8-ma’ruza mavzu. Pnevmoavtomatlashtirish tizimlarini tuzilishi. Reja

Pnevmatik tizimlarning asosiy afzalliklari quyidagilardan iborat:
1.Konstruksiyasi, ishlab chiqarish va texnik xizmat kо‗rsatishning oddiyligi.
Pnevmatik qismlarni ishlab chiqarish odatda yuqori aniqlikni talab qilmaydi,
masalan, gidravlik yuritma. Yuqori germetizatsiyani ta‘minlashning hojati yо‗q,
chunki mumkin bо‗lgan havo sirqib chiqib ketishi butun tizimning samaradorligi va
FIK ga ozgina ta‘sir qiladi.
Bundan tashqari, havo sirqib chiqib ketishi ekologiyaga salbiy ta‘siri qilmaydi.

---

---

52
2.Yong‗in va portlash xavfsizligi. Pnevmatik yuritgichning yong‗in va portlash

xavfi yuqori bо‗lgan sharoitlarda ishlarni mexanizatsiyalash bо‗yicha raqobatga ega
emas: masalan, konlarda, un tegirmonlarida va uchqun paydo bо‗lishi mumkin
bо‗lmagan boshqa sohalarda. Pnevmatik yuritgichlar uchun qizib ketish xavfi ham
yо‗q. Bunday sharoitlarda gidravlik yuritgichdan foydalanish faqat gidroyenergiyani
nisbatan uzoq masofaga uzatishda mumkin, bu kо‗pincha iqtisodiy jihatdan samarali
emas.
3.Radiatsiya va elektromagnit nurlanish pnevmoyuritgich ishlashiga tо‗sqinlik
qila olmaydi. Pnevmatik tizimlar nurlanish va elektromagnit nurlanishlar sharoitida
ishonchli ishlaydi. Shuning uchun ular yadro reaktorlarida, kosmik va harbiy
texnikani boshqarish tizimlarida va boshqalarda keng qо‗llaniladi. Elektrogidravlik
tizimlar bunday sharoitda deyarli yaroqsiz hisoblanadi.
4. Yuqori ishonchlilik. Gidro va elektr uzatmalardan farqli о‗laroq, pnevmatik
yuritkich keng harorat oralig‗ida, chang va nam muhitda ishlashning yuqori
ishonchliligi bilan ajralib turadi. Shuning uchun, masalan, pnevmatik yuritkich
quyish va payvandlash ishlab chiqarishda, temirchilik va presslash sexlarida, ba‘zi
sohalarda xom ashyoni qazib olish va qayta ishlash va hokazolarda ishlarni
mexanizatsiyalash uchun yagona ishonchli qurilmadir. Yuqori ishonchliligi tufayli
pnevmatik yuritkichlar kо‗pincha avtomobillarning tormoz tizimlarida ham
qо‗llaniladi.
5. Uzoq xizmat muddati. Pnevmatik siklik qurilmalarda resurs 5 dan 20 million
siklgacha. Siklik bо‗lmagan qurilmalar uchun-taxminan 10-20 ming soat. Pnevmatik
yuritkich gidravlik yuritkichga qaraganda 2-4 baravar, elektr yuritkichga qaraganda
10-20 baravar kо‗p.
6. Tezligining yuqoriligi. Pnevmatik silindr shtokining harakat tezligi 15 m/s
yoki undan kо‗p bо‗lishi mumkin va ba‘zi pnevmatik dvigatellarning (pnevmatik
turbinalar) chiqish valining aylanish chastotasi 100000 ayl/min. Bunday yuqori
aylanish tezliklari silliqlash mashinalari, separatorlar, sentrifugalar va boshqalarda
qо‗llaniladi. Gidro va elektr yuritkichlarda yuqori tezlikni olish ularning katta
inersiya va demfirlash samarasi yо‗qligi bilan cheklanadi.
7. Tejamliligi. Gidro tizimlar bilan taqqoslaganda, pnevmatik tizimlar
markazlashtirilgan siqilgan havo tarmog‗idan foydalanadi, shuning uchun qimmat
nasos qurilmasiga ehtiyoj yо‗q, shuningdek qaytish liniyalariga ega bо‗lish kerak,
chunki ishlatilgan havo tо‗g‗ridan-tо‗g‗ri iste‘mol qilinadigan joylarda chiqariladi.
8. Ekologik tozaligi. Pnevmatik uskunaning о‗zi ekologik jihatdan "toza" bо‗lib,
chiqindi havosini tegishli tozalashda keyin uni tozalikning yuqori talablariga javob
beradigan xonalarda ham ishlatish mumkin. Shuning uchun pnevmatik tizimlar
matbaa, yengil va oziq-ovqat sanoatida keng qо‗llaniladi.
9. Xavfsizligi. Gidro va elektryuritkichlarda, agar izolyatsiya buzilgan bо‗lsa,
elektr toki urishi mumkin, shuningdek quvurо‗tkazchichning germetikligi buzilsa,
undagi bosim pasayib ketadi.