65Ыё7333333333333333000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

Materiallarni hisobga oluvchi schotlarning (1000) bog‘lanishi
Korxonaga tegishli bo‘lgan xom ashyo, materiallar, yoqilg‘i, ehtiyot qismlar, butlovchi buyumlar, xarid qilinadigan yarim tayyor mahsulotlar, moslamalar, detallar, idish va idishbop materiallar hamda boshqa boyliklarning mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotni umumlashtirish quyidagi schotlarda amalga oshiriladi:

1010 "Xom ashyo va materiallar";

1020 "Xarid qilinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar";
1030 "Yoqilg‘ilar";
1040 "Ehtiyot qismlar";
1050 "Qurilish materiallari";
1060 "Idish va idishbop materiallar";
1070 "Chetga qayta ishlash uchun berilgan materiallar";
1080 "Inventar va xo‘jalik jihozlari";
1090 "Boshqa materiallar".
Ushbu schotlar debeti bo‘yicha moddiy boyliklarning omborga kelib tushishi, krediti bo‘yicha - ularning ishlab chiqarish, ma’muriy maqsadlar va boshqa ehtiyojlar uchun hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi.
Materiallarni hisobga oluvchi schotlarning (1000) tahliliy hisobi saqlash joylari bo‘yicha va ularning alohida nomlanishi (turlari, navlari, o‘lchamlari va h.k.) bo‘yicha yuritiladi.

T/r	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Bog‘lanuvchi schotlar			Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
		debet	kredit
1	Tayyor mahsulotlar materiallar sifatida o‘z ehtiyojlari uchun omborga kirim qilingan	1010-1090 (9110	9010 2810)	Materiallarni kirim qilish yukxati
2	Korxona QQS to‘lovchi bo‘lgan taqdirda, mol yetkazib beruvchilardan xarid qilingan materiallar uchun schotlar olingan:			Shartnoma, tovar-transport yukxati, hisobvaraq-faktura, kirim orderi, materiallarni kirim qilish yukxati
	- QQSsiz materiallarning qiymatiga	1010-1090	6010
	- hisobvaraq-faktura bo‘yicha QQSga	4410	6010
3	Korxona QQS to‘lovchi bo‘lmagan taqdirda, mol yetkazib beruvchilardan xarid qilingan materiallar uchun materiallar qiymatiga QQS bilan birga schotlar olingan	1010-1090	6010	Shartnoma, tovar-transport yukxati, hisobvaraq-faktura, kirim orderi, materiallarni kirim qilish yukxati
4	Materiallar tashib berilganligi uchun transport tashkilotidan schotlar olingan	1010-1090	6990	Shartnoma, tovar-transport yukxati, hisobvaraq-faktura, kirim orderi, materiallarni kirim qilish yukxati
5	Xarid qilingan materiallar bo‘yicha bojxona boji summasi aks ettirilgan	1010-1090	6990	Shartnoma, bojxona yuk deklaratsiyasi, hisobvaraq-faktura
6	Bojxona yuk deklaratsiyasi rasmiylashtirilganligi uchun yig‘im summasi aks ettirilgan	1010-1090	6990	Shartnoma, bojxona yuk deklaratsiyasi, hisobvaraq-faktura
7	Materiallarni xarid qilishda vositachilik qilgan savdo va ta’minot korxonalariga to‘lanadigan komissiya haqi aks ettirilgan	1010-1090	6990	Shartnoma, hisobvaraq-faktura
8	TMZlarni xarid qilish bilan bog‘liq sertifikatsiyalash va sinov bo‘yicha xarajatlar aks ettirilgan	1010-1090	6990	Shartnoma, bajarilgan ishlar dalolatnomasi, hisobvaraq-faktura
9	TMZlarni foydalanish uchun yaroqli holga keltirish bilan bog‘liq xarajatlar aks ettirilgan	1010-1090	6990, 2310	Shartnoma, bajarilgan ishlar dalolatnomasi, hisobvaraq-faktura
10	Asosiy vositalar tugatilishi munosabati bilan kelib tushgan materiallar qiymati aks ettirilgan	1090	9210	Asosiy vositalarning chiqib ketishi to‘g‘risida dalolatnoma, materiallarni kirim qilish yukxati
11	Tovarlarni ayirboshlash operatsiyalari bo‘yicha ehtiyot qismlar kelib tushgan	1040	4010	Tovarlarni ayirboshlash kontrakti
12	Ta’sischilardan ularning ulushi hisobiga kelib tushgan turli materiallar kirim qilingan	1010-1090	4610	Ta’sis shartnomasi, kelishuv bayonnomasi, yukxat
13	Shu’ba korxonalardan debitorlik qarzini to‘lash hisobiga butlovchi materiallar kelib tushgan	1020	4110	Hisobvaraq-fakturalar, yukxatlar
14	Boshqa bo‘linmalardan materiallar kelib tushgan	1010-1090	6110, 7110	Ichki harakat bo‘yicha yukxatlar
15	Mol-mulk tarkibida xarid qilingan yoqilg‘i hisobga olingan	1030	6010	Oldi-sotdi shartnomasi, yukxat
16	Boshqa shaxslardan tekinga materiallar olingan	1010-1090	8530	Yukxat, shartnoma
17	Material kamomadi bo‘yicha mol yetkazib beruvchilarga da’volar taqdim qilingan	4860	6010	Tijorat dalolatnomasi
18	Transport-tayyorlov xarajatlari materiallar tannarxiga kiritilgan	1010-1090	1510	Buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi
19	Yaroqsiz deb topilgan buyumlardan qolgan materiallar kirim qilingan	1090	2610	Yaroqsiz buyumlar tuzatilganligi dalolatnomasi va yukxat
20	Qurilish materiallari amaldagi tannarxi bo‘yicha kirim qilingan (1510 schot qo‘llanilganda)	1050	1510	Materiallar kirim qilinganligi to‘g‘risida yukxat
21	Korxonaning o‘zida ishlab chiqarilgan materiallar kirim qilingan	1010	2010, 2310	Materiallar kirim qilinganligi to‘g‘risida yukxat
22	Tog‘-kon ishlari tugallangandan keyin materiallar qaytarilganligi aks ettirilgan	1090	3190	Materiallar kirim qilinganligi to‘g‘risida yukxat
23	Hisobdor shaxslardan materiallar kelib tushgan:			Materiallar kirim qilinganligi to‘g‘risida yukxat
	a) agar ularga bo‘nak berilgan bo‘lsa	1010-1090	4230
	b) agar ularga bo‘nak berilmagan bo‘lsa	1010-1090	6970
24	Ilgari taqdim etilgan, biroq to‘lanishi rad etilgan da’volar summasi hisobdan chiqarilgan	1010-1090	4860	Rad etishning asoslanishi va tijorat dalolatnomasi
25	Da’volar bo‘yicha qarzlar aks ettirilgan (hisob-kitob hujjatlaridan ko‘ra amalda ko‘p yetkazib berilgan)	1010-1090	6960	Tijorat dalolatnomasi, yukxat, da’vo xati
26	Materiallarga ayirboshlash yo‘li bilan qimmatli qog‘ozlar olingan	9220 0610	1010 9220	Oldi-sotdi shartnomasi, yukxat
27	Asosiy ishlab chiqarishga sarflangan materiallar hisobdan chiqarilgan	2010	1010	Cheklab olish xaritasi, materiallarni berish yukxati, talabnoma
28	Materiallar chegirma bilan xarid qilingan:			Shartnoma, hisobvaraq-faktura
	- chegirmasiz materiallar summasiga	1010	6010
	- chegirma summasiga	1010	9390
29	Korporativ kartochka bo‘yicha materiallar xarid qilingan:			Tovar schotlari ilova qilingan terminallar chiptalari asl nusxasi
	- korporativ kartochka ochilishi	5540	5110
	- materiallar xarid qilinishi	1010-1090	5540
30	Hisobga olinmagan tovar-moddiy zaxiralar (ortiqchalar)ning inventarlash natijasida aniqlangan, aniqlangan sanada shunga o‘xshash tovar-moddiy zaxiralarning bozor qiymati bo‘yicha (keyinchalik ortiqchalarning vujudga kelishi va aybdor shaxslarni aniqlash sharti bilan) baholangan summasi aks ettirilgan	1010-1090	9390	Inventarlash ro‘yxati, solishtirma dalolatnoma, rahbar buyrug‘i
31	Qurilish materiallari ma’muriy va umumxo‘jalik ehtiyojlari uchun berilgan	9420, 9430	1050	Materiallarni berish yukxati, talabnoma
32	Yaroqsizlikni tuzatish uchun materiallar sarfxarajati aks ettirilgan	2610	1010	Talabnoma, yukxat
33	Xizmat qiluvchi xo‘jaliklar uchun materiallar sarf-xarajati aks ettirilgan	2710	1010	Talabnoma, yukxat
34	Mahsulot sotilishi uchun idishlar sarf-xarajati aks ettirilgan	9410	1060	Talabnoma, yukxat
35	Chet tashkilotlarga berilgan materiallar tannarxi hisobdan chiqarilgan	9220	1010-1090	Oldi-sotdi shartnomasi, yukxat
36	Alohida balansga ajratilgan bo‘linmalarga ehtiyot qismlar berilgan	4110	1040	Materiallarni berish yukxati, talabnoma
37	Materiallar tekinga boshqa shaxslarga berilgan	9220 9430	1010-1090 9220	Ma’muriy organ qarori, buyruq, yukxat
38	Tabiiy ofat paytida yo‘qotilgan materiallar hisobdan chiqarilgan	9720	1010	Materiallarni hisobdan chiqarish dalolatnomasi
39	Inventarlash paytida yoqilg‘i kamomadi aniqlangan	9220	1030	Inventarlash ro‘yxati, materiallarni hisobdan chiqarish dalolatnomasi
40	Tog‘-kon tayyorlov ishlarini amalga oshirish uchun qurilish materiallari hisobdan chiqarilgan	9440	1050	Talabnoma va materiallarni berish yukxati
41	Kirim qilingandan keyin yaroqsizlik aniqlanishi munosabati bilan butlovchi buyumlar mol yetkazib beruvchiga qaytarilgan	4860	1020	Tijorat dalolatnomasi, hisobvaraq-faktura
42	Tovarlar buzilishi natijasida hisobdan chiqarilganligi munosabati bilan olingan materiallar kirim qilingan	1010	2910	Tovarlar buzilganligi dalolatnomasi, yukxat
43	Ilova qilinishi lozim bo‘lgan hujjatlarsiz kelib tushgan moddiy zaxiralar shartli ravishda hisobga olingan (fakturalanmagan mol yetkazib berilishi)	002		Yukxat, rahbar buyrug‘i
44	Qisqa muddatli qarz shartnomasi bo‘yicha kelib tushgan materiallar tabiiy ko‘rinishda omborga qabul qilingan	1010	6820	Qarz shartnomasi, hisobvaraq-faktura, yukxat
45	Xodimlarga qisqa muddatga foydalanish uchun mo‘ljallangan formali kiyim berilgan	2010, 9420	1080	Rahbar buyrug‘i, formali kiyim berish qaydnomasi
46	Aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish korxonasida qat’iy hisobotda bo‘lgan blankalar moddiy javobgar shaxsga hisobot berish sharti bilan berilgan paytida amaldagi tannarxi (bir vaqtning o‘zida balansdan tashqari 006 schotda aks ettirilgan holda) hisobdan chiqarilgan	9430	1090	Blankalarni berish qaydnomasi, yukxat
47	Tabiiy ofatlarning oldini olish yoki ular oqibatlarini bartaraf etish natijasida olingan materiallar hisobga olingan	1010	9710	Hisobdan chiqarish dalolatnomasi, yukxat
48	Materiallar qayta ishlash uchun berilgan	1070	1010	Yukxat, berish qaydnomasi
49	Inventarlash paytida tovar-moddiy zaxiralarning kamomadi aniqlangan:	5910	1010-1090	Inventarlash ro‘yxati, solishtirma qaydnoma, inventarlash dalolatnomasi
	a) moddiy javobgar shaxs (yoki boshqa xodim) aybdor deb topilgan taqdirda	4730	5910
	b) baholash natijasida yetishmayotgan tovar-moddiy zaxiralarning bozor qiymati (undirish summasi) yetishmayotgan tovar-moddiy zaxiralarning amaldagi (balans) qiymatidan ko‘proq bo‘lgan taqdirda, daromad summasiga	4730	9390
	v) baholash natijasida yetishmayotgan tovar-moddiy zaxiralarning bozor qiymati (undirish summasi) yetishmayotgan tovar-moddiy zaxiralarning amaldagi (balans) qiymatidan kamroq bo‘lgan taqdirda, zarar summasiga	9430	5910
50	Tovar-moddiy qiymatliklar qayta baholangan:			Qayta baholashni o‘tkazish to‘g‘risida buyruq, qayta baholash dalolatnomasi, yukxatlar, hisobvaraq-fakturalar
	- qiymati kamaytirilgan summaga	9430	1000
	- qo‘shimcha baholangan summaga	1000	9390
51	Agrosanoat majmuasi korxonasi tomonidan qishloq xo‘jaligi mahsulotining kamomadi va yo‘qotilishi qayd etilgan	9430	1010-1090	Hisobdan chiqarish dalolatnomasi
52	Garovga beruvchi tomonidan boshqa tashkilotdan olingan, ssudaga asosan garovga berilgan xom ashyo va materiallar ssudani qoplash imkoniyati yo‘qligi munosabati bilan sotilishi natijasida hisobdan chiqarilgan	6820	1010-1090	Qarz shartnomasi, yukxat
53	Konservatsiya qilingan quvvatlarni ushlab turish uchun sarf-xarajat qilingan materiallar hisobdan chiqarilgan	9220 9430	1010 9220	Rahbar buyrug‘i, hisobdan chiqarish dalolatnomasi