Tərif 68. Üçbucaq konorma.
– Üçbucaq konorma
[0,1] [0,1]
-dən [0,1]-ə təsir edən iki
yerli funksiyadır, yəni
: [0,1] [0,1]
[0,1]
, üçbucaq konorma birləşmə, cəbri cəm,
məhdud cəm, ciddi (
drastic
) cəm və dizyunktiv cəmi (bax 2.2) əhatə edir. Üçbucaq
konorma ilə əlaqəli əməliyyatlar bütün
,
[0,1]
x y
üçün təyin olunur:
birləşmə
max( , )
x
y
x y
,
cəbri cəm
x
y
x
y
xy
,
məhdud cəm
min(1,
)
x
y
x
y
,
ciddi (drastic) cəm
,
0 ,
,
0 ,
1,
,
0 ,
x
y
x
y
y
x
x y
dizyunktiv cəm
max{min( ,1
), min(1
, )}
x y
x
y
x y
(
.
Üçbucaq normalar təxmini mühakimələrdə konyuksiyaların, konormalar isə dizyuksiyaların
təyin olunması üçün istifadə olunur.
Tərif 69. Qeyri-səlis konyuksiya.
Qeyri-səlis konyuksiya bütün
u
U
və
v
V
üçün
aşağıdakı kimi təyin olunur.
( ) *
( ) /( , )
A
B
U V
A
B
A B
u
v
u v
burada
üçbucaq normanı təsvir edən operatordur.
Tərif 70. Qeyri-səlis dizyunksiya
. Qeyri-səlis dizyunksiya bütün
u
U
və
v
V
üçün
aşağıdakı kimi təyin olunur.
( )
( ) /( , )
A
B
U V
A
B
A B
u
v
u v
182 5 QEYRİ-SƏLİS ÇOXLUQLARIN VƏ QEYRİ-SƏLİS MƏNTİQİN TƏTBİQLƏRİ
burada
- üçbucaq konormanı təsvir edən operatordur.
Tərif 71. Cümlələrin “VƏ”, “HƏMÇİNİN” birləşdirici operatorları.
Əksər QSK-da
“VƏ” bağlayıcı Dekart hasili fəzasında qeyri-səlis
konyuksiya kimi realizə olunur və
buraya daxil olan dəyişənlər müxtəlif universumlarda qiymətlər alır. Əgər qeyri-səlis sistem
qeyri-səlis idarəetmə qaydalar çoxluğu ilə xarakterizə olunursa, onda qaydaların ardıcıllığı
əhəmiyyət kəsb etmir. Bu da tələb edir ki, “həmçinin” bağlayıcısı kommutativlik və
assosiativlik xüsusiyyətlərinə malik olsun. Bununla əlaqədar olaraq qeyd edək ki, üçbucaq
normalar və konormalar bu xüsusiyyətlərə malikdir və “həmçinin” bağlayıcısını
interpretasiya edə bilər. Ümumiyyətlə, üçbucaq konormaları qeyri-səlis konyuksiya və
dizyuksiya ilə birgə, üçbucaq normaları isə qeyri-səlis implikasiya ilə birgə istifadə etmək
məqsədəuyğundur.
Tərif 72. Kompozisiya operatorları.
Ümumi formada kompozisiya operatoru “Sup–
”
kompozisiyası kimi ifadə oluna bilər, burada “
” hər hansı bir operator, məsələn, min hasil
və s. konkret tətbiq üçün adekvat olan əməliyyatdır. Ədəbiyyatlarda kompozisiya çıxarış
qaydası üçün 4 tip kompozisiya operatorları istifadə olunur, o cümlədən,
sup–min operatoru [23],
sup–hasil operatoru [24],
sup–məhdud hasil operatoru [25],
sup–ciddi hasil operatoru [25].
Yuxarıdakıları yekunlaşdıraraq məntiqi çıxarış mexanizminin iş mərhələlərini aşağıdakı
kimi formalaşdırmaq olar [20].
1.
Hər bir giriş dəyişənin cari səlis qiymətini bu dəyişənin qaydaların şərti hissəsindəki
mənsubiyyət funksiyaları ilə müqayisə etməklə onun hər bir linqivistik termə mənsub
olma dərəcəsinin hesablanması (bu mərhələ adətən fazifikasiya adlanır).
2.
Aktivləşmənin gücünü (
firing strength
) təyin etəmk üçün hər bir qaydanın şərt hissəsinə
T
-norma əməliyyatlarının (məsələn. min, hasil) tətbiq olunması.
3.
Akivləşmənin gücündən asılı olaraq hər bir qaydanın səlis və ya qeyri-səlis nəticəsinin
generasiyası.
Aşağıdakı üç tip çıxarış mexanizmi misalında qeyri-səlis çıxarış prosedurna baxaq [26].
Tip 1.
Hər bir aktivləşdirilmiş qaydanın çıxışı aktivləşmənin gücü (mənsubiyyət dərə-
cələrinin hasili yaxud minimumuna görə) və uyğun qaydanın sağ tərəfindəki mənsubiyyət
funksiyası əsasında təyin olunur. Bu sxemdə istifadə olunmuş çıxış mənsubiyyət funksi-
yaları monoton olmalıdır [27].
Tip 2.
Bütün qaydaların çıxışlarında max əməliyyatın tətbiqi ilə ümumi qeyri-səlis çıxış
əldə edilir. Hər bir çıxış aktivləşmə gücünün minimumu və hər bir qaydanın sağ tərəfdəki
mənsubiyyət funksiyası ilə təyin edilir. Qeyri-səlis çıxış əsasında yekun səlis çıxışın təyini
üçün bir neçə sxemlər təklif edilmişdir. Bunlardan, məsələn sahənin mərkəzi, sahənin
tənböləni, maksimum orta, maksimum meyarı və s. [20,28].
5.3 Qeyri-Səlis İntellektual İdarəetmə 183
Dostları ilə paylaş: |