5-mavzu: Islom mintaqa madaniyati doirasida milliy ma’naviyatimtz rivoji. Reja
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Кассирер.
Опыт о человеке: введение в философию человеческой культуры. - В кн.: «Проблемы человека в западной философии», Т., 1988, 30-6 yoki qaram, ezgu ishli yoki gunohkor bo‘lishi, ochko‘zlikni yoki ideallarni dastur qilib olishi mumkin». 7 Ammo inson tabiatini tashkil etuvchi qancha yangi tamoyillar olg‘a surilmasin, bari bir masala oxirigacha yechilmay qoladi. Chunki insonga nafaqat tafakkur, shuningdek, hissiyot, tuyg‘ular ham xos. Insonning biologik tabiati yemasdan, ichmasdan, tashqi atrof-muhit bilan modda almashmasdan yashay olmaydi. Insonning aqli-zakovati esa oziq-ovqat, boshpana va hayot kechirish masalasida to‘g‘ri va samarali harakat qilishga, o‘zini xavf-xatardan saqlashga qaratiladi. Insonga Freyd aytgan hayot va o‘lim tug‘ma instinktlari qatorida ijtimoiy refleks sifatida hosil bo‘lgan ijtimoiy instinktlar ham ta’sir ko‘rsatadi. Inson ehtiroslari ba’zan uning xulq-atvorini juda o‘zgartirib yuboradi va har qanday oqilonalikni chetga surib qo‘yadi. Inson faoliyatining asosida maqsadga muvofiklik bilan bir qatorda ehtiros yotibdi. Inson uchun go‘zallikdan, ezgulikdan, samimiylik va bolalarcha beg‘uborlikdan zavq-shavq tuyish, yovuzlikdan qahr-g‘azabga to‘lish, nafratlanish, ijod ilhomidan jo‘shish va sh.k. ehtiroslar, tom ma’nodagi individual tarzda namoyon bo‘ladigan asl ijtimoiy hissiyot xos. Shu bois insonni «ehtirosli mavjudot» ham deyish mumkin. “Dunyodagi hech bir ulug‘ ish ehtirossiz sodir bo‘lamaydi” , - deydi Gegel. “Ehtiroslar insonning ma’naviy boyligidir”, qo‘shimcha qiladi atoqli adib Anatol Frans. Ta’kidlash joizki, ko‘pchilik nozik va murkkab masalalar kabi, ehtiroslarga beriladigan baholar o‘zaro keskin farq qiladi. Biz yuqorida keltirgan fikrlarga tamomila teskari fikrlar bor. Chunki mazmunan va oqibatan extiroslar bir xil emas. “Ehtirosga ixtiyorni berish oqilning ishi emas” (Qobus), ammo ayni paytda unutmaslik kerakki, “ehtiroslar yelkanlarni ishga soluvchi shamollardir, ba’zan kemalarni g‘arq qiladilar-u, ammo shamolsiz suzish mumkin emas”(Volter). Inson ijtimoiy tuyg‘ulari, ijodiy 7 Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|