tavsiflovchi umumiy tushunchadir. AKT zamonaviy inson hayotining barcha sohalariga, xususan, o‘rganishni o‘z ichiga olgan axborot faoliyatiga ta’sir qiladi. Ta’limda AKTdan foydalanish inqirozni bartaraf etish imkoniyati va ta’lim sohasini rivojlantirish istiqbollari bilan bog‘liq, chunki ta'limni kompyuterlashtirish va axborotlashtirish o‘qituvchilar va talabalarning mehnat unumdorligini oshirishning oqilona usuli, samaradorlik va o‘rganish va o‘z-o‘zini o‘rganishni faollashtirish
O‘qitishda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchini ta’lim jarayonining markaziy shaxsi sifatida ko‘rib chiqish imkonini beradi va uning sub’ektlari o‘rtasidagi munosabatlar uslubining o‘zgarishiga olib keladi. Shu bilan birga, o‘qituvchi asosiy ma'lumot manbai bo‘lishdan to‘xtaydi va o‘quvchilarning mustaqil va kognitiv faoliyatini tashkil etuvchi va uni boshqaradigan shaxs pozitsiyasini egallaydi.
Kompyuter texnologiyalari asri jadal rivojlanmoqda va, ehtimol, inson faoliyatining biron bir sohasi yo‘qki, u o‘z qo‘llanilishini topa olmaydi. Pedagogik texnologiyalar umumiy kompyuterlashtirish jarayonidan chetda qolmadi. Shu sababli, ta'lim jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan (AKT) foydalanish zamonaviy maktab ta'limining dolzarb muammosidir
AKT quyidagilarni anglatadi:
- birinchidan, bu turli manbalardan ma'lumotlarni qidirish, qayta ishlash va o‘zlashtirish imkonini beruvchi texnologiyalar, shu jumladan
Internet.
- ikkinchidan, bu kompyuterning o‘zidan, turli xil dasturlardan foydalanish.
Bugungi kunda har qanday maktab fanining har bir o‘qituvchisi AKTdan foydalangan holda dars tayyorlashi va o‘tkazishi kerak, chunki endi o‘qituvchi darsni yanada jonli va qiziqarli qilish imkoniyatiga ega.
O‘rta maktabda kompyuterlashtirishning pedagogik vazifalarini uchta asosiy yo‘nalishda tasniflash mumkin:
- barcha o‘quvchilarda muayyan uslub va tafakkurni shakllantirish;
- maktabdagi barcha fanlarni istisnosiz o‘qitish samaradorligini oshirish;
- Talabalarning kognitiv qiziqishini faollashtirish uchun shaxsiy kompyuterdan foydalanish .
Ta'limni axborotlashtirish oldidagi vazifalar:
- ta’lim jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish asosida talabalarni tayyorlash sifatini oshirish;
- o‘qitishning faol usullaridan foydalanish, o‘quv faoliyatining ijodiy va intellektual tarkibiy qismlarini oshirish;
- har xil turdagi ta'lim faoliyati (o‘quv, tadqiqot va boshqalar) integratsiyasi;
- ta'limning axborot texnologiyalarini o‘quvchining individual xususiyatlariga moslashtirish
Talabaning kognitiv faoliyatini faollashtirishga yordam beradigan va kasbiy faoliyatda samarali foydalanish uchun informatika vositalari va usullarini o‘zlashtirish motivatsiyasini oshiradigan ta'limning yangi axborot texnologiyalarini ishlab chiqish.
Zamonaviy jamiyat o‘qituvchilar oldiga nafaqat bilim berish, balki maktab o‘quvchilarining shaxsiy muhim fazilatlarini rivojlantirish vazifasini qo‘yadi. Fan o‘qituvchisining asosiy vakolati uning yangilangan roliga aylanadi - bilim dirijyori, o‘quvchilarga cheksiz ma'lumotlar dengizida harakat qilishda yordam beradigan o‘ziga xos "navigator". G.K.Selevkoning fikriga ko‘ra, zamonaviy o‘qituvchining vazifasi "individual ta'lim yo‘nalishini va undan o‘tish usullarini optimal tanlashni o‘rgatishdir, ya'ni. "Ta'limda navigatsiya" ..."
Ta'limni insonparvarlashtirish talabaning turli xil shaxsiy ko‘rinishlariga qadrli munosabatni taklif qiladi. Bilim maqsad sifatida emas, balki shaxsiy rivojlanish yo‘li sifatida ishlaydi. Buning uchun eng boy imkoniyatlarni zamonaviy axborot texnologiyalari taqdim etadi.
Vasilyeva, axborot texnologiyalari quyidagilarga imkon beradi:
- har bir o‘quvchiga o‘z ta’lim yo‘lini taqdim etadigan ochiq ta’lim tizimini yaratish;
- o‘quvchilarning o‘quv jarayonini tashkil etishni tubdan o‘zgartirish, ularning tizimli tafakkurini shakllantirish;
- o‘quv jarayoni jarayonida maktab o‘quvchilarining bilish faoliyatini oqilona tashkil etish;
- o‘quvchilarning salmoqli qismini bir vaqtning o‘zida o‘qitish bilan qamrab olish, o‘qitishning yuqori sifatini ta’minlash;
- olingan bilim va ko‘nikmalarni o‘zlashtirilganicha amaliyotda qo‘llash;
- bilim va egallangan ko‘nikmalar darajasini izchil nazorat qilish;
- talabalarning ijodiy qobiliyatlarini, tadqiqotchilik qobiliyatini, maqbul qarorlar qabul qilish qobiliyatini rivojlantirish;
- o‘quv ma'lumotlarini taqdim etish imkoniyatlarini kengaytirish;
- maktab o‘quvchilarida axborot bilan ishlash ko‘nikmalarini shakllantirish, muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirish;
- o‘rganish motivatsiyasini oshirish;
- o‘quvchilarni o‘quv jarayoniga faol jalb etish;
- talabalarning amaliy ko‘nikmalarini oshirishga hissa qo‘shish;
- bolaga uning uchun o‘quv materialining maksimal miqdorini bering;
- amaliy o‘quv vazifalari majmuasini kengaytirish;
-talabalar faoliyati ustidan nazoratni sifat jihatidan o‘zgartirish;
- talabani axborot jamiyati yutuqlari va undagi adekvat xulq-atvor bilan tanishtirish
An'anaviy texnik o‘qitish vositalaridan farqli o‘laroq, AKT nafaqat o‘quvchini katta hajmdagi tayyor, qat’iy tanlangan, to‘g‘ri tashkil etilgan bilimlar bilan to‘ldirishga, balki o‘quvchilarning intellektual ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga, yangi bilimlarni mustaqil ravishda egallashga, mehnat qilish qobiliyatini rivojlantirishga imkon beradi. Turli ma’lumotlar manbalari bilan.
Ta’limda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishning quyidagi shakllari mavjud:
- darslar uchun didaktik materiallarni tayyorlash (turli mavzular bo‘yicha multimedia taqdimotlarini yaratish, o‘quv dasturlari va boshqalar). Multimedia taqdimotlari dinamikani, tovushni va tasvirni birlashtirgan kompyuter dasturlari yordamida axborotni taqdim etish usulidir, ya’ni. uzoq vaqt davomida diqqatni tortadigan omillar. Multimedia taqdimotlarining o‘ziga xos talablari bor: ijobiy va salbiy tomonlar.
Multimedia taqdimotlarining afzalliklari:
- kompyuter taqdimotlari o‘quv materialini ko‘rgazmali va ishonarli qiladi;
- yorqin fon rasmlari yordamida axborotni idrok etish va yodlash jarayoni osonlashadi;
- taqdimotlar diagrammalar, chizmalarni namoyish qilishni sezilarli darajada osonlashtiradi;
- darsning tuzilishini tashkil qilishda mavzuni o‘rganishning turli bosqichlarida taqdimotlardan foydalanish mumkin;
- animatsiyadan foydalanish diqqatni faollashtiradi, fikrni joylashtirish mantiqini etkazishga imkon beradi;
- audio va video fragmentlarni ijro etish imkoniyati mavjud;
- taqdimotlar bilan kompyuter fayllari osongina ko‘chiriladi va ko‘chiriladi
Zaif tomonlari:
- maxsus jihozlarga (kompyuter, proyektor, elektron doska) ehtiyoj va unga texnik xizmat ko‘rsatish;
- proyeksiya uskunalari bilan ishlashda ma’lum ko‘nikmalarning etishmasligi;
- taqdimotlar yaratish uchun kompyuter dasturlari bilan ishlash ko‘nikmalarining etishmasligi;
- multimedia resurslarini yaratishga vaqt sarflash zarurati;
- o‘quv auditoriyasining taqdimoti bilan ishlash ko‘nikmalarining etishmasligi: o‘qituvchining so‘zini slayd-shou bilan birlashtira olmaslik (slaydlardagi ma'lumotlarni oddiy o‘qish, o‘qituvchi tomonidan sharhlarning etishmasligi va boshqalar) .
Taqdimot dizaynining eng muhim sifatlaridan biri kontrastdir. Fon va shrift uchun ranglarning to‘g‘ri kombinatsiyasini tanlash muhim, masalan: fon ochiq va shrift qorong‘i yoki aksincha. Birinchi variant afzalroqdir, chunki u quyosh nuri ostida bo‘lgan tomoshabinlarda ham kontrastni (va shuning uchun o‘qishni) saqlaydi. Fotosuratlarni fon sifatida ishlatish shart emas (hatto biroz "xiralashgan" ham), chunki bu matnni idrok etishni keskin buzadi .
Esda tutingki, proyeksiyalash uskunalari ranglarni buzadi, shuning uchun monitorda aniq ko‘rinadigan ranglarning yorqin qismlari ekranda ko‘rinmasligi mumkin. Bu shuni anglatadiki, taqdimotni sinfda ko‘rsatishdan oldin uni proyektorda (elektron doskada) "sinovdan" o‘tkazish va rang kontrasti kuzatilganligiga ishonch hosil qilish kerak. Taqdimotda ikkitadan ortiq shrift ishlatilmasligi kerak. Bir nechta shriftlarning kombinatsiyasi (ayniqsa, slaydda) yoqimsiz taassurot qoldiradi va kontentdan chalg‘itadi. Dekorativ shriftlardan foydalanish tavsiya etilmaydi, chunki bu o‘qishni qiyinlashtiradi va diqqatni tarkibdan chalg‘itadi. Slayd matn bilan to‘yingan bo‘lmasligi kerak, siz ikki yoki uchta slaydga ma'lumot tarqatishingiz kerak. Taqdimotdagi slaydlar soni quyidagi omillar bilan belgilanadi:
1. Materialni to‘liq qamrab olish;
2. Talabalarning yoshi;
3. Talabalarning ma'lumotni qayd etish zarurati (bu vaqt talab etadi) .
Slaydda barcha kalit so‘zlar va yangi atamalar yorqin misollar bilan birga bo‘lishi kerak. Bu tushunish va eslashni osonlashtiradi. Oddiy o‘qituvchining xatosi o‘qituvchi ma'ruzasi matnini slaydlarga o‘tkazish, keyin ma’lumotni o‘qishdir. Taqdimot o‘qituvchi tomonidan izohlangan, tushuntirilgan va talabalar tomonidan ko‘rib chiqilishi mumkin bo‘lgan yordamchi materiallardan iborat bo‘lishi kerak.
Ideal variant - bu o‘qituvchining ma'ruzasi va taqdimot materialining bunday kombinatsiyasi, agar talaba ba'zi vizual ma'lumotlarni o‘tkazib yuborgan bo‘lsa, uni o‘qituvchi aytganidan to‘ldirishi va aksincha, ko‘rsatilgan slaydlarda nimani tinglaganini ko‘rishi mumkin.
Animatsiyadan foydalanish diqqatni jamlashi va chalg‘itishi mumkin. Animatsiya fikr mantig‘ini o‘rnatish uchun ishlatilishi kerak. Bo‘lishi mumkin:
- nazariy qoidalarni bosqichma-bosqich namoyish etish;
- jadvallarni bosqichma-bosqich (satr yoki ustunlarda) to‘ldirish;
- blok-sxemalarning ketma-ket ko‘rinishi;
Elektron darslik muayyan fan bo‘yicha o‘quv materialini mustaqil o‘rganish uchun yoki uni chuqur o‘rganish maqsadida darsni qo‘llab-quvvatlash uchun mo‘ljallangan bo‘lishi mumkin.
- elektron tarmoq orqali uzatiladigan axborotdan foydalanish.
Sinfdagi multimediyali taqdimotlardan tashqari - darslarning dars tizimi, o‘qituvchi, xususan, yangi materialni taqdim etishning tushuntirish - illyustrativ usulidan foydalanadi. Bu holatda o‘qituvchi uchun eng qulay vosita hali ham doskadir. O‘qituvchiga tanish bo‘lgan usullar va taraqqiyot talablari o‘rtasidagi kelishuv interfaol doskalar deb ataladi .
Elektron interaktiv doska kompyuter va proyektor bilan birgalikda ishlaydigan sensorli paneldir. Kompyuter va multimediya proyektori bilan birgalikda interfaol doska o‘qituvchiga eslatma yozish (an'anaviy doskadagi kabi), kompyuterdan turli xil ilovalarni chaqirish va ularning ustiga yozuvlar yozish imkonini beradi. O‘qituvchi kerakli materiallarni oldindan tayyorlashi mumkin va darsda ularni faqat qo‘shishi va o‘zgartirishi mumkin.
Interfaol doska shaxsiy kompyuter bilan birgalikda interfaol qurilma yordamida o‘quv jarayoniga kiritiladigan o‘quv resurslari samaradorligini sifat jihatidan oshirishga olib keladi. Aksariyat odamlar eshitgan narsalarining 5 foizini va ko‘rganlarining 20 foizini eslab qolishadi. Audio va video ma'lumotlardan bir vaqtning o‘zida foydalanish xotirani 40-50% gacha oshiradi .
Bolalarni o‘qitish jarayonida interfaol doskalardan foydalanish bu jarayonni yanada qiziqarli va ko‘rgazmali qiladi. Bundan tashqari, ushbu qurilma o‘qituvchiga oddiy maktab doskasini va televizor kabi ekranni birlashtirib, turli ma’lumotlarni ko‘rsatishga imkon beradi. Kompyuter va proyektorga ulangan noodatiy doska videolar, slaydlar, diagrammalar, formulalar va grafiklarni ko‘rsatish, maxsus marker bilan turli yozuvlar va eslatmalarni qo‘llash, matnlarni to‘g‘rilash va hokazolarni amalga oshirish imkonini beradi. Berilgan dasturlarga ko‘ra interfaol doska, masalan, matematika (belgilar va chizg‘ichlar, transportyorlar va boshqalar to‘plami bilan), geografiya (geografik xaritalar bilan), imlo (harf va raqamlarning to‘g‘ri grafikasini ko‘rsatish) darslariga o‘tadi. ), biologiya, kimyo va boshqa maktab fanlari.