65Ыё7333333333333333000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

Uzoq muddatli debitorlik qarzlari va kechiktirilgan
xarajatlarni hisobga oluvchi schotlarning (0900) bog‘lanishi
Uzoq muddatli debitorlik qarzi va kechiktirilgan xarajatlar qismiga taalluqli axborot quyidagi schotlarda umumlashtiriladi:

0910 "Olingan veksellar";

0920 "Moliyaviy ijara bo‘yicha olinadigan to‘lovlar";
0930 "Xodimlarning uzoq muddatli qarzlari";
0940 "Boshqa uzoq muddatli debitorlik qarzlari";
0950 "Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘i";
0960 "Diskont (chegirma)lar bo‘yicha uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar";
0990 "Boshqa uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar".
Uzoq muddatli debitorlik qarzlari va kechiktirilgan xarajatlarning vujudga kelishi ularning hisobini yurituvchi schotlarning debetida, ularning qabul qilingan korxona hisob siyosati yoki amaldagi qonunchilikka muvofiq hisobdan chiqarilishi - kreditida aks ettiriladi.

T/r	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Bog‘lanuvchi schotlar			Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
		debet	kredit
1	Xaridordan uzoq muddatli veksel olingan	0910	9010	Shartnoma, olingan veksel, hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati
2	Berilayotgan ob’ekt ilgari ishlatilmagan taqdirda, moliyaviy ijara ob’ektining ijarachi (lizingga beruvchi)ga o‘tkazilishi aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) ijaraga beruvchi (lizingga beruvchi)ning buxgalteriya hisobida aktiv sifatida (debitorlik qarzi kabi) tan olinadigan qiymat bo‘yicha	0920	9220
	b) moliyaviy ijara ob’ektining balans qiymatini hisobdan chiqarishda	9220	(0800)
	v) moliyaviy ijara ob’ektini qayta baholash natijalari (saldo) summasiga	8510	9220
	g) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida kechiktirilgan daromadlar yuzaga kelganda	9220	7230
	d) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida kechiktirilgan xarajatlar yuzaga kelganda	0990	9220
3	Berilayotgan ob’ekt ilgari ishlatilgan, ya’ni asosiy vositalar tarkibida bo‘lgan taqdirda, moliyaviy ijara ob’ektining ijarachiga berilishi aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) ijaraga beruvchining buxgalteriya hisobida aktiv sifatida (debitorlik qarzi kabi) tan olinadigan qiymat bo‘yicha	0920	9210
	b) moliyaviy ijara ob’ektining boshlang‘ich (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarishda	9210	(0100)
	v) moliyaviy ijara ob’ektining jamlangan eskirishini hisobdan chiqarishda	(0200)	9210
	g) ijaraga beruvchining moliyaviy ijara ob’ektini yetkazib berish va uni belgilangan maqsadda foydalanish uchun yaroqli holatga keltirish bilan bog‘liq xarajatlari hisobga olingan holda	9210	(1000), (6700), (6500) va b.
	d) moliyaviy ijara ob’ektini qayta baholash natijalari (saldo) summasiga	8510	9210
	ye) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida kechiktirilgan daromadlar yuzaga kelganda	9210	7230
	j) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida kechiktirilgan xarajatlar yuzaga kelganda	0990	9210
4	Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga keladigan kechiktirilgan daromadlar va xarajatlarning hisobdan chiqarilishi aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga keladigan uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlarning joriy qismini o‘tkazishda	7230	6230
	b) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga keladigan kechiktirilgan daromadlar joriy qismi summasini hisobot davri mobaynida moliyaviy natijalarga bir me’yorda hisobdan chiqarishda	6230	9390
	v) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga keladigan uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlarning joriy qismini o‘tkazishda	3290	0990
	g) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga keladigan kechiktirilgan xarajatlar joriy qismi summasini hisobot davri mobaynida moliyaviy natijalarga bir me’yorda hisobdan chiqarishda	9430	3290
5	Asosiy faoliyati molmulkni moliyaviy ijaraga taqdim etishdan iborat bo‘lgan korxonalar tomonidan ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, joriy hisobot davriga tegishli ijaraga beruvchi (lizing beruvchi)ning hisoblangan daromad summasi aks ettirilgan	4010	9030	Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
6	Asosiy faoliyati molmulkni moliyaviy ijaraga taqdim etishdan iborat bo‘lmagan korxonalar tomonidan ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, joriy hisobot davriga tegishli ijaraga beruvchi (lizing beruvchi)ning hisoblangan daromad summasi aks ettirilgan	4830	9550	Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
7	Asosiy faoliyati molmulkni moliyaviy ijaraga taqdim etishdan iborat bo‘lgan korxonalar tomonidan ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan ijara (lizing) to‘lovlari kelib tushishi bo‘yicha operatsiyalar aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, moliyaviy ijara bo‘yicha olish uchun uzoq muddatli to‘lovlarning joriy qismini o‘tkazish	4810	0920
	b) moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan pul mablag‘lari kelib tushishi	Pul mablag‘- larini hisobga oluvchi schotlar	4810, 4010
	v) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan, ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, to‘lov muddati kelmagan ijara (lizing) to‘lovlari bo‘yicha bo‘nak kelib tushishi	Pul mablag‘- larini hisobga oluvchi schotlar	6390
	g) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, to‘lov muddati kelganda, ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan ilgari olingan bo‘naklarni hisobga olish	6390	4810, 4010
8	Asosiy faoliyati mol-mulkni moliyaviy ijaraga taqdim etishdan iborat bo‘lmagan korxonalar tomonidan ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan ijara (lizing) to‘lovlari kelib tushishi bo‘yicha operatsiyalar aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, moliyaviy ijara bo‘yicha olish uchun uzoq muddatli to‘lovlarning joriy qismini o‘tkazish	4810	0920
	b) moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan pul mablag‘lari kelib tushishi	4810	4830
	v) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan, ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, to‘lov muddati kelmagan ijara (lizing) to‘lovlari bo‘yicha bo‘nak kelib tushishi	Pul mablag‘- larini hisobga oluvchi schotlar	6390
	g) ijara (lizing) to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, to‘lov muddati kelganda, ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi)dan ilgari olingan bo‘naklarni hisobga olish	6390	4810, 4830
9	Moliyaviy ijara shartnomasi tugaganidan so‘ng, ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan moliyaviy ijara ob’ektining qaytarilishi aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, moliyaviy ijara ob’ektining to‘lanmagan qiymati summasiga	(0800)	4810
	b) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan amalga oshirilgan moliyaviy ijara ob’ektini yaxshilash bo‘yicha xarajatlar o‘rni to‘ldirilishining ijarachi (lizingga beruvchi) tomonidan tan olinishi	(0800)	(6900)
	v) moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, ijarachi (lizingga beruvchi) tomonidan amalga oshiriladigan moliyaviy ijara ob’ektlarining qaytarilishi (buzilishi, transport orqali tashilishi va h.k.) bo‘yicha xarajatlar summasiga	9430	(6700), (6500)
	g) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan amalga oshirilgan moliyaviy ijara ob’ektini yaxshilash bo‘yicha xarajatlar o‘rnini to‘ldirish uchun pul mablag‘lari o‘tkazilishi	(6900)	Pul mablag‘- larini hisobga oluvchi schotlar
10	Ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan moliyaviy ijara ob’ektining muddatdan oldin qaytarilishi aks ettirilgan:			Moliyaviy ijara shartnomasi, qabul qilishtopshirish dalolatnomasi
	a) moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, moliyaviy ijara tugatilgan sanada mazkur ob’ektning to‘lanmagan qiymati summasiga	4810	0920
	b) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan amalga oshirilgan moliyaviy ijara ob’ektini yaxshilash bo‘yicha xarajatlar o‘rni to‘ldirilishi ijarachi (lizingga beruvchi) tomonidan tan olinganda	(0800)	(6900)
	v) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga kelgan kechiktirilgan daromadlar qoldiq summasining moliyaviy natijalarga hisobdan chiqarilishi	6230, 7230	9390
	g) moliyaviy ijara ob’ektini berish natijasida yuzaga kelgan kechiktirilgan xarajatlar qoldiq summasining moliyaviy natijalarga hisobdan chiqarilishi	9430	3290, 0990
	d) moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, ijarachi (lizingga beruvchi) tomonidan amalga oshiriladigan moliyaviy ijara ob’ektlarining qaytarilishi (buzilishi, transport orqali tashilishi va h.k.) bo‘yicha xarajatlar summasiga	9430	(6700), (6500) va b.
	ye) ijaraga oluvchi (lizingga oluvchi) tomonidan amalga oshirilgan moliyaviy ijara ob’ektini yaxshilash bo‘yicha xarajatlar o‘rnini to‘ldirish uchun pul mablag‘lari o‘tkazilishi	(6900)	Pul mablag‘- larini hisobga oluvchi schotlar
11	Tovar-moddiy boyliklarni yetkazib berish, ishlarni bajarish, xizmatlarni ko‘rsatish, boshqa aktivlarni yetkazib berish uchun berilgan bo‘naklarning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0930	5110, 5210-5220, 5510-5530	To‘lov topshiriqnoma (talabnoma)si, bank schotlaridan ko‘chirma
12	Har yil boshida tegishli summaning tovarmoddiy boyliklarni yetkazib berish, ishlarni bajarish, xizmatlarni ko‘rsatish, boshqa aktivlarni yetkazib berish uchun berilgan bo‘naklarning uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazilishi aks ettirilgan	4310, 3110, 3120, 3190	0940	To‘lov topshiriqnoma (talabnoma)si, bank schotlaridan ko‘chirma, o‘tkazish uchun hisob-kitob
13	Yuklab jo‘natilgan tovarlar, tayyor mahsulot, bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlar va boshqa aktivlar uchun to‘lov bank tomonidan kafolatlangan, xaridorlar va buyurtmachilardan olingan veksellarning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0910	4010	Hisobvaraq-faktura, to‘lov talabnomasi, tovar-transport yukxati
14	Har oyda tovarlar, tayyor mahsulot va boshqa aktivlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun olingan veksellarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish aks ettirilgan	4020	0910	Hisobvaraq-faktura, to‘lov talabnomasi, tovar-transport yukxati, uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazish uchun hisob-kitob
15	O‘zining alohida bo‘linmalaridan olinadigan schotlarning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0940	Aktiv- larning turli schotlari	Hisobvaraq-faktura, to‘lov talabnomasi, tovar-transport yukxati
16	Har oyda bo‘linmalardan olinadigan schotlarni uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazish aks ettirilgan	4110	0940	Hisobvaraq-faktura, to‘lov talabnomasi, tovar-transport yukxati, uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazish uchun hisob-kitob
17	Kelgusi davrlar hisobiga ijara to‘lovlari aks ettirilgan	0990	5110	Moliyaviy ijara shartnomasi, to‘lov topshiriqnomasi
18	Kelgusi davrlar hisobiga abonent to‘lovlari aks ettirilgan	0990	5110	Shartnomalar, to‘lov topshiriqnomasi
19	Har oyda kechiktirilgan xarajatlarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish aks ettirilgan	3110, 3120, 3190	0990	O‘tkazish uchun hisob-kitob, xizmatlar bajarilganligini tasdiqlovchi chipta
20	Kelgusi davr xarajatlari tegishli qismida joriy davrlar xarajatlari kabi aks ettirilgan	2010, 2310, 2510, 9420, 9430	0990, 3110, 3120, 3190	O‘tkazish uchun hisob-kitob, xizmatlar bajarilganligini tasdiqlovchi chipta
21	Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘i aks ettirilgan	0950	6410	Soliq hisob-kitobi
22	Har oyda kechiktirilgan foyda solig‘ining tegishli summasi uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazilishi aks ettirilgan	3210	0950	Soliq hisob-kitobi, o‘tkazish uchun hisob-kitob
23	Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan daromad solig‘ining tegishli qismi kamaytirilgan	6410	3210	Soliq hisob-kitobi, o‘tkazish uchun hisob-kitob
24	Obligatsiyalar chegirma bilan sotilganligi aks ettirilgan	0960	7830	Obligatsiya kelishuvi, hisob-kitobma’lumotnoma
25	Uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlarning joriy qismiga o‘tkazilishi aks ettirilgan	3220	0960	Obligatsiya kelishuvi, hisob-kitobma’lumotnoma
26	Kechiktirilgan xarajatlarning joriy qismi hisobdan chiqarilgan	9610	3220	Obligatsiya kelishuvi, hisob-kitobma’lumotnoma
27	Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha qarzning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0990	9010, 9020	Kredit shartnomasi
28	Har oyda kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha qarzning tegishli summasini uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazish aks ettirilgan	4710	0990	Kredit shartnomasi, o‘tkazish uchun hisob-kitob
29	Berilgan qarzlar bo‘yicha qarzning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0990	5100	Qarz shartnomasi, bank ko‘chirmasi
30	Har oyda berilgan qarzlar bo‘yicha qarzning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish aks ettirilgan	4720	0990	Qarz shartnomasi, o‘tkazish uchun hisob-kitob
31	Moddiy zararni qoplash bo‘yicha qarzning uzoq muddatli qismi aks ettirilgan	0990	5910	Inventarlash ro‘yxati, solishtirma qaydnoma, inventarlash komissiyasining bayonnomasi
32	Har oyda moddiy zararni qoplash bo‘yicha qarzning tegishli summasini uzoq muddatli qismidan joriy qismga o‘tkazish aks ettirilgan	4730	0990	Inventarlash ro‘yxati, solishtirma qaydnoma, inventarlash komissiyasining bayonnomasi, o‘tkazish uchun hisob-kitob
33	Har oyda boshqa shaxslar tomonidan qarzning tegishli summasini uzoq muddatli qismidan joriy qismga o‘tkazish aks ettirilgan	4890	0990	Xizmatlar ko‘rsatish shartnomasi, hisobvaraq-faktura, o‘tkazish uchun hisob-kitob
34	Olingan kreditlar hisobidan bo‘nak o‘tkazilgan	0940	7810	Hisobvaraq-faktura, tovar-transport yukxati, to‘lov topshiriqnomasi, bank ko‘chirmasi
35	Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha moliyaviy ijara ob’ektlarini o‘tkazishdan kechiktirilgan xarajat summasining qoldig‘i moliyaviy natijalarga hisobdan chiqarilgan	9430	0990	Moliyaviy ijara shartnomasi, to‘lovlar hisob-kitobi

Keyingi o‘rinlarda:

II qism. Joriy aktivlar

III qism. Majburiyatlar

IV qism. Xususiy kapital

V qism. Moliyaviy natijalarning shakllanishi va foydalanilishi

VI qism. Balansdan tashqari schotlar